گروه سیاسی- از صبح روز شنبه، ۲۵ فروردین پس از اینکه رئیس قوه قضائیه از وضعیت حجاب گلایه کرد و گفت همین قانون جدید برای برخورد با زنان بدحجاب کافی بود و نیازی نبود که لایحه ۷۲ مادهای برای حجاب در مجلس تدوین شود، نیروی انتظامی به شکل گستردهای با ونهایی که هرچند نشانی از گشت ارشاد در پهنه خود نداشتند، در خیابان و میادین اصلی شهر تهران و سایر نقاط کشور، زنان و دختران را به بهانه بیحجابی سوار خودرو میکردند و موتورسوارن نیروی انتظامی هم در این بین مراقب بودند تا مردم وارد درگیری پلیس با فرد بیحجاب نشوند.
این توئیت علی مجتهدزاده، وکیل دادگستری و مشاهدات او در صبح روز دوشنبه ۲۷ فروردین است. «در میدان گلوبندک جنب دادسرای تهران یک زن به دلیل حجاب با ضرب و شتم و فحاشی توسط مأمور پلیس در ون گشت ارشاد انداخته شد.»
و این هم یک روایت دیگر از دختری که به دلیل بدحجابی، مامورانِ مترو با او درگیر شدند. «در ایستگاه مترو وقتی اصرار داشتم که مالیات میدهم پس حق استفاده از مترو را دارم، با خشونت مرا با شوکر به سمت اتاقی هدایت کردند تا از من عکس بگیرند. با اینکه یک شال کوردی داشتم و در تمام این لحظات هم دستبند به دستم بود.»
شهروند دیگری هم روز یکشنبه در اینباره نوشت: «مرا از مترو تجریش به بیرون پرت کرده و تهدید به بردن کردند. هفت هشت پلیس، دوربین به لباس و موبایل به دست. تند تند عکس و فیلم گرفتند.»
اما برخورد با افرادی که پلیس آنها را بدحجاب توصیف میکند، خاصه با شهروندان عادی نبود. روز شنبه رسانهها خبر دادند که همسر و دختر احمدرضا عابدزاده، دروازهبان اسطورهای کشورمان هم به دلیل مشاجره با پلیس به دلیل بدحجابی چند ساعتی در بازداشت بودند.
برخی کاربران هم در شبکههای اجتماعی مدعی شدند که پلیس در متروی انقلاب و میدان ولیعصر به شدت هر چه تمام تر با زنان بدحجاب برخورد میکرد.
اما فرماندهی پلیس تهران بزرگ که این برخوردها را اجرای «طرح نور» نام برده میگوید: «همه اینها برای این است که زنان کشورمان در آرامش و امنیت به فعالیتهای اجتماعی خودشان بپردازند.» او گفته بود: «قرار است پلیس در این طرح رو به سوی رفتارهای ایجابی بیاورد و حدالمقدور از رفتارهای سلبی اجتناب کند». اما به گفته بسیاری از زنان، هم اکنون خلاف این گفتار در سطح شهرها در حال اجراست.
احمدرضا رادان درباره این تشدید برخوردها گفت که «در حوزه خودرو هم بار اول تذکر داده میشود و بار دوم خودرو به صورت الکترونیکی توقیف در محل و سپس توقیف در پارکینگ میشود.»
او ادعا کرد که «اجرای این طرح درخواست مردم متدین بوده است.» خبرگزاری فارس هم همزمان یک پویش برای بازگشت گشت ارشاد در سامانه فارس من راهاندازی کرد و نسبت به وضعیت موجود ابراز نگرانی و خواستار برخورد با زنان شد. پویشی که تنها توانست ۸هزار امضاء جمع کند. اما به نظر میرسد برای اجرای یک طرح که بانی آن هم خبرگزاری فارس باشد، همین تعداد هم کافی است. این خبرگزاری حتی پس از حواشی که در دیدار استقلال و آلومینیوم اراک رخ داد، خواستار تجدیدنظر مسئولان درباره حضور زنان در ورزشگاهها هم شد.
اما در مقابل بسیاری از مخالفان این نوع برخورد با زنان و بازگشت گشت ارشاد، به شکلهای مختلف نسبت به عواقب این نوع رفتار هشدار دادند. به طور مثال بهرام پارسایی، نماینده مجلس دهم در توئیترش نوشت: «این شیوهی اجرا، بیشتر به طرح زور می ماند تا طرح نور! قانونی که مورد پذیرش مردم نباشد اجرایش ون و گشت و زور می خواهد.»
