آیا تجرد جوانان به انتخاب خودشان است؟

زیست مجردی بخشی از جوانان و عدم تشکیل خانواده ، نشان از فرمی اجتماعی است که در عصر حاضر در حال تبدیل شدن به سبک جهانی است.

روز مجردها یک روز ویژه در چین است که در آن مجردها، مجرد بودن را جشن می‌گیرند. روز ۱۱ نوامبر هم به همین جهت انتخاب شده که در تقویم میلادی به شکل ۱۱/۱۱ نوشته می‌شود و عدد یک در آن تکرار شده‌است . سرمنشا این روز به چین برمی‌گردد زمانی که در سال ۱۹۹۰ دانشگاه نانجینگ برای ارج گذاشتن به مجردی این روز را پایه‌گذاری کرد تا افرادی که مجرد هستند فکر نکنند کمبودی در زندگی دارند و از آن لذت ببرند.روزی که در سالهای اخیر به خاطر علاقه جوانان به تجرد، می رود تا به روزی جهانی بدل شود.

بر اساس آخرین آمار؛ بیش از ۱۲ میلیون جوان مجرد در سن ازدواج داریم؛ که البته چنانچه تعداد مجردهایی که کمی از سن ازدواج‌شان گذشته را نیز به این رقم اضافه کنیم؛ آمار بالاتر نیز می‌رود.

روز مجردها چیست؟

در حالی که ما با تصاویر عشق و عاشقانه از طریق رسانه ها و تعطیلاتی مانند روز ولنتاین بمباران می شویم، هزاران چینی هر ساله در ۱۱ نوامبر گرد هم می آیند تا شادی مجرد بودن را جشن بگیرند. افراد مجرد این روز را با پذیرایی از خود و گرفتن هدیه برای خود جشن می گیرند و باعث می شوند روز مجردها یا ۱۱/۱۱ به عنوان بزرگترین روز خرید آنلاین در جهان تبدیل شود. این ایده در دانشگاه نانجینگ چین در سال ۱۹۹۳، به عنوان نوعی در مقابل روز ولنتاین آغاز شد. روز مجردها از آن زمان به سایر نقاط جهان گسترش یافته است و مراکز فروش، از این مناسبت به عنوان بستری برای فروش بیشتر استفاده کرده اند.

 

درک روز مجردها

روز مجرد ها ۱۱ نوامبر است زیرا تاریخ ۱۱/۱۱ نشان دهنده چهار مجرد است که در کنار هم ایستاده اند. این روز به عنوان “تعطیلات تک چوب” نیز شناخته می شود. Single day فرصتی برای افراد مجرد برای ملاقات در مهمانی ها و سایر موقعیت های اجتماعی سازماندهی شده است. همچنین این روز یک تاریخ محبوب برای عروسی است. روز مجردها در حال حاضر در سراسر آسیای جنوب شرقی و در برخی از کشورهای اروپایی از جمله آلمان، بلژیک و بریتانیا جشن گرفته می شود.

 

آیا تجرد جوانان به انتخاب خودشان است؟

 

مهم ترین ‌عامل‌ تأثیرگذار ‌در تأخیر ‌ازدواج ‌مردان‌،‌ مشکلات اقتصادی ‌از قبیل ‌نداشتن ‌شغل ‌و ‌وضعیت ‌بد ‌اقتصادی ‌است‌. ‌به طورمتوسط ‌حدود سه ‌سال ‌طول ‌می کشد ‌تا یک ‌فارغ التحصیل ‌دانشگاهی‌ بتواند ‌کار پیدا کند. ولیکن زنان‌ بیشتر ‌به‌ این ‌دلیل ‌ازدواج‌ را به ‌تأخیر می اندازند که‌ فرد مناسب ‌ازدواج‌ خود ‌را نیافته اند.

 

از سوی دیگر برای بسیاری از جوانان، ازدواج ‌یک ‌انتخاب‌ مبتنی ‌بر هزینه و فایده است‌؛ وقتی هزینه ها ‌بیشتر از منافع ‌باشد،‌ به‌ تعویق انداختن ‌ازدواج، منطقی به نظر می رسد. امروز بسیاری از جوانان، در اقدامی مبادله آمیز، با سبک و سنگین کردن سود و زیان حاصل، به ازدواج نگاه می کنند؛ بنابراین توجه به این دیدگاه که ازدواج برای آنها چه آورده ای دارد و با ازدواج کردن چه چیزی را از دست می دهند، مهم است. بر این اساس بخشی از سال های بزرگسالی را به عنوان زمانی برای تمرکز و توجه به خود می نگرند و اوضاع را قبل از ازدواج بهتر تصور می کنند.

