گروه اجتماعی- حمید رضا خالدی: پسر ۲۱ ساله مبتلا به اوتیسم که شنبه گذشته توسط یک موتورسوار در سه راه آذری دزدیده شد، بعد از تحمل آزار، درخیابان رها شد وحالا پس از آنکه به آغوش خانواده بازگشته شرایط مساعدی ندارد.
امروز حال عمومی این بیماراصلاً خوب نیست، مجدد در بیمارستان بستری شده و نیاز به رسیدگی و حمایت‌های روانی دارد. به‌گفته مادرش حدود ۵ کیلوگرم وزن کم کرده است، اشتهایی ندارد، فقط فریاد می‌زند و در تب دارد می‌سوزد. هر دو دست او کاملاً ورم کرده و قرمز است و گفته می شود این بیمارالان هوشیاری خوبی ندارد و حتی گفته می شود به وی تجاوز شده است.
اما این مورد تنها نمونه از آزار کودکان اوتیسمی نیست. در سال‌های اخیرهمچنین بارها تصاویر و گزارش‌هایی از آزار و خشونت علیه معلولان درمراکز توانبخشی درایران منتشر شده است.
چندی پیش، ویدیویی از یک مرکز توانبخشی در اهواز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که رفتار خشونت‌آمیز کارکنان مرکز با معلولان را نشان می‌داد.
پس از انتشاراین ویدیو، بهزیستی خوزستان گفت که دو کارمند این مرکز اخراج شده‌اند.
همچنین ۵ سال قبل نیز در پی تعرضات مدیر یکی از مؤسسات توانبخشی به کودکان اوتیسم، پرونده کیفری تشکیل و به بازپرسی ارجاع شد.
یا حادثه‌ای دیگر از آزار کودکی اوتیسمی توسط پدرش در شاهرود که دوسال قبل اتفاق افتاد.
حوادثی که نشان می دهد این کودکان حقیقتا محتاج حمایت و کنترل بیشتری هستند تا از گزند افراد شرور و بدطینت و البته روانی درامان باشند.
اوتیسم درچند جمله
اوتیسم درمعنای لغوی، یعنی درخودماندگی که یک اختلال در رشد سلول‌های عصبی است. نمی‌توان اوتیسم را با اسکن‌های مغزی و انجام آزمایش «ام آرآی» تشخیص داد. به گفته آزیتا اخوت، عوامل اوتیسم ناشناخته‌اند و نخستین عللی که در مورد آن صحبت می‌شود، وراثت و ژن است. ولی دلیل مشخص پیدایش اوتیسم به صورت قطعی مشخص نیست. هرچند در ایران جزو معلولیت محسوب می‌شود ولی نهادهای غیردولتی و «انجمن اوتیسم ایران» سعی دارند از کمک‌های دولتی در بازتوانی این کودکان استفاده شود.
اختلال «اوتیسم» به معنای پایان زندگی نیست، چون برخی از این کودکان، دانشمندان یا هنرمندان سرشناسی می شوند مثل «سوزان بویل»، آواز خوان معروف بریتانیایی یا «آلبرت اینشتین».
آزیتا اخوت درمان‌گر و تحلیل‌گر کودکان می‌گوید: « همه چیز به آموزش و مهارت آموزشی بستگی دارد. این واقعیت ندارد که برخی می‌گویند کودکان طیف اوتیسم نابغه هستند، چون همه این‌طور نیستند. کسانی مثل بیل گیتس، نیوتن، میکل آنژلو و داروین کسانی بوده‌اند که تشخیص اوتیسم برای آنها داده شده است. در بین آنها افراد بسیارموفقی هم هستند ولی کودکانی هم هستند که علاوه بر اوتیسم، عقب ماندگی ذهنی هم داشته یا دارند.»
امااین قشر مظلوم به دلیل محرومیت‌ها و شرایط سخت زندگی، همیشه مورد خشونت واقع شده‌اند؛ کودکانی که کسی ازآنها خبری ندارد؛ به آنها تجاوزمی‌شود و کسی سرنوشت‌شان را دنبال نمی‌کند.
«آزیتا اخوت»، متخصص حوزه اوتیسم می‌گوید: «نادیده گرفتن این کودکان، آموزش مناسب ندادن به آنها و صبور نبودن خانواده‌ها ازجمله خشونت‌ها علیه کودکان طیف اوتیسم هستند.»
به گفته این تحلیل‌گر رفتارهای کودکان اوتیستیک، یکی از عمده‌ترین خشونت‌هایی که علیه این کودکان در تمام دنیا رخ می‌دهد، تجاوز جنسی است که به دلیل نداشتن قدرت تکلم این کودکان اتفاق می‌افتد.
موضوع بدرفتاری با معلولان، نگرانی‌هایی را درایران درباره نبود استانداردهای لازم و نظام نظارتی منسجم برای مراکز نگهداری این افراد به وجود آورده است. علاوه برآن کمبود نیروی متخصص و امکانات لازم برای توانبخشی این افراد یکی از نگرانی‌های کارشناسان و فعالان در این زمینه بوده است.
همچنین آمار دقیقی از افراد دارای معلولیت و نیازهای ویژه در ایران وجود ندارد و مشخص نیست که تعریف ارایه شده از معلولیت چیست. سال گذشته رسانه‌ها اعلام کردند که «بنا بر آمارهای منتشره، می‌توان گفت هم‌اکنون ۱۰ درصد افراد جامعه را معلولان تشکیل می‌دهند که آمار قابل ملاحظه‌ای است.»
