به گزارش روزان به نقل از ایسنا، مذاکرات ایران و آمریکا بر سر دو سه موضوع باقی مانده در رابطه با رفع تحریم‌ها، مسایل پادمانی میان ایران و آژانس و تضمین عدم خروج یک جانبه آمریکا از پنجشنبه هفته گذشته در هتل کوبورگ وین پس از پنج ماه به طور حضوری و مستقیم آغاز شد. در این مدت به جز هیات مذاکره کننده ایران و آمریکا و اتحادیه اروپا، سایر کشورها در سطح کارشناسان در جریان مذاکرات قرار گرفتند. اما به طور کلی مذاکرات به واسطه گری نماینده اتحادیه اروپا میان ایران و آمریکا در جریان بود.
بر اساس گزارش رسانه‌ها و اظهارات مقامات حاضر در مذاکرات، موضوعی که بیشتر از همه در این دور مورد تاکید و توجه قرار گرفت، سوالات پادمانی میان ایران و آژانس است که از سه سال پیش از سوی رژیم صهیونیستی با طرح ادعاهایی که از سوی ایران رد و جعلی اعلام شده، مطرح شده است. در طی این سه سال موضوعات و سوالات آژانس از ایران حول چهار مکان شکل گرفت. مکانی در ورامین، دیگری در تورقوزآباد نزدیکی تهران، سایتی در مریوان یا آباده و آزمایشگاه جابربن حیان که در مورد آخر موضوع ظاهرا میان ایران و آژانس حل شده است. با این حال سوالات آژانس درباره سه مکان دیگر به وجود همکاری و حسن نیت ایران هم چنان از سوی آژانس لاینحل مانده است.
بر اساس بیانیه مشترک میان ایران و آژانس در تاریخ ۵ مارس ۲۰۲۲، ایران حسن نیت خود را در تعامل با آژانس با ارائه اطلاعات فنی دقیق نشان داد. ایران اجازه بازرسی از این مکان ها را صادر کرد. انتظار این بود که آژانس نیز با رویکردی مستقل، بی طرفانه و حرفه‌ای، اقدامی سازنده و واقع بینانه در جهت عادی سازی موضوعات پادمانی که به اذعان خود آژانس به هیچ وجه درباره این سوالات نگرانی اشاعه ای ندارد، صورت دهد اما این اتفاق نیفتاد و در میان مذاکرات ایران و آژانس و برخلاف بیانیه مشترک فوق، سه کشور اروپایی با چراغ سبز آمریکا و اسراییل مسیر تشدید فضا و تصویب قطعنامه علیه ایران را در پیش گرفتند که با واکنش جدی ایران مواجه شد.
بر خلاف رویه‌ای که در مذاکرات ۲۰۱۵ بر سر برجام وجود داشت و پرونده مطالعات ادعایی (PMD) که در چارچوب مذاکرات سیاسی و فنی و با تایید قطعنامه ۲۲۳۱ حل و فصل شد یعنی قبل از هرگونه توافق نهایی نیز پرونده سوالات آژانس درباره سوالات باقی مانده از گذشته نیز حل شد، این بار کشورهای اروپایی، آمریکا و نیز آژانس بر این نظرند که سوالات پادمانی درباره سه مکان در چارچوب مذاکرات برجامی نیست چرا که بعد از اجرای برجام این سوالات طرح شده اند و باید مستقل از مذاکرات سیاسی در وین مورد بررسی قرار گیرد و به این مذاکرات گره نخورد.
در مقابل ایران، با توجه به تجربه طولانی بهانه‌گیری‌ها و سنگ اندازی‌های کشورهای اروپایی و آمریکا طی بیش از دو دهه به واسطه آژانس، خواستار حل و فصل سوالات آژانس پیش از هرگونه توافق احتمالی برای بازگشت به برجام است تا به این شکل ضمانت اجرای برجام افزایش یابد. نکته قابل توجه در این مقطع این است که آژانس همراهی و حسن نیتی که قبل از سال ۲۰۱۵ در زمان یوکیا آمانو داشت را در زمان مدیریت رافائل گروسی ندارد. با وجود اینکه ایران دسترسی های لازم برای بازدید از مکان های مورد نظر به علاوه اطلاعات تکمیلی را در اختیار آژانس قرار داده است و برای آژانس محرز است که آلودگی این مکان ها به اورانیوم مربوط به سال های ۲۰۰۳ به قبل است اما اصرار به دریافت اطلاعات و دسترسی های فراتر خارج از تعهدات پادمانی ایران است. اساسا این آژانس است که برای اثبات ادعای خود درباره این مکان ها اسناد معتبر ارائه کند نه اینکه ایران در رابطه با این اسناد و ادعاهای نامعتبر از خود دفاع کند.
یکی از موضوعاتی که در زمان دونالد ترامپ و حتی بعد از توافق ۲۰۱۵ از سوی برخی از کارشناسان و سیاستمداران آمریکایی مطرح شد، اعتراف به اشتباه بودن مختومه شدن پرونده مطالعات ادعایی بود. آنها معتقد بودند آمریکا و کشورهای اروپایی بهترین دستاویز حقوقی و فنی علیه ایران را از دست دادند. امروز با تاکید آژانس بر باز نگه داشتن سوالات پادمانی روشن است که آنها با حمایت آمریکا و اروپا سعی دارند این روزنه را علیه ایران باز نگه دارند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دوشنبه شب بعد از اعلام پایان این دور از مذاکرات و بازگشت هیات ها به پایتخت‌هایشان برای مشورت و تصمیم گیری در توییتی نوشت که، پایتخت‌ها هم‌اکنون باید در خصوص متن نهایی توافق بر سر احیای برجام تصمیم‌گیری کنند.
