گروه دیپلماسی: در گرماگرم رایزنی‌ها بر سر احیای برجام، این روزها از سوی طیف ضدبرجامی‌ها یک خط ویژه بر مبنای تعلیق مذاکرات تا زمستان مطرح میشود. تمرکز اصلی آنها این است که نیازهای انرژی اروپایی‌ها بعد از جنگ اوکراین منجر شده که غرب به شدت به توافق و نفت ایران نیاز داشته باشد؛ لذا باید منتظر ماند تا زمستان فرا برسد و بعد به سراغ گرفتن امتیازات بیشتر رفت. حال مساله این است که تا چه اندازه این روایت صحیح بوده و آیا آنچنان که ادعا میشود غرب به دلیل نیازهای انرژی، تسلیم خواسته‌های ایران میشود یا خیر؟
تاکید بر زمستان فلج‌کننده و نیاز مبرم اروپا به احیای برجام
طی روزهای گذشته بارها موضوع زمستان اروپا و نیازهای انرژی این قاره، به عنوان متغیری مهم در بحث احیای برجام ازسوی جریان‌ها و راسانه‌های ضدبرجامی سابق مطرح شده است. در جدیدترین نمود، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین تاکید کرد: ایران ابهامات یا خلأهای متن (پیش‌نویس توافق) را نمی‌پذیرد.
به گزارش ایسنا، محمد مرندی در توییتی نوشت: ایران صبور خواهد بود. ایالات متحده در زمان اوباما به طور سیستماتیک توافق را نقض کرد و در زمان ترامپ/بایدن حداکثر فشار را علیه شهروندان بی‌گناه اعمال کرد. از این رو، ایران ابهامات یا خلأهای متن را نمی‌پذیرد. زمستان نزدیک است و اتحادیه اروپا با بحران انرژی فلج‌کننده مواجه است.
قبل‌تر نیز روزنامه کیهان در یادداشتی در شماره ۶ شهریور خود نوشته بود: «بحران انرژی در اروپا رسماً به یک «فاجعه تمام عیار» تبدیل شده و روزی نیست که رسانه‌ها و کارشناسان این کشورها گزارشی از این وضع منتشر نکنند. بر اساس این گزارش‌ها، «هنوز با اوج فاجعه در اروپا فاصله داریم چرا که زمستان از راه نرسیده است و میلیون‌ها نفر با فقر انرژی مواجه خواهند شد»،«جان‌ها را از دست خواهیم داد»،«قبوض انرژی به ۳۵۰۰ پوند رسیده است و بدترین وضعیت هنوز در راه است»،«کل کشور با یک فاجعه روبهرو است»،« به خاطر خدا کاری بکنید» اینها تنها بخشی از عناوین مطبوعات و رسانه‌های انگلیسی درباره فاجعه کنونی انرژی است که با ورود غرب به جنگ روسیه و اوکراین،گریبانشان راگرفته است.»
همچنین، همین روزنامه در چاپ ۷ شهریور خود در یادداشتی تحت عنوان «اروپا گرفتارِ نفرین ۸۰ سالگی اسرائیل؟» به قلم «محمد ایمانی» با طرح مقدماتی پیرامون در اوج بودن راهبرد‌های سیاسی خارجی ایران و رو به زوال بودن سیاست‌های آمریکا در صحنه جهانی، درآستانه فصل زمستان و نیازهای ویژه اروپا به منابع انرژی نفت و گاز ایران، به آنها پیشنهاد کرده با فاصله گرفتن از آمریکا و اسرائیل، بدون برجام، خود را از بحران نجات دهند.
کیهان در بخشی از این نوشتار نوشته بود: «مصلحت اروپا، جدا کردن واگن خود از لوکوموتیو آمریکا و اسرائیل است. اروپایی‌ها بدون برجام هم می‌توانند با درخواست نفت و گاز از ایران – و سرمایه‌گذاری متقابل- خود را نجات دهند. اگر هنوز سیاستمداران عاقلی در اروپا هستند، باید اظهارات سه مسئول سیاست خارجی اروپا طی دو دهه گذشته را مرورکنند. نخست، تحلیل جوزپ بورل که گفت: «تحلیلگران از مدت‌ها قبل درباره پایان نظم تحت رهبری آمریکا و ظهور قرن آسیایی سخن گفته‌اند. این اتفاق، پیش چشم ما در حال وقوع است». دوم، ارزیابی فدریکا موگرینی مبنی بر این که «قدرت رهبری آمریکا در حال کاهش و زوال است. من هرگز آمریکا را تا این حد قطبی شده ندیده بودم. آمریکا در درون منسجم نیست و بی ثبات شده است.» و سوم، آینده‌نگری خاویر سولانا که اوایل خرداد ۱۳۸۵ (می ۲۰۰۶) تجربه ۱۱ ساله «ریاست سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا» و «دبیرکلی ناتو» را بیان کرد. او در جمع صاحبان صنایع و شرکت‌های اسپانیایی اعلام کرد: «ایران برای نخستین بار در تاریخ، رهبری منطقه خاورمیانه را به دست گرفته و به همین دلیل، تنش بر سر برنامه غنی‌سازی اورانیوم، نه با بمباران بلکه با عقل و از مسیر سیاسی و گفتگو حل میشود. ایران، آن‌قدر برگ برنده مانند هسته‌ای، عراق، حماس و افغانستان در دست دارد که به یک قدرت درجه اول تبدیل شود. باید به گشودن باب گفتگو و به‌کارگیری عقل بازگشت… در آینده باید با جنبش‌های تندروی اسلامی همانند آنچه اکنون با حماس در فلسطین سروکار داریم، همزیستی داشته باشیم. این احتمال زیاد است که همه ما در یک دنیای اسلامی که در آن جناح تندروتر اسلامی حکومت کنند، زندگی کنیم… باید از فراخوان برخورد تمدن‌ها پرهیز کرده و اندیشه همزیستی را با ۱۳ میلیون مسلمانی که در اروپا زندگی می‌کنند، شروع کنیم؛ از خانه خویش. وگرنه با مشکلات بسیار جدی روبهرو خواهیم شد.»