این درحالی است که معاون دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور سال گذشته دراظهاراتی گفته بود سازمان آمارکشور، دستگاه‌های مسئول را مبنای اعلام آمار معلولان قرار داده که به گفته وی «قابل استناد نیست.»
شبنم جهانشاد گفته بود که «فاصله زیادی» بین آماری که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده و آماری که ایران اعلام کرده وجود دارد. او گفت سرشماری ملی فقط معلولیت جسمی افراد را مد نظر قرار داده، درصورتی که سازمان بهداشت جهانی هرگونه کم‌توانی را در نظر گرفته است.
او همچنین با بیان اینکه ادبیات معلولیت در ایران با کشورهای دیگر متفاوت است گفته بود که مدیران سازمان آمار اعلام کرده‌اند که شناسایی و سرشماری افراد دارای معلولیت در ایران نیاز به نیروی متخصص دارد.
بر اساس آمارهای بین‌المللی از هر ۶ نفر در جهان یک نفر دارای معلولیت است؛ به عبارت دیگر بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت جهان.
برآوردهای غیررسمی حاکی از آن است که نزدیک به ۳ میلیارد نفر نیز در جهان به نحوی با افراد معلول درارتباط هستند.
خشونت علیه کودکان اوتیستیک
خانواده‌ها و کودکان اوتیستیک درایران عمدتا مورد خشونت قرارمی‌گیرند. بخش عمده این خشونت‌ها به دلیلعدم شناخت درست خانواده‌ها و جامعه ازاین کودکان است.
آزیتا اخوت دراین مورد می‌گوید: «بسیار شنیده‌ام که وقتی برای کودکی تشخیص اوتیسم داده می‌شود، خانواده می‌گویند خب ما بچه معلول داریم و دیگر کاری از دست ما برنمی‌آید. نادیده گرفتن این کودکان، آموزش مناسب ندادن به آنها و صبور نبودن خانواده‌ها ازجمله خشونت‌های علیه کودکان طیف اوتیسم هستند.»
به گفته این تحلیل‌گر رفتارهای کودکان اوتیستیک، یکی از عمده‌ترین آمار خشونتی که علیه این کودکان در تمام دنیا رخ می‌دهد، تجاوز جنسی است که به دلیل نداشتن کلام این کودکان اتفاق می‌افتد. به‌ویژه زمانی که این کودکان برای آموزش به خانه‌هایی فرستاده می‌شوند که به صورت گروهی نگهداری می‌شوند، آمار تجاوز بالایی دارد.
اخوت می‌گوید: «بی توجهی به خوراک و پوشاک این کودکان و تنبیه فیزیکی، خشونت علیه آنها است، چون این کودکان وقتی هیجانی می‌شوند، نمی‌توانند احساس خود را بروز بدهند، تنبیه بدترین نوع خشونت علیه کودکان طیف اوتیسم است؛ خشونت‌های کلامی مثل برو دیگه، تو که نمی‌فهمی، تو که نمی‌دونی.»
او ادامه می‌دهد: «یکی از مسایل عمده، عدم پذیرش جامعه است که از مصادیق خشونت علیه این کودکان به شمار می‌رود. یکی از مواردی که در حوزه حقوق کودک، مطرح است مساله حجاب این کودکان است که خشونت علیه کودکان اوتیستیک است. این کودکان نمی‌توانند حجاب اجباری را بپذیرند چون درکی از آن ندارند. نباید به خودمان اجازه امر به معروف و نهی از منکر به دیگران بدهیم و جلوی بازی این کودکان را در زمین‌های بازی بگیریم. نگذاریم این بچه‌ها در خانه زندانی شوند؛ به‌ویژه دختربچه‌های طیف اوتیسم. ما شناختی از کودکان و نوجوانان طیف اوتیسم و نیازهای آنها نداریم؛ به‌ویژه دختران اوتیستیک مجبورمی‌شوند برای همه عمر در خانه قرنطینه و زندانی باشند.»
حقوق کودکان اوتیسمی
تمام کودکان اوتیستیک بدون در نظر گفتن دین، مذهب و طبقه اجتماعی خانواده‌هایشان، باید از حقوق برابر با سایر کودکان برخوردار باشند. آزیتا اخوت می‌گوید: «یک مادر افغانستانی ساکن ایران به من گفت به دلیل غیرایرانی بودنش، از سوی دولت ایران هیچ‌گونه کمکی برای کودک اوتیستیک او نمی‌شود. در حالی که آموزش و پرورش حق همه کودکان است. ما هم در کشور کانادا مهاجرهستیم ولی از همه حق و حقوق برخورداریم.»
صالح غفاری در پاسخ به اینکه آیا قبل‌تر مواردی از گم شدن یا تجاوز به این بیماران وجود داشته است یا خیرمی‌گوید: «موارد گم شدن بیماران طیف اوتیسم شایع است اما برای اولین بار است که انجمن اوتیسم ایران در جریان ربوده شدن بیماران با این وضعیت فجیع قرارمی‌گیرد. ما از تمام خانواده‌های دارای بیماراوتیسم خواهش می‌کنیم تمام موازین حفاظتی را رعایت کنند؛ به‌خصوص برای بچه‌های اوتیسم که کلام و درکی از خطر ندارند. مخصوصاً بیمارانی که سابقه خروج از خانه را دارند، خانواده‌ها به‌شدت باید مراقب باشند تا فرزندان ما درگیر فاجعه‌ای مشابه نشوند.»
ورود پلیس
این حادثه اما با آنچنان واکنش‌های وسیعی همراه بود که رئیس پلیس پایتخت را نیز وادار به واکنش کرد. سردارحسین رحیمی، نیز از