روزان: براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۸ میلیون مرگ بر اثر آلودگی هوا رخ می‌دهد که این آمار در ایران حدود ۳۰ هزار مرگ به‌واسطه همین موضوع است. اما علاوه بر این آلودگی این روزهای هوا، تبعات دیگری را نیز به همراه دارد. از جمله مشکلاتی که تعطیلی مدارس برای مادران شاغل دارد. چالشی که به نظر می رسد دولت چهاردهم باید فکری عاجل برای آن بکند.
آلودگی هوا که این روزها بدجوری دامن ایرانی ها را گرفته، یکی از معضلات زندگی ماشینی است که تنفس این آلاینده‌ها منجر به التهاب، استرس اکسیداتیو، سرکوب سیستم ایمنی و جهش‌زایی در سلول‌های سراسر بدن ما می‌شود که بر ریه‌ها، قلب، مغز و سایر اندام‌ها تأثیر می‌گذارد و در نهایت منجر به بیماری می‌شود.براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۸ میلیون مرگ بر اثر آلودگی هوا رخ می‌دهد که این آمار در ایران حدود ۳۰ هزار مرگ به‌واسطه همین موضوع است.
به گفته عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، هزینه‌ها و عوارض ناشی از آلودگی هوا به وزارت بهداشت به گونه‌ای است که سالانه ۴۰ تا ۵۰ همت در این خصوص برای درمان بیماران به نظام سلامت تحمیل می‌شود که راهکار مقابله با آلودگی هوا، درمان نیست بلکه باید پیشگیری کرد. نکته بسیار مهم درباره آلودگی هوا، تأثیر آن بر افزایش جمعیت و بارداری است. تقریباً همه پژوهشگران بر این موضوع که آلودگی هوا می‌تواند نقش مخربی در تولیدمثل داشته باشد، نظر مشابهی دارند.
این روزها پیش‌بینی کارشناسان هواشناسی، انباشت آلاینده‌های جوی و تشدید کاهش کیفیت هوا، بویژه در مناطق مرکزی و نیمه جنوبی استان تهران و پایداری این هوا تا چند روز آینده است؛ هوایی که در شرایط ناسالم قرار دارد و از شهروندان خصوصاً بیماران تنفسی خواسته شده تا ۱۹ آذرماه از تردد در فضای باز بپرهیزند.
مشکلی برای مادران شاغل
آنچه همانند هر سال مورد غفلت گرفته دردسرهای والدین و بهخصوص مادران شاغل به دنبال تعطیل یا غیرحضوری شدن مراکز آموزشی، وبه‌ویژه مقاطع مهدکودک، پیش‌دبستانی و ابتدایی است. دردسرهایی که می‌تواند به شدت شغل مادران شاغل را تحت تاثیر قرار دهد.
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در اینباره گفت: در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد ایستگاه‌های شهر تهران شاخص کیفیت هوا بالاتر از ۱۵۰ و در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد و ایستگاه‌های مناطق ۱۹ و ۲۰ در آستانه شرایط بسیار ناسالم هستند.
او از تداوم این وضعیت تا روز دوشنبه ۱۹ آذر خبر داد: با توجه به افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کوچکتر از دو و نیم میکرون، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اعلام وضعیت شرایط اضطرار کرده و درخواست تشکیل کارگروه شرایط اضطرار کرده است.
در این بین اما بار دیگر مساله تعطیلی مدارس و تعیین تکلیف ساعت کاری ادارات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی تنها تصمیم اتخاذ شده برای کاهش آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا بود. میرمحمدغراوی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران، در اینباره اظهار کرده فعالیت آموزشی مهد کودک، پیش دبستانی و استثنایی تعطیل و مقطع ابتدایی در دو نوبت صبح و عصر شنبه ۱۷ و یکشنبه ۱۸ آذرماه در شهر و استان تهران، جز دماوند و فیروزکوه به صورت غیر حضوری خواهد بود.
با این حال آنچه همانند هر سال مورد غفلت گرفته دردسرهای والدین و به خصوص مادران شاغل به دنبال تعطیل یا غیرحضوری شدن مراکز آموزشی، و به‌ویژه مقاطع مهدکودک، پیش‌دبستانی و ابتدایی بود. دردسرهایی که می‌تواند به شدت شغل مادران شاغل را تحت تاثیر قرار دهد.
ذهنیت غلط دولتمردان
فاطمه موسوی ویایه، جامعه‌شناس، تعطیلی مدارس را مداخله ساختار مدیریت کشور در زندگی خصوصی افراد می‌داند. او توضیح می‌دهد که تصمیم‌گیری برای حضور یا عدم حضور دانش‌آموز در مدرسه مساله‌ای است که باید برعهده خانواده‌ها گذاشته شود: «مادران شاغل با تعطیل‌شدن مهد کودک و مدارس ابتدایی واقعا به زحمت می‌افتند. به‌ویژه درباره بچه‌های زیر پیش‌دبستانی و ابتدایی که کوچکتر هستند این مشکل ایجاد می‌شود که باید فرزند کوچک خود را کجا بگذارند که بتوانند در محل کار حاضر شوند؟ مثلا اگر به دلیل شرایط والدین، مادر ناچار باشد فرزند خود را به محل کار ببرد باید به واکنش کارفرما و میزان تحمل محیط کار برای کودک خود یا حتی این موضوع که امکان حضور در کلاس آنلاین برای فرزندشان مهیاست، فکر کنند. از طرف دیگر اگر مادر به دلیل شرایط تعطیلی نتواند در محل کار حاضر شود ممکن است کارش با چالش جدی مواجه شود مثلا یک جلسه مهم را از دست بدهد.»
او این را هم می‌گوید که تنها گذاشتن کودک دبستانی در خانه محدودیت‌های خاص خود را دارد و مادر را نگران باقی می‌گذارد: «در برخی از کشورها مانند آمریکا تنها گذاشتن کودکان کمتر از ۱۳ سال در خانه ممنوع بوده و از موارد غفلت از کودک محسوب می‌شود به این علت که در صورت تنها ماندن کودک تنها برای او حادثه ناگواری رخ دهد.»
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند که دولت با تعطیلی مدارس مشکلات بسیار بزرگی را برای مادران شاغل ایجاد می‌کند: «علت این موضوع هم به پیش‌فرض‌های ذهنی بسیار اشتباهی باز می‌گردد که در ذهن تصمیم‌گیران و تصمیم‌‍سازان ما وجود دارد. از نظر آنها اشتغال زنان مهم نیست و حضور آنها در ادارات چندان هم حائز اهمیت نیست. به نظر می‌رسد به ذهن آنها خطور نمی کند که ممکن است یک زن شاغل به دلیل گرفتن مرخصی در شرایط آلودگی هوا و تعطیلی مدرسه دچار دردسر شده یا فرصت مهمی را از دست بدهد.»
موسوی این را هم اضافه می‌کند که تعطیلی مدارس هیچ تاثیری در کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا ندارد. «اگر قرار است مادر فرزندش را با خود به محل کار یا هر محل دیگری ببرد شرایط تغییری نمی‌کند. در نهایت این خود خانواده است که باید تصمیم بگیرد در شرایط هشدار آلودگی هوا اجازه بدهد که فرزندش در مدرسه حاضر باشد یا خیر . به نظر من تعطیلی مهد کودک‌ها یک تصمیم‌گیری اشتباه و دخالتی نابجا در شرایط خانواده‌ها و به‌ویژه مادران شاغل از طرف ساختار تصمیم‌گیر کشور است.»
به اعتقاد وی با توجه به نبود مطالعاتی که نشان دهد تعطیلی مدارس ابتدایی در کاهش ترافیک و آلودگی هوا چه میزان تاثیر داشته است و برآورد مناسبی در این خصوص وجود ندارد، این اقدام دولت تنها برای نمایشی از اقدام برای ساماندهی امور در شرایط آلودگی هواست: «بهتر است دولت به جای اتخاذ چنین تصمیماتی که تنها نتیجه آن مخدوش کردن زندگی شهروندان و افزایش تعارض کار- خانواده برای زنان شاغل است به وظایف خود برای کاهش آلودگی هوا عمل کند.»
اقدامات دولت چهاردهم
در سومین ماه فصل پاییز، تعداد روزهای آلودگی هوا در حال افزایش است و اجرای قانون هوای پاک همچنان به دلیل‌عدم همکاری برخی دستگاه‌ها به صورت کامل اجرایی نشده است. در قانون هوای پاک تکالیفی برای دستگاه‌های مختلف احصا شده است. بر اساس ۳۴ ماده این قانون، ۲۱ دستگاه اجرایی از جمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما و… مکلف شده‌اند که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند.
اما تکالیفی مانند نوسازی حمل و نقل عمومی که نقش مهمی در کنترل آلودگی دارد متوجه چندین دستگاه است. در همین رابطه، محمد بابایی‌زاده مدیر کل دفتر حمل و نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور می‌گوید: وزارت کشور تکالیف متعددی دارد؛ در این قانون در حوزه حمل و نقل عمومی بحث ماده ۶ مربوط به معاینه فنی خودروها و مواد ۹ و ۱۲ موضوع توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در کشور است.
وی با بیان اینکه حدود ۷۰۰ مرکز معاینه فنی در کشور فعالیت می‌کنند، ادامه می‌دهد: در حوزه معاینه فنی تکلیف وزارت کشور تشدید نظارت بر مراکز معاینه فنی بوده و باید با مراکز متخلف برخورد شود و آنها را به دستگاه قضایی معرفی کنیم و از جرایمی که برای این مراکز متخلف در نظر گرفته می‌شود برای اجرای مواد قانون هوای پاک استفاده کنیم اما اتحادیه حمل و نقل عمومی کشور بارها مراکز معاینه فنی متخلف را به دستگاه‌های قضایی محلی و ملی معرفی کرده است ولی حکمی برای مراکز متخلف صادر نشده است.
بابایی‌زاده با بیان اینکه در یک سال و نیم گذشته و در دولت چهاردهم اقدامات بسیار خوبی در حوزه حمل و نقل عمومی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه مترو انجام شده است، می‌گوید: ۱۹۰۰ واگن مترو در ۴۲۴ کیلومتر خط مترو در شهرهای کشور ترددد می‌کنند. در یک سال و نیم اخیر بالغ بر دو هزار دستگاه واگن مترو یا قراردادش منعقد شده یا فعال‌سازی کرده‌ایم و امیدواریم اولین رام این قطارها در ابتدای ۱۴۰۴ تحویل کلانشهرهای تهران، اصفهان، تبریز و شیراز شوند. همچنین در حوزه ناوگان اتوبوسرانی حدود دو هزار دستگاه نو را به حدود ۱۰۰ شهر تحویل داده‌ایم که به اندازه کل نوسازی ۵ سال قبل از آن بوده است.