 

 

نکته جالب اینجاست؛ زمانی که با زوج های متأهل، هم صحبت می شویم؛ آنها نیز در مورد فوایدی که به دلیل ازدواج در زندگیشان به وجود آمده است؛ گفت و گو می کنند.

 

بلوغ اجتماعی

بخش زیادی از دلایل بالا رفتن سن ازدواج به تغییر زمان بلوغ اجتماعی در بین جوانان باز می‌گردد؛ پیش از این یک پسر ۲۰ ساله بالغ محسوب می‌شد؛ اما امروزه سن بلوغ اجتماعی به بالای ۳۰ سال رسیده است.  بلوغ اجتماعی یعنی اینکه فرد از نظر فرهنگی و اقتصادی به نوعی توانمندی برسد؛ بنابراین در هر نسل با به تاخیر افتادن بلوغ اجتماعی، سن ازدواج هم به تاخیر می‌افتد.

 

چه وقت، مجرد بودن چالش آفرین می‌شود؟

یکی از چالش های مهم کشور، تجرد قطعی است. بر اساس برآورد مرکز پژوهش های مجلس در سال ۱۴۱۰( تا هفت سال دیگر)، کشور با بیش از یک میلیون تجرد قطعی مواجه می شود. پیش بینی ها بیانگر آن است؛ که جمعیت سالمندان تا حدود ۳۰ سال دیگر، بیش از یک سوم جمعیت کشور را شکل خواهد داد.بررسی آمارهای رسمی نشان می دهد؛ چنانچه جمعیت مجردها در ایران وارد دوره تجرد قطعی شوند، بحران سالمندی در ایران ، شکل و شمایل دیگـری می یابد و حاکمیت نیز با چالش های بیشتری مواجه می شود.

 

تأثیر ۷۰ درصدی سبک زندگی در تجرد قطعی جوانان

مهدی اسماعیل تبار، روانشناس و استاد دانشگاه ، در خصوص عدم تمایل جوانان به ازدواج و احتمال افزایش تجرد قطعی اظهار کرد: اگر بخواهیم درصد بندی کنیم تنها ۳۰ درصد از تجرد قطعی مربوط به مسائل مادی می شود و ۷۰ درصد آن به فرهنگ و سبک زندگی جوانان بر می گردد. دانش آموز و جوان ما امروز فقط فیزیکی در اختیار ماست اما فکر و اندیشه اش در اختیار ما نیست، چون آموزش و پرورش شکل با ثباتی نداشته و در دوره های قبل چندین بار وزیر عوض کرده، از این آموزش و پرورش دختر و‌ پسری که ازدواج‌ کنند بیرون نمی آید، خروجی آموزش و پرورش ما دانشجویی است که شعار کاف‌ دار می دهد! یکی از ابعاد همین شعارها و الفاظ رکیک هم تجرد قطعی است.

وی با تأکید بر اینکه ضعف محتوا و سبک زندگی جوانان را به سوی تجرد قطعی سوق داده، اظهار کرد: با این حال من به طور قاطع و بر اساس آمار می گویم وضعیت ما در تجرد قطعی ۳ تا ۵ برابر بهتر از آمریکا و اروپاست.

اسماعیل تبار به نقش خانواده ها در تجرد قطعی اشاره و تصریح کرد: دختر و پسر در دهه اول و دوم زندگی خود در خانواده برای ازدواج تربیت نمی شوند، افکار امیال را می سازد و امیال اعمال را، عملی داریم به اسم تجرد و‌ این به دلیل میل به تجرد است، این میل از کجا می آید؟ از آنجایی که رسانه های معاند تلاش می کنند تا در ذهن جوان ما این را جا بیندازند که حیواناتی مثل سگ و گربه می تواند جایگزین خانواده شود.

 

سیر صعودی تجرد قطعی

این در حالی است که سعید مدنی، جامعه شناس معتقد است که نمی توان نقش مشکلات اقتصادی را در تصمیم گیری جوانان برای ازدواج نکردن یا تأخیر در ازدواج را نادیده گرفت، به ویژه در دختران که خانواده مجبور به خرید جهیزیه هستند و همه این موارد با هم در تأخیر ازدواج جوانان نقش دارد.

