سویه جدید کرونا پشت دروازه های ایران

روزان: بعد از گذشت دو سال از پایان روزهای سیاه کرونایی، به نظر می رسد جهان دوباره درمعرض تهدید نوع جدیدی از این ویروس قرار گرفته باشد. ویروسی که به گفته کارشناسان همزمانی انتشار آن با آغاز فصل سرما و هپوشانی آن با آنفولانزا، می تواند هشداری جدی تلقی شود. در جدی بودن این چالش همین بس که چندی قبل عضو کمیته علمی کشوری کرونا در مورد آن گفته بود: «در حال حاضر جامعه جهانی نگرانی زیادی از همه‌گیری کرونا با زیرسویه‌های جدید اُمیکرون، به‌ویژه XEC ندارد.»

ویروس کرونا بیماری است که باعث بیماری تنفسی در افراد می‌شود و می‌تواند از فردی به فرد دیگر گسترش یابد. این ویروس برای اولین بار طی تحقیقات مربوط به شیوع بیماری در ووهان (Wuhan) چین شناسایی شد. نام لاتین “Corona”، (به معنای تاج یا هاله)، به ظاهر تاج مانند اطراف ویروس اشاره می‌کند. بیش از ۲۰۰ نوع ویروس کرونا وجود دارد که دانشمندان آن را به چهار دسته آلفا، بتا، گاما و دلتا تقسیم کرده­‌اند.

چهار نوع آن (NL63 ، ۲۲۹E ، OC43 و HKU1)، هر ساله مسئول ۱۵ تا ۳۰ درصد موارد سرماخوردگی در جهان بوده و بومی شناخته می‌شوند. ۲ نوع دیگر (سارس و مرس) اپیدمیک شناخته می‌شوند. سارس، که ۲۶ کشور را درگیر کرد، برای اولین بار در استان گوانگدونگ در جنوب چین در سال ۲۰۰۲ شناسایی شد. پس از آن مرس، اولین بار در سال ۲۰۱۲ در خاورمیانه شایع شد. هفتمین ویروس کرونا Sars-Cov-2 است؛ این ویروس موجب همان بیماری کووید ۱۹ می‌شود.

زیرسویه جدید XEC در ماه‌های گذشته ابتدا از ایتالیا ظاهر شده و در حال حاضر ۲۷ کشور دنیا به ویژه کشور‌های اروپایی مانند آلمان، انگلستان، فرانسه و حتی آمریکای شمالی را درگیر کرده است و به نظر می‌رسد این زیرسویه رفته رفته تبدیل به زیرسویه غالب اُمیکرون تبدیل می‌شود.

زمستان و کرونا

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ضمن تاکید بر لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فصل سرما گفت: افزایش بروز بیماری‌های حاد تنفسی، بیماری‌های کرونا و آنفلوانزا با شیب ملایم در حال افزایش است.

قباد مرادی، با بیان اینکه بیماری‌های حاد تنفسی به طور معمول با علائم مشابه شامل تب، بدن درد، گلودرد، سرفه و … بروز می کنند، اظهار کرد: تشخیص قطعی این بیماری‌ها در صورت انجام آزمایش امکان‌پذیر است. بنابراین، رصد روند وضعیت بیماری‌های حاد تنفسی در کشور از طریق نظام مراقبت خاصی به نام «نظام مراقبت دیده‌ور» در پایگاه‌های منتخب دیده‌بان انجام می‌شود.

بر اساس داده‌های این نظام مراقبت، در حال حاضر با توجه به شروع فصل سرد سال و سیر طبیعی افزایش بروز بیماری‌های حاد تنفسی، بیماری‌های کرونا و آنفلوانزا با شیب ملایم در حال افزایش است و بر این اساس، بحث ورود به پیک و موج، فعلاً مطرح نیست.

وی درباره روند وضعیت آنفلوانزا و پیک‌های این بیماری توضیح داد: به منظور بررسی روند آنفلوانزا، فعالیت بیماری آنفلوانزا به طور هفتگی در کشور و جهان رصد می‌شود. بر اساس تجربه تا قبل از پاندمی کووید-۱۹، موج آنفلوانزا در آبان ماه شروع می‌شد. در زمان پاندمی کووید-۱۹ به علت رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم مانند استفاده از ماسک و جداسازی اجتماعی و همچنین افزایش فعالیت سایر ویروس‌های تنفسی (کووید-۱۹)، میزان بروز آنفلوانزا در جهان و همچنین کشور ما کاهش یافت و پس از پاندمی، طبیعتاً به تدریج میزان بروز آنفلوانزا افزایش یافته و به سطح قبل از پاندمی کووید-۱۹ بازگشته است.

وی درباره همپوشانی ویروس آنفلوآنزا با ویروس‌های در گردش از خانواده اُمیکرون کرونا گفت: هم‌پوشانی و فعالیت ویروس‌های کووید-۱۹ (خانواده امیکرون) با ویروس آنفلوانزا، به جهت تحمیل بار مضاعف به سیستم بهداشتی درمانی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. در حال حاضر، فعالیت ویروس کرونا (خانواده امیکرون) در جهان و کشور، غالب و بیشتر از آنفلوانزا است. در مجموع به منظور بررسی و رصد ویروس‌های تنفسی در گردش، سیستم نظام مراقبت ۲۱ پاتوژن تنفسی در گردش در کشور در جریان است.

