روزان : با وجود گذشت ۲ سال از وعده وزیر ارتباطات در مورد رفع موانع سرعت اینترنت، اختلال های دو هفته اخیر نشان داد که این وعده ها همچنان مغفول و بی نتیجه مانده
کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران، در آخرین گزارشش درباره وضعیت اینترنت در ایران اعلام کرد که این کشور با میانگین حدود ۴۸ درصد وب‌سایت دارای اختلال، پس از چین و میانمار، سومین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در یک سال اخیر شناخته شده است. براساس گزارش این کمیسیون، ایران در مولفه رعایت حقوق شهروندان میان کشورهای جهان رتبه یک و در شاخص سانسور محتوا نیز رتبه چهارم را کسب کرده است.
اختلال هایی که ریشه آن به ناآرامی های سال ۱۴۰۱ بر می گردد. آن زمان این موضوع به قدری حاد شده بود که اعتراض اکثر اقشار جامعه و بخصوص کسب و کارها را به همراه داشت بطوریکه در ماههای پایانی آن سال رئیس جمهور فقید کشورمان طی نامه ای به وزیر ارتباطات خواستار بازگردادن اینترنت به شرایط عادی شد.
به دنبال پرتقال فروش!
در همان روزها، مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، با انتشار عکس نامه دفتر رئیس جمهور خطاب به عیسی، زارع پور وزیر ارتباطات مبنی بررسی بازگرداندن اینترنت به شرایط عادی و فراهم کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد، در کارگروه اقتصاد دیجیتال در تویئتی نوشت: «پیرو نامه‌ام، با تشکر از حسن نظر آقای رئیس‌جمهور که موضوع بازگرداندن اینترنت به شرایط عادی به دستور کار “کارگروه اقتصاددیجیتال دولت” تبدیل شد. مردم و کسب و کارها منتظر تصمیمات عاجل این کارگروه برای رفع مشکل اختلالات اینترنتی و فراهم کردن دسترسی عمومی به اینترنت آزاد هستند.»
بعد از آن اما عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در رابطه با نامه‌ای که خطاب به وی برای پیگیری درخواست یک نماینده مجلس در خصوص «لزوم بازگرداندن اینترنت به شرایط عادی و فراهم کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد»، اظهار داشت: من چنین نامه‌ای ندیدم.
وی پس از رؤیت متن نامه باز هم بیان کرد که این نامه را ندیده و سپس تصریح کرد: آهان، این نامه آقای توانگر است که برای تاریخ ۱۶/۱۰/۱۴۰۱ یعنی سه ماه پیش است. در این نامه گفته شده جهت بررسی و پیگیری و اعلام نتیجه ارسال می‌شود.
زارع پور خاطرنشان کرد: این نامه یک نامه عادی است و این از اخلاق آقای توانگر است که رونوشت تمام مکاتبات را رسانه‌ای می‌کند. ما ان شاءالله پاسخ آن را خواهیم داد.
علیرضا بزرگمهری، کارشناس فناوری اطلاعات اختلال‌های دوباره روزهای اخیر اینترنت را عجیب می داند و به ظعنه می گوید: خدا می‌داند زارع پور مشغول چه کاریست. اینها تمام روش‌های ممکن را برای بالابردن محدودیت تجربه می‌کنند. ففکر می کنم به دنبال آزار جامعه هستند. این محدودیت‌ها اصلاً مؤثر نیست. الان پیر و جوان ما از فیلترشکن استفاده می‌کنند. قبلاً یک کنترل وجود داشت و جای محدودیت حتی در میان خانواده‌ها داشت، اما فیلترشکن تبدیل به یک امر روزمره شده است.
