روزان: به گفته متخصصان و پژوهشگران حوزه زلزله شناسی، دوره بازگشت زلزله‌های بالای ۷ ریشتر در تهران حدود ۱۵۰ سال است . حالا اما ۳۰ سال از آن دوره نیز می گذرد. یعنی به زبان ساده هم اینک ۱۸۰ سال از آخرین زلزله بالای ۷ ریشتری تهران می گذرد. برای همین کارشناسان معتقدند که هر روز و هر ساعت احتمال وقوع زلزله ای مخرب در تهران وجود دارد. زلزله ای که شاید خسارت آن از تمام زلزله های بزرگ یکی – دو دهه قبل در جهان بیشتر باشد. این شرایط در حالی مطرح است که رئیس ستاد بحران تهران معتقد است که پایتخت تنها ۵۰ درصد در برابر زلزله آمادگی دارد!
هشدارهای پی در پی
تاکنون بارها در مورد آمادگی کم تهران برای مواجهه با زلزله ای بزرگ هشدار داده شده است. مهدی زارع یکی از کارشناسان به نامی است که چندین بار در این خصوص هشدارهایی جدی را مطرح کرده است. وی در مورد میزان خسارت ناشی از یک زلزله بزرگ در تهران می گوید: اگر یک زلزله شدید با بزرگای حدود شش ریشتر در تهران بسته به بزرگا و ژرفایش رخ دهد؛ می‌تواند خسارات اقتصادی بین ۱۰ تا ۳۰ میلیارد دلار داشته باشد. در این تخمین‌ها خسارات مستقیم به ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و هزینه‌های غیرمستقیم مانند وقفه‌های تجاری را در نظر می‌گیرند. اگر بزرگای زلزله بیش از ۷ ریشتر باشد و کانون آن در نزدیک یا داخل محیط شهری تهران قرار داشته باشد، برآورد خسارت‌های مالی برای شهر تهران نشان از آسیب اقتصادی بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار دارد. برای شهرهای دیگر با آسیب‌پذیری‌های مشابه، مانند مشهد یا تبریز ، خسارات احتمالی بین ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار در هر رویداد بزرگ که در محیط این شهرها رخ دهد، برآورد می‌شود.
عضو هیات علمی و زلزله شناس درباره میزان تلفات احتمالی پس از زلزله احتمالی در تهران نیز گفت: با توجه به شدت زلزله و قرار گیری کانون در محیط شهری، اگر یک رویداد مهم در یک منطقه پرجمعیت بدون اقدامات آمادگی کافی رخ دهد، ارقام تلفات می تواند از هزاران تا ده‌ها هزار نفر متغیر باشد. در تهران تلفات زلزله شدید یا بزرگتر در سناریوهای مختلف بین ده‌ها هزار نفر تا حدود یک میلیون نفر برآورد می‌شود. بخش بزرگی از مردم ایران همچنان فاقد پوشش بیمه‌ای در برابر سوانح طبیعی هستند که می‌توانند بعضی تبعات اقتصادی را برای خانواده‌ها و اقتصاد محلی پس از زلزله پوشش دهند.
همچنین این کارشناس زلزله شناس نیز در مورد میزان آمادگی و تاب آوری تهران در برابر زلزله گفت: واقعیت این است که میزان تاب آوری تهران در برابر زلزله بین ۹ تا ۲۰ درصد است یعنی اکثر زیر ساخت‌ها اگر به به طور کامل فرو نریزند خسارت زیادی خواهند دید. متاسفانه میزان ریسک ما بالا است.
لزوم توجه ملی
علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اما معتقد است که زلزله تهران می توان آنچنان ابعادی داشته باشد که باید «ملی» تلقی شود. وی در گفت و گو با «روزان» با ذکر اینکه از همین حالا و قبل از وقوع زلزله باید به فکر بود می گوید: تهران شهری است که بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد که حدود ۵/۲ میلیون نفر آن در حدود ۴۵۰۰ هکتار بافت فرسوده و ۱۲هزار هکتار بافت ناپایدار ثبت شده زندگی می کنند. بنابراین بهترین گزینه این است که خودمان را برای رویارویی با این پدیده آماده کنیم. از روش هایی مانند مقاوم سازی سازه های شهری و پل ها و… طی چند سال اخیر روند احیای بافت های فرسوده سرعت تقریباً قابل قبولی گرفته است و مقاوم سازی سازه های عمومی مانند پل ها با جدیت دنبال می شود بطوریکه از ۶۸ پل مهم و اصلی شهر ۴۰ پل در برابر زلزله مقاوم سازی شده است و کار مقاوم سازی بقیه هم ادامه دارد. یا اینکه تعدادی از سوله های بحرانی که به سالن های ورزشی بدل شده بود باز پس گیری و ایمن سازی شده است.
نصیری ادامه می دهد: با توجه به شرایط ویژه تهران باید یک عزم ملی برای مقاوم سازی و آماده سازی آن در برابر زلزله وجود داشته باشد و از آن مهمتراینکه یک ردیف بودجه مجزا در نظر گرفته شود. این کار را هم باید مجلس انجام دهد. گرچه در برنامه هفتم توسعه که سند ملی کشور است اصلا صحبتی از بحران و زلزله نشده است!
وی همچنین تصریح می کند: از سویی آموزش بی شک یکی از مهمترین ارکان رویارویی با زلزله است. چون به زبان ساده مردم باید بدانند که در زمان وقوع زلزله و بعد از آن چه باید بکنند دلیل آنهم واضح است؛ چرا که ممکن است نیزوهای امدادی چند روز بعد به آنها برسند برای همین ماده ۱۴ بند الف اجرای قانون مدیریت بحران کشور به سه وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و وزارت بهداشت تکلیف کرده که دو واحد درسی تحت عنوان آمادگی در برابر سوانح داشته باشند که فقط وزارت بهداشت این درس را در قالب دو واحد اختیاری برگزار کرده ولی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم هنوز در این زمینه اقدامی نکرده اند.
با این حال وی معتقد است که هنوز تا فاصله مطلوب و آمادگی کامل فاصله زیادی داریم. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در این زمینه نیز می گوید: درمورد میزان آمادگی و تاب آوری تهران در برابر زلزله های بزرگ باید تحقیقات مفصلی انجام شود تا بتوان جواب دقیق و علمی به آن داد کمااینکه حدود یک دهه قبل تحقیقاتی که انجام شد حکایت از آن داشت که میزان آمادگی تهران فقط ۸ درصد است. اما الان وضع بسیار بهتر شده است با این حال به نظرم در حال حاضر میزان آمادگی زیر ۵۰ درصد است.