کرونای جدید در کنار کرونای قدیمی

دکتر مجید مختاری با بیان اینکه مطالعات زیادی بر رفتار و جهش‌های ویروس کرونا تا کنون انجام شده است، افزود: نوعی از جهش ویروس کرونا، حالت ترکیبی دارد؛ بگونه‌ای که در بدن فردی با سابقه به ابتلا به یک نوع از کرونا، ممکن است نوع متفاوتی از ویروس کرونا وارد و پروتئین و مواد داخلی ساختار این دو ویروس در بدن میزبان، ترکیب و تبدیل به زیرسویه جدیدی از کرونا شود.

وی ادامه داد: در شش ماه اخیر در زیرشاخه‌های اُمیکرون انواع مختلفی از زیرسویه‌ها ظاهر یا ناپدید یا ترکیب شدند. زیرسویه JN.۱ اصلی‌ترین شاخه اُمیکرون است و انواع متفاوتی از زیرسویه‌های ترکیبی مانند KP.۱، KP.۲، KP.۳ و KP.۴ در ماه‌های اخیر از زیر مجموعه‌های JN.۱ ایجاد شده‌اند.

این فوق تخصص ریه و فلوشیپ مراقبت‌های ویژه افزود: اخیرا زیرسویه‌های KP.۳.۳ با KS.۱.۱ ترکیب شده و منجر به ایجاد زیرسویه FLiRT شده و زیرشاخه‌های جدیدی از جمله KP.۳.۱.۱ از فلرت ایجاد شده است.

کرونا در ایران

مختاری با ذکر اینکه با کمک شایان و قابل توجه انستیتو پاستور ایران، زیرسویه‌های جدید در ایران به دقت بررسی و شناسایی می‌شود گفته است: خوشبختانه تعداد موارد ابتلا به زیرسویه جدید کرونا در کشورمان زیاد نیست.

وی تاکید کرد: باتوجه به سرایت پذیری سریع، افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای و بدخیم و دارای ضعف سیستم ایمنی و حتی افراد با چاقی مفرط، سالمندان و کودکان دارای بیماری‌های زمینه‌ای مادرزادی می‌توانند مستعد ابتلا به زیرسویه XEC و نوع شدید بیماری باشند، اما رفتار زیرسویه‌های جدید بر خلاف سویه دلتا که ریه را درگیر می‌کرد، بیشتر در مجاری بالای تنفسی است.

تشریح عملکرد کرونای تازه

با این حال هنوز جای یک سئوال باقی است. اینکه کرونای جدید چگونه عمل می کند؟. سئوالی که مختاری در پاسخ به آن می گوید: دانشمندانی که بر روی زیرسویه جدید XEC مطالعه و تمرکز کرده اند به این نتیجه رسیده اند که این زیرسویه به صورت زیرکانه قصد دور زدن سیستم ایمنی بدن را دارد تا بیشتر ریه را درگیر کند، اما خوشبختانه چنین توانایی در این زیرسویه فعلا وجود ندارد.

این فوق تخصص ریه و فلوشیپ با بیان اینکه جامعه جهانی در حال حاضر نگران همه گیری گسترده کرونا همانند دلتا نیست، گفت: باید هوشیار باشیم که افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند به نوع شدید کرونا مبتلا شوند. زیرسویه XEC با کیت‌های تشخیصی قبلی مانند PCR قابل شناسایی است.

تاثیر واکسن برکرونای جدید

در این میان واکسن چقدر می تواند در جلوگیری از ابتلا به این ویروس موثر خواهد بود؟ مختاری در این خصوص با اشاره به لزوم تامین واکسن‌های جدید کرونا باتوجه به سویه‌های جدید اُمیکرون، گفت: واکسن‌هایی که در برخی کشور‌ها که بر اساس زیرسویه JN.۱ ساخته شده بر روی زیرسویه XEC کاملا موثر است و خیلی از کشور‌ها در مورد تزریق واکسن آنفلوآنزا و کرونا به صورت رایگان در یک روز، در بین جوامع خودشان تبلیغ می‌کنند.

راهکار مواجهه با کرونای جدید

در چنین شرایطی، بعد از واکسن برای محافظت در برابر این ویروس چه باید کرد؟بنابر اعلام وزارت بهداشت، عضو کمیته علمی کشوری کرونا تاکید کرد: در مراکز درمانی و اماکن با ازدحام زیاد جمعیت به ویژه در محیط‌های بسته که فاصله کمتر از ۱.۵ متر است و یا در وسایل نقلیه عمومی به ویژه اتوبوس، قطار و مترو استفاده از ماسک توصیه می‌شود و استفاده از ماسک به ویژه برای افرادی که مستعد بیماری هستند، نه الزامی بلکه ضروری است.

مختاری اظهار داشت: در فضای باز نیازی به استفاده از ماسک نداریم؛ حتی در محیط‌هایی که فاصله افراد با همدیگر بیشتر از یک تا ۱.۵ متر است؛ اما در مجموع سبک زندگی به ویژه تغذیه سالم به ویژه مصرف میوه و سبزیجات، کاهش مصرف چربی‌ها و تهویه مناسب در منازل و محیط‌های کار و اداری در مقابل بسیاری از ویروس‌ها و بیماری‌ها موثر است.