وی با ذکر اینکه پروژه محدودیت، به وضوح شکست خورده و معایب آن به شدت بیشتر از فواید آن بوده است می گوید: الان طیف‌هایی از مردم از وی. پی. ان استفاده می‌کنند که مخالف این پدیده بودند. الان مردم می‌خواهند با فرزند خود در خارج حرف بزنند و ناچار به استفاده از فیلترشکن هستند. الان پلتفرم‌های معروف بازی را فیلتر کرده‌اند، یعنی بازی سازان بروند؟ آن خانمی که می‌گفت هرکسی نمی‌خواهد، جمع کند و برود، حرف درستی از سوی دولت برای تصمیم‌هایش نسبت به مردم بود. من خواهش می‌کنم دست از آزار مردم بردارند.
در این میان اما، چندی قبل وزیر ارتباطات گفته بود که محدودینت ها دست من نیست!. یا این حال بزرگمهری مدعی است: این حرف یک شوخی است. رئیسی رئیس شورای عالی فضای مجازی بودند و ۶ وزیر در آنجا حضور دارند، چطور باور کنیم که زارع پور و رئیسی و دولت یک نظر منسجم ندارند؟ واقعیت این است که دولت رئیسی درک درستی از اقتصاد دیجیتال ندارد. اقتصاد دیجیتال در یک جزیره رخ نمی‌دهد، در یک ارتباط با دنیا رخ می‌دهد. ما در ایران شبکه‌های مجازی مهم را فیلتر کردیم، اگر یک آمریکایی بخواهد با صنایع دستی ما آشنا شود، باید در روبیکا آثار ما را ببیند؟ دوستان تصورات و شعار‌هایشان را بدون صراحت مطرح می‌کنند.
در همین حال حامد بیدی، دیگر کارشناس حوزه اینترنت و موسس وب‌سایت «کارزار»، هم در شبکه اکس (توییتر) نوشته است: «وضعیت اینترنت این روزها فاجعه است، اما انگار که این اختلالات را به‌عنوان بخشی از زندگی طبیعی پذیرفته باشیم حرفی درباره‌اش نمی‌زنیم و این بزرگ‌ترین کمک به کسانی است که رویای قطع اینترنت را در سر دارند. از حق اینترنت حرف بزنیم و نباید ظلم اختلال و فیلترینگ تبدیل به بخشی از زندگی روزمره‌مان بشود.»
اینترنت و چالش معیشتی شهروندان
با این حال همچنان یک سوال اساسی باقی است. اینکه این موضوع چه تاثیری بر زندگی مردمی دارد که ۸۰ درصد کارهای خود را از طریق مجازی انجام می‌دهند و سرگرمی بیشتر آنها، شبکه‌های اجتماعی است؟ رحمان میرلوحیان، کارشناس فضای مجازی در پاسخ به این سوالات به «روزان» می‌گوید: مردم کشور ما از این ابزارفضای مجازی برای پیش بردن زندگی و اقتصاد استفاده می‌کنند، پس در نتیجه با توجه به اختلالات اینترنتی و فیلترینگ، زندگی مردم دچار اختلال شده است و کسی پاسخگوی این وضعیت نیست. قطعا اگر شما به‌عنوان خبرنگار آمار بگیرید، در این مدت اختلالات روانی و مشکلات روحی مردم افزایش پیدا کرده، چون یکی از ابزارهای مهم مراودات و سرگرمی روزانه مردم نابود شده است.»
وی با اشاره به احتمال تکرار اتفاقات سال ۹۸ که مسدود کردن دامنه‌‌های .com که باعث زیان چندین هزار میلیاردی به مردم و کسب و کارها شد، و هنوز هیچ کسی آنها را گردن نگرفته، می‌گوید: « متاسفانه برخی از مسئولانی که برسر کار هستند مانند سال ۸۴ تا ۹۲ عمل می‌کنند و حرف می‌زنند. ما برگشتیم به سال‌ها پیش و مسئولانی که اینترنت ۱۲۸ کیلوبایتی را برای مردم مناسب می‌دیدند و اینترنت ۵۱۲ کیلوبایتی را منوط به داشتن نامه رسمی یا مجوز کسب و کار می‌دانستند، حالا نیز همان تفکر را دارند. این دستاوردها و اعمال سلیقه جز اینکه نارضایتی‌های عمومی را افزایش دهد یا برای کشور هزینه به‌بار بیاورد، هیچ دستاورد دیگری ندارد.