آیا اروپا در زمستان سرد محتاج ایران خواهد بود؟
پیشنهاد ضدبرجامی‌های سابق در رسانه‌های خارجی نیز مورد توجه واقع شده است. در این زمینه، جیکوب فانک کرکگارد، اقتصاددان آلمانی، می‌گوید: «آنچه اروپا به آن نیاز دارد گاز است و هیچ راهی برای رساندن آن از ایران و نه در بازه زمانی تا زمستان امسال، وجود ندارد.» حتی در حالی که کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا منابع انرژی جایگزین پیدا کنند، مقامات غربی اصرار دارند که زمان‌بندی آنها برای توافق هسته‌ای ایران تحت تأثیر موضوع انرژی قرار نگرفته است.
در همین باب، نیویورک تایمز درمطلبی به قلم استیو ارلانگر و استنلی رید نوشت: در حالی که روسیه به اروپا برای تامین گاز طبیعی فشار می‌آورد و اروپا آماده تحریم نفت روسیه است، برخی به دنبال کمک از ایران هستند. این البته در صورتی است که تهران و واشنگتن با احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ موافقت کنند و تحریم‌های اقتصادی سخت‌گیرانه علیه ایران را لغو کنند که توانایی این کشور برای صادرات انرژی را محدود کرده است. اما حتی اگر فردا توافقی حاصل شود، اجرای آن پیچیده و مرحله‌ای خواهد بود و احتمالاً چند ماه طول می‌کشد تا تحریم‌ها علیه ایران لغو شود. به گفته کارشناسان، ممکن است تاثیر اولیه بر بازار نفت در حد مسکن باشد، اما به گفته کارشناسان، عرضه از سوی ایران برای کاهش قیمت جهانی در زمستان امسال، دیر خواهد بود.
به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: برای اروپا، مشکل واقعی نفت نیست. روسیه از فروش گاز طبیعی به کشورهای اروپایی خودداری کرده و آنها در تلاش برای تامین آن از جاهای دیگر هستند. در حالی که ایران گاز طبیعی زیادی دارد، بیشتر آن را در داخل کشور و برای خودروها مصرف کرده و در ضمن فاقد خطوط لوله به اروپا یا امکاناتی برای مایع سازی گاز طبیعی است.
سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس انرژی در بروگل، موسسه تحقیقاتی اقتصادی، گفت: «ایران در کوتاه‌مدت مقداری صادرات نفت اضافی خواهد داشت، اما نه گاز؛ چیزی که اروپا واقعاً به آن نیاز دارد. من روی ایران حساب نمی‌کنم که به این زودی بازار جهانی انرژی را دوباره متعادل کند.»
جیکوب فانک کرکگارد، اقتصاددان آلمانی می‌گوید: «آنچه اروپا به آن نیاز دارد گاز است و هیچ راهی برای رساندن آن از ایران و نه در بازه زمانی تا زمستان امسال، وجود ندارد.» حتی در حالی که کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا منابع انرژی جایگزین پیدا کنند، مقامات غربی اصرار دارند که زمان بندی آنها برای توافق هسته‌ای ایران تحت تأثیر موضوع انرژی قرار نگرفته است و اشاره می‌کنند که قیمت نفت از اوج خود در تابستان امسال به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
هجوم نفت ایران به بازار می‌تواند به پایین نگه داشتن قیمت‌ها کمک کند. برخی معتقدند ایران که چهارمین ذخایر بزرگ اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد، در نهایت می‌تواند بیش از دو میلیون بشکه در روز نفت خام صادر کند که بیش از دو برابر میزان صادرات فعلی آن است. اما حمل و نقل و پنهان کردن نفت آسان‌تر از گاز است و روسیه که از نفت بسیار بیشتر از گاز درآمد دارد، به پمپاژ و فروش نفت در سطوح نزدیک به قبل از جنگ ادامه داده است. حتی اتحادیه اروپا نیز که تحریم‌های مرحله‌ای بر نفت روسیه وضع کرده، به جز برخی موارد استثنا، به اندازه قبل از جنگ، از روسیه خرید می‌کند.