 

این جامعه شناس در خصوص مشکلات اقتصادی در افزایش تجرد قطعی اظهار کرد: تجرد قطعی در آینده روند افزایشی خواهد داشت، تجربه و آمار در کشور های مدرن اروپایی یا امثال آنها نشان می دهد با مدرن تر شدن جامعه تجرد قطعی هم افزایش پیدا کرده و این در صورتی اتفاق افتاده که مردم این کشورها از لحاظ اقتصادی مرفه بودند، ظاهراً در آنجا عوامل اقتصادی خیلی دخیل نیست اما در کشور ما مشخص نیست عوامل اقتصادی تأثیر بیشتری دارد یا عوامل غیر اقتصادی.

مدنی با اشاره به اینکه یک بخش هایی از عدم تمایل جوانان به تشکیل خانواده به نداشتن شغل ثابت بر می گردد، گفت: متأسفانه آینده شغلی جوانان تأمین نیست و این مشکلات فراوانی را برای جامعه به دنبال دارد. متأسفانه هنوز در کشور نهادهایی که افراد مجرد که شاغل هم نیستند را شناسایی و حمایت کند وجود ندارد و برای جوان بیکار این دغدغه مطرح است و به همین جهت به تجرد قطعی روی می آورد.

 

 

تغییر سبک زندگی و تجرد

فاطمه فتاحی روانشناس و استاد دانشگاه هم در خصوص تأثیر عوامل فرهنگی بر تجرد قطعی در میان جوانان اظهار کرد: به دلیل تغییر سبک زندگی در جامعه، عوامل فرهنگی نقش بسزایی را در انتخاب افراد برای تجرد قطعی ایفا می کند و این بحران از سال ۱۳۹۵ افزایش پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه مردم ایران به تشکیل خانواده و فرزندآوری علاقه دارند، افزود: خوشبختانه در کشور ما بر اساس آمار، مردم هنوز هم تمایل به ازدواج و فرزندآوری دارند، هرچند کلامی راجع به آن صحبت کنند اما در اروپا این تمایل کاملاً  از بین رفته است، امروزه ما باید روی این تمایل و نقطه قوتی که هنوز وجود دارد بیشتر سرمایه گذاری کنیم.

فتاحی به نقش خانواده در عدم تمایل جوانان به ازدواج اشاره و تصریح کرد: اختلاف فرهنگی در خانواده افزایش یافته و والدین به دنبال ایده آل گرایی برای فرزند هستند، سطح توقع ها بالا رفته و منجر به این شده که آمار تجرد قطعی روز به روز افزایش پید کند.

 

سبقت خانم ها از آقایان در تجرد قطعی

 

این در حالی است که صالح قاسمی پژوهشگر حوزه جمعیت ، در خصوص آمار تجرد قطعی در کشور  چنین عنوان کرد: «مجرد قطعی به افرادی می گویند که به سن بالای ۵۰ سال رسیده اند اما هرگز ازدواج نکرده اند، طبق آماری که در اختیار داریم این افراد به ۴۰۰ هزار نفر رسیده اند که ۳۰۰ هزار نفر زن و ۱۰۰ هزار نفر مرد هستند.

تجرد اختیاری یعنی افرادی که با اختیار خود تصمیم به ازدواج ندارند و و بنا دارند مجرد زندگی کنند. در حال حاضر در ایران ۲۵ میلیون خانوار داریم که بر اساس داده ها از این آمار نزدیک به ۱۳ درصد خانوار تک نفره داریم، یعنی خانواده هایی که تعداد اعضای آنها به دلیل هرگز ازدواج نکردن، طلاق یا فوت همسر، یک نفره باقی مانده است.

از ۱۳ درصد نام‌برده، ۴ درصد را افرادی تشکیل می دهند که تجرد اختیاری دارند اما ۹ درصد باقی مانده کسانی هستند که تمایل به ازدواج دارند اما امکان ازدواج برای آن ها وجود ندارد.

در مجموع اگر نگاه کنیم، تعداد جوانانی که در سنین متعارف ازدواج تصمیم اختیاری برای تجرد دارند، زیاد نیست و حتی بیش از دو درصد از کل خانوار را تشکیل نمی دهد. طبق آمار، این افراد حداکثر ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر می شوند که این تعداد در مقابل سایر گروه ها آمار چشم گیری نیست.»