وی با ذکر اینکه فضای مجازی یکی از ابزارهای سرگرمی مردم و جوانان است می گوید: اینکه سرعت اینترنت آنقدر پایین باشد که حتی دسترسی به سایت‌های داخلی نیز ممکن نباشد، عقب‌گرد به همان سال‌های ۸۴ است و کارها به رویه کاغذی بازمی‌گردد و سندهای تحول و چشم انداز در کل فراموش شود.همچنین عضو هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی فروشگاههای اینترنتی شهر تهران نیز چندی قبل در همین زمینه گفته بود: متاسفانه اختلال اینترنت ضربات جبران ناپذیری را به کسب و کارهای مجازی زده است. رضا الفت‌نسب گفت: برای ما به عنوان کسب و کارهای آنلاین، اینترنت حکم رگ حیاتی را دارد و هرنوع اختلال و قطعی، به کسب و کارها لطمات جبران ناپذیر وارد می‌کند.
ناتوانی شرکت زیر ساخت ها
پویا پیرحسینلو، مدیرعامل آروان‌کلاد، نیز درباره اختلالات اخیر اینترنت گفته: «آنچه ما از ابتدای سال تا امروز دیده‌ایم، اختلال شدید به دلیل حملات DDoS است که روی اپراتور‌ها و شرکت زیرساخت اتفاق می‌افتد که ظاهرا این اختلالات نشان دهنده، انحصار و ناتوانی شرکت زیرساخت برای تامین پهنای باند کافی و Redundant و مقابله با حملات DDoS است.»
مدیرعامل آروان‌کلاد درباره اختلالات اخیر اینترنت گفته: «تنها وزارت ارتباطات می‌تواند به شکل یکپارچه شبکه را بررسی کند و علت قاطعانه‌ای برای مشکلات شبکه عنوان کند، اما آنچه ما از ابتدای سال تا امروز دیده‌ایم، اختلال شدید به دلیل حملات DDoS است که روی اپراتور‌ها و شرکت زیرساخت اتفاق می‌افتد. در هفته گذشته نیز ما شاهد اختلالات جدی به شکل مقطعی و در مدت زمان ۳ تا ۱۰ دقیقه بودیم؛ به این صورت که اختلالات سه دقیقه‌ای، پنج و یا ده دقیقه‌ای را به شکل پرتکرار در اپراتور‌های مختلف مشاهده کردیم. ظاهرا دلیل اصلی این اختلالات، انحصار و ناتوانی شرکت زیرساخت برای تامین پهنای باند کافی و Redundant و مقابله با حملات DDoS است.»
پیرحسینلو با بیان اینکه در سه سال اخیر ظرفیت پهنای باند بین‌المللی کشور افزایش پیدا نکرده است، گفته: «محدودیت پهنای باند بین‌الملل کشور باعث می‌شود که ناتوانی در برابر حملات DDoS پررنگ‌تر شود و بیشتر به چشم بیاید.»
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا توسعه فیبر نوری در وضعیت فعلی می‌تواند به اینترنت کمک کند یا خیز نیز می گوید: «توسعه فیبر نوری قطعا کمک می‌کند و یکی از موانع ما در افزایش سرعت اینترنت، اختلالات و محدودیت در شبکه “access” است. اینها یک زنجیره‌اند و قدرت زنجیره را ضعیف‌ترین حلقه آن مشخص می‌کند، فیبر نوری به تنهایی نمی‌تواند مشکل اینترنت را حل کند، اما ما در لایه “access” مشکل داریم و فیبر نوری مشکل این لایه را حل می‌کند.»
با این شرایط به نظر می رسد مشکل اختلال در اینترنت همچنان باقی خواهد ماند چرا که نه هیچ یک از متولیان، مسئولیت آن را می پذیرند و نه هیچ نهاد دولتی هنوز وعده ای برای رفع آن داده است. موضوعی که مسلما می تواند در آینده ای نزدیک کشور را با چالش هایی جدی مواجه کند.