با این وجود، برخوردهای تازه نیروی انتظامی با شهروندان در حالی از روز شنبه آغاز شده و در جریان است که «لایحه حجاب و عفاف» هنوز از سوی شورای نگهبان تأیید نشده. این لایحه همچنان بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در رفتوآمد است و ایراداتی که شورای نگهبان به این مصوبه پرحاشیه گرفته، هنوز مرتفع نشده است.
علیرضا نوریقزلجه، نماینده مردم بستانآباد در مجلس یازدهم در همین رابطه و برخورد پلیس با زنان میگوید: «اگر استناد نیروی انتظامی در این اقدام به قانون حجاب و عفاف باشد که هنوز این لایحه به قانون تبدیل نشده و استناد به آن درست نیست. قانون حجاب و عفاف هنوز مراحل قانونی خود را طی نکرده و رسمیت ندارد. این قانون در حال حاضر بین رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان است. نیروی انتظامی احتمالاً دارد براساس قانونی که اوایل دهه ۶۰ تدوین شده برخورد میکند. اما با این وجود نیروی انتظامی نمیتواند هر طور که دلش میخواهد با زنان برخورد کند.»
او اضافه میکند: «حتی در صورت تایید لایحه حجاب توسط شورای نگهبان، بعید میدانم که مردم با این قانون همراه شوند. ایجاد دوقطبی در جامعه، برخوردهای شخصی، رفتارهایی که جامعه را دچار مشکل میکند، برخورد سلبی و انتظامی با یک موضوع اعتقادی و ارزشی از جمله اشکالات لایحه حجاب است.»
دوقطبی کردن جامعه مسئلهای است که حداقل در یک دهه اخیر بارها توسط جامعهشناسان و کارشناسان نسبت به عمیقتر شدن آن توسط حاکمیت، هشدار دادهاند. نمونه بارز آن در انتخابات اسفندماه گذشته به صورت عینی در کشور رخ داد و تنها ۴۰درصد مردم پای صندوقهای رای حاضر شدند که البته از همین تعداد هم، در برخی از شهرهای کوچک و بزرگ کشور آرای باطله یا سفید در جایگاه اول و یا دوم قرار گرفت. مدنی ترین شکل اعتراض که شاید نمونه آنرا کمتر در سایر نقاط جهان دیده باشیم اما با این وجود هم مسئولان امر حاضر به شنیدن صدای اعتراض مردم نشدند.
احمد بخارایی، جامعهشناس با اشاره به اجرای طرح موسوم به نور و بازگشت گشت ارشاد به کف خیابانها به دیدبان میگوید: « کسانی که طی دو سال گذشته در جریان اعتراضات حضور داشتند، به راحتی در مقابل مسائل حاشیهای عقبنشینی نمیکنند. آقایان در طول سالهای گذشته هنوز به این نتیجه نرسیدهاند که هرچه بیشتر روی این موضوع تاکید شود، مردم اصرار بیشتری برای انجام آن نشان میدهند. امروز موضوع حجاب فراتر از یک انتخاب معمولی و کنش فرهنگی در نظر گرفته شده و به یک انتخاب سیاسی تبدیل شده است.»
این استاد دانشگاه اضافه میکند: « برخورد با زنان تحت عناوین فراقانونی و دینی میتواند به دوقطبیسازی در جامعه دامن بزند. این دوقطبیسازیها در هیچ جامعهای نتیجهای به غیر از گسست و انحطاط اجتماعی نداشته. دو سر این طیف نمیتوانند با هم گفتوگو کنند و در این شرایط، جامعه محکوم به اضمحلال است. یک روز روحانیون را در مقابل مردم قرار میدهند و یک روز افراد باحجاب را در مقابل افراد بدون حجاب . آقایان به ما بگویند در کجای تاریخ، این دوقطبیسازیهای اجتماعی نتیجه مثبت داشته و باعث رشد و توسعه جامعه شده است؟»
نکته حائز اهمیت دیگر در این ماجرا همزمانی آغاز برخورد با زنان با حملات بیسابقه سپاه به اسرائیل بود. در حالیکه شهروندان نزدیک به گفتمان حاکم بر کشور در سطح شهر آزادانه از این حملات استقبال میکردند، برخی کاربران درشبکههای اجتماعی منتظر پاسخ اسرائیل به ایران بودند و در دفاع از رژیم اشغالگر، اظهارنظر میکردند که با واکنش قوه قضائیه و اطلاعات سپاه روبرو شد. نمونهای دیگر از گسست جامعه و شکاف عجیبی که در بین مردم ایجاد شده و حاکمیت به جای اینکه برای جلب نظر شهروندان تلاش کند، با اجرای طرحهای فراقانونی مثل طرح نور سعی میکند بر آتش خشم شهروندان بدمد.