روزان: هنوز گرمای شدید تابستان برسر کشور گسترده نشده که آتش سوزی های جنگل ها زودتر از همیشه آغاز شده است. از آتش سوزی درجنگل های گیلانغرب گرفته تا آتش سوزی در جنگل های کرمانشاه و خوزستان و ارسباران و کرخه و…
طی چند روز گذشته برخی مناطق جنگلی کشورمان طعمه حریق شده است که به دلیل نبود تجهیزات نظیر بالگرد مخصوص و دیگر تجهیزات تخصصی اطفای زمینی،همچنان منابع طبیعی کشورمان دود می شود.
وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع به ویژه در فصل گرما، شاید موضوع خاص و عجیبی در سراسر دنیا محسوب نشود؛ اما این که پس از گذشت چند روز از وقوع آتش سوزی در جنگل و هدررفت منابع طبیعی هیچ اقدام ویژه ای انجام نشود و مسئولان ذیربط در جلسات وعده افزایش امکانات حریق را دهند، به طور حتم یک مساله بسیار شگفت آور و در عین حال تاسفبار است که متاسفانه در کشورمان شاهد آن هستیم.
با افزایش گرمای هوا پوشش گیاهی و علفزارهایی که باران آنها را تا مدت ها نمناک نگاه داشته ، خشک شده و کوچکترین بی احتیاطی یا نور شدید خورشید آتش به دل جنگل می ریزد و آن وقت همان اتفاقی می افتد که نباید.
صنعتی شدن جهان و افزایش تولید کربن از سوی کارخانجات صنعتی سبب شده تا بر اساس مسئولیت اجتماعی، کشورها خود را ملزم به کاشت درخت کنند. به عنوان مثال چین متعهد به کاشت ۸۰، عربستان ۵۰، پاکستان ۱۰، ایران و افغانستان یک میلیارد نهال شده‌اند که در نوع خود آمار قابل تاملی است.
آتش سوزی هایی که برنامه ها را نقش بر آب می کند
امسال بارندگی های بهاری زیاد بود و این مسأله علف هایی که حالا گرما خشکشان کرده را بیشتر کرده است . براساس گزارش ها،
ترسالی امسال ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن علوفه را روی دستمان گذاشته و این می تواند برای جنگل ها خطرناک باشد چرا که بیش از ۸۰ درصد از آتش سوزی های جنگل ها در ایران به خاطر همین علوفه هایی است که خشک شده و می شود عامل آتش سوزی.
به گفته کارشناسان جنگل‌داری، حدود ۱۴ هزار مورد آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور فقط در یک دهه گذشته رخ داده است. افزایش گرمای هوا و خشک شدن پوشش گیاهی و علفزارها در عرصه‌های منابع طبیعی، بر لزوم پیشگیری از بروز آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع را ضروری کرده است.
عمادی، بازپرس ویژه رئیس سازمان جنگل ها و مراتع و منابع طبیعی در امور حفاظت منابع طبیعی کشور با اشاره به اینکه با گرم شدن هوا طبیعتاً باید منتظر آتش سوزی های بیشتری در کشور باشیم می گوید: به خاطر ترسالی ها و بارندگی های خوبی که داشتیم امسال دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن علوفه بیشتر داشته ایم و این نشان می دهد که علف زارهای زیادی داریم که در حال حاضر به مرحله خشک شدن رسیده اند و هر کدام می تواند محلی برای آتش سوزی جدیدی باشند.
وی با بیان اینکه آتش سوزی در شمال کشور و خارج از شمال با هم متفاوت است می گوید: اصولاً هر حریقی یک مثلث دارد که یک ضلع آن ماده سوختنی ، ضلع دیگر حرارت و ضلع بعدی اکسیژن است که وجود این سه ضلع در جنگل ها سبب آتش سوزی های عظیم در جنگل ها می شود .
آتش سوزی ها بیشتر در مراتع است
بر پایه شاخص های سازمان ملل، کشوری که ۲۵ درصد از اراضی آن جنگلی نباشد جزو کشورهای فقیر از منظر منابع طبیعی به شمار می رود می افزاید: این در حالی است که بر اساس آخرین آمار ۷ درصد از مساحت ایران اراضی جنگلی است. از سوی دیگر جنگل ها علاوه بر تولید اکسیژن ، جذب دی اکسید کربن، ذخیره سازی آب کاهش گرمای هوا ، از جمله نگهبان های حفاظت از تنوع زیستی و از همه مهمتر تثبت خاک به شمار می روند. در واقع با این کارکردها نمی توان بر روی یک درخت قیمت گذاشت. یعنی ارزش یک درخت چند صد ساله، میلیاردها تومان و صدها برابر قیمت صنعتی آن است و برای همین نباید این ثروت هنگفت در معرض تهاجم قرار بگیرد.
امار حکایت از آن دارد که در حال حاضر جنگل های شمال کشور کمتر دچار حریق می شوند و سهم آتش سوزی در جنگل های سایر نقاط بیشتر است .
عمادی در خصوص علت این پدیده می گوید: این مسأله یک دلیل علمی و طبیعی دارد. جنگل ها در شمال متراکم تر است و بلند بودن درخت ها سبب می شود زمین سایه زیادی داشته و همین موضوع از آتش سوزی ناشی از علوفه ها جلوگیری کند اما در جنگل های سایر نقاط مانند جنگل های زاگرس نوع تراکم درخت ها به گونه دیگری است و دشت ها وسعت بیشتری دارند و همین موضوع سبب می شود که فراوانی آتش سوزی ها در این محدوده بیشتر باشد .