وی مدعی شد که مذاکره‌کنندگان از این مذاکرات و گفت‌وگوهای نزدیک میان ایران و آمریکا برای تنظیم و رسیدگی به برخی مشکلات باقی مانده در متن توافقی که او به هماهنگ‌کننده توافق هسته‌ای برجام در ۲۱ جولای ارائه کرده، استفاده کرده‌اند.
بورل نوشت: بر سر هر آنچه که می‌توانست مذاکره انجام گیرد، مذاکره شد و حال آنچه مذاکره شده در متن نهایی قرار دارد. با این حال پشت هر مشکل فنی یا پاراگرافی، یک تصمیم سیاسی قرار دارد که پایتخت‌ها باید درخصوص آنها تصمیم‌گیری کنند. اگر این پاسخ‌ها مثبت باشند، آن وقت می‌توانیم توافق را امضا کنیم.
توییتر رسمی خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از یک مقام اروپایی مدعی شد که اتحادیه اروپا «متن نهایی» مذاکرات هسته‌ای با ایران را به طرف‌های مذاکرات ارائه داده است.
شبکه الجزیره نیز در این باره به نقل از یک مقام اروپایی ادعا کرد: پیشنهاد اروپا آخرین و بهترین متن برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران است. اتحادیه اروپا متن نهایی توافق هسته ای با ایران را ارائه کرد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین نیز در توییتی نوشت: خبری فوری! هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا «متن نهایی» پیش‌نویس احیای برجام را توزیع کرد. مشارکت‌کنندگان در مذاکرات وین حال باید تصمیم بگیرند که آیا این طرح قابل قبول است یا نه. اگر مخالفتی صورت نگیرد، توافق هسته‌ای احیا خواهد شد.
یک مقام وزارت خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که واشنگتن آماده حصول سریع توافق بر سر احیای برجام است.
اما ظاهرا نظر ایران متفاوت از آن چیزی است که طرف های دیگر برجام بر آن تاکید دارند.
یک مقام وزارت امور خارجه ایران درباره احتمال آماده شدن متن نهایی توافق گفت: با توجه به ادامه بحث‌ها درباره چند موضوع مهم باقی‌مانده، هنوز در مرحله‌ای قرار نداریم که از نهایی شدن متن سخن بگوییم.
وی گفت که هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران نظرات سازنده خود را با هدف پیشبرد مذاکرات به طرف مقابل ارائه کرده است و نتیجه گفت‌وگوها به اراده طرف مقابل برای اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم بستگی دارد. همچنان معتقدیم در صورتی که تصمیمات مناسب طرف مقابل اتخاذ شود، می‌توان به سرعت مذاکرات را جمع‌بندی کرد، اما هنوز در این مرحله قرار نداریم.
یک مقام دیگر ارشد وزارت امور خارجه کشورمان نیز خاطرنشان کرد: با توجه به مباحث صورت گرفته طی روزهای گذشته، روز دوشنبه انریکه مورا چند ایده در مورد برخی موضوعات باقی‌مانده به طرف‌ها ارائه داد و ما به محض دریافت این ایده‌ها، پاسخ و ملاحظات اولیه خود را به ایشان منتقل کردیم، اما طبیعتا این موارد نیازمند بررسی جامع هستند و ما نظرات و ملاحظات تکمیلی خود را به هماهنگ‌کننده و سایر طرف‌ها منتقل خواهیم کرد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در تماس تلفنی با جوزپ بورل در پایان روز دوشنبه با تأکید بر اینکه هیأت مذاکره‌کننده ایرانی با اراده و جدیت برای دستیابی به توافق در وین حضور داشته و ایده‌های سازنده‌ای را برای حل و فصل موضوعات باقی‌مانده ارائه داد، اظهار کرد: دیدگاهها و ملاحظات جمهوری اسلامی ایران درباره ایده‌های ارائه‌شده از سوی انریکه مورا به وی منتقل شده است و انتظار می‌رود همه طرف‌ها برای دستیابی به متن نهایی توافق از خود اراده و جدیت نشان دهند.
امیرعبداللهیان، تصریح کرد که توافق نهایی باید تأمین‌کننده حقوق و منافع ملت ایران بوده و رفع پایدار موثر تحریم‌ها را تضمین کند.
وی ابراز امیدواری کرد که با واقع‌بینی و اجتناب از اتخاذ مواضع غیرسازنده، به خصوص از سوی آمریکا، مسیر دستیابی به توافق هموار شود.
روشن است که ایران هنوز نسبت به نهایی بودن آنچه روی میز در وین قرار دارد مطمئن نیست و شاید ادامه بحث درباره برخی اختلافات از جمله بر سر سوالات پادمانی آژانس را ضروری بداند. از این رو تعیین تکلیف برخی طرف‌ها برای مذاکرات با اعلام اینکه متن نهایی روی میز است چیزی از واقعیت و جدی بودن بحث کم نمی‌کند از این رو اعلان زودهنگام اینکه متن نهایی توافق آماده است صرفا یک نظر از سوی برخی طرف های مذاکراتی است نه همه آنها از جمله ایران. شاید طرف های دیگر از طولانی شدن مذاکرات خسته شده اند یا تمایل دارند با این اظهارات ایران را تحت فشار قرار دهند اما توافقی ضمانت بالای اجرا دارد که حداکثر رضایت را برای همه طرف ها به همراه داشته باشد و به عبارتی بازی برد ـ برد را رقم بزند.