آتش سوزی ها قابل پیشبینی است
هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم تحقیقات با کر اینکه در حال حاضر زمان این آتش سوزی ها جلوتر افتاده است.
اما چرا مهار آتش های جنگل ها در ایران طولانی شده و همین مسأله باعث از بین رفتن بخش های وسیعی از فضای سبز زنده ما می شود؟ کیادلیری که سال ها در مرکز تحقیقات جنگل فعالیت دارد در پاسخ به این سئوال با کر اینکه واقعیت این است که ما واقعا تجهیزات لازم برای اطفا حریق در جنگل ها را نداریم می گوید: شاید اگر اتش سوزی سطحی باشد بتوانیم آن را در مدت کوتاهی خاموش کنیم اما در آتش سوزی های گسترده دچار مشکل خواهیم شد. به همین دلیل قبل از شروع آتش سوزی ها مکان هایی که امکان آتش سوزی دارند باید شناسایی شده و در قبال آن پیش اگاهی و پیش بینی داشته باشیم و برای پیشگیری از آن راه حل پیدا کنیم. تنها از این راه است که می توانیم میزان آتش سوزی ها را کاهش داده و برای مهار آن برنامه ریزی داشته باشیم.
آتش سوزی جنگل ها آمارش زیاد خواهد شد
از سوی دیگر، امسال هم آن‌طور که حمیدرضا قنبری مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی ایران بر اساس داده‌ها پیشبینی می‌کند قرار است حریق در جنگل‌ها و مراتع بسیار شدیدتر از سال گذشته اتفاق بیافتد زیرا که بارش های بهاری بیشتر از سال قبل بوده است.
او این افزایش‌ها را به دو دلیل عمده یعنی گرمای شدید و دیگری خشکسالی می‌داند. قنبری از کاهش منابع آبی می‌گوید و عرصه‌های آبی که به‌شدت کم شده و خشکسالی هم که مزید بر علت است. او می‌گوید: انبار باروت طبیعت تنها در انتظار یک شعله کبریت طبیعی یا غیرطبیعی است تا منفجر شود!.
با این حال به گفته او، در حال حاضر آمار خسارتی که آتش سوزی ها در ۸۰ روزه اول امسال به جنگل ها وارد کرده نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمتر بوده اما براین نکته نیز تاکید دارد که نباید فریب این ماجرا را خورد چرا که پیش بینی ها حاکی از افزایش آمارهای آتش سوزی ها است:«هنوز جنگل ها سبزینگی دارند و هنوز میزان خشکی های جنگل بالا نرفته به همین دلیل پیش بینی می شود که در آینده آتش سوزی ها در زاگرس افزایش پیدا کند».
چرای دام در جنگل بیشتر می شود
همانطور که گفته شد، یکی از عواملی که سبب بروز آتش سوزی در جنگل ها می شود زیاد شدن علوفه است. قنبری به عنوان راهکاری در مواجهه با این عامل می گوید:« امسال بحث ساماندهی چرای دام در جنگل ها انجام می شود که براساس آن دام ها بیشتر در مراتع چرا کنند تا میزان این علوفه ها که می تواند منجر به آتش سوزی شود کمتر شود .»
تداوم جلسات مسئولان !
در این اثنا ، موضوع به حدی جدی است که مسئولان بلند پایه کشوری به دنبال راهکارهایی برای کاهش زمان اطفای حریق جنگل ها هستند.
وزیر کشور و دبیر شورای عالی مدیریت بحران کشور از برنامه‌ریزی برای استقرار بالگرد در مراتع و مناطق جنگلی مستعد حریق خبر داد.
احمد وحیدی در جلسه ارتقاء توانمندی و هماهنگی بین دستگاهی جهت توسعه روش‌های پاسخ به آتش سوزی و اطفاء حریق، با اشاره به آغاز فصل گرم سال و وقوع حادثه حریق در مراتع و جنگل‌ها با تاکید بر لزوم همکاری تمامی دستگاههای مرتبط در حوادث و اطفا، افزود: برای تجهیز استان ها به امکانات اطفای حریق برنامه‌ریزی شده و قرار است در نقاطی از کشور بالگرد مستقر شود.
وی با بیان این که نیازمند هماهنگی برای هشدار سریع پیشرفته در حوادث طبیعی به ویژه آتش سوزی و سیل هستیم، تاکید کرد: اطلاع رسانی به موقع در حوادث آتش سوزی ، مهمترین موضوع در عملیات امداد و حریق است و این موضوع باید جدی گرفته شود.
محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران هم در این جلسه بر آمادگی تمامی فرمانداران ، بخشداران و دهیاران در امر پیشگیری و اطفا حریق تاکید کرد و از عموم مردم خواست ضمن مشارکت در اطفای حریق در صورت مشاهده موارد عمدی آتش سوزی، بلافاصله موضوع را گزارش دهند.
بنا به این گزارش در این جلسه که با حضور رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، فرماندهان عالیرتبه ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت دفاع، ارتش جمهوری اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی، یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی، نماینده سازمان برنامه و بودجه و هلال احمر برگزار شد، مسئولان دستگاه ها گزارش ها و آمار و ارزیابی‌های خود را ارائه دادند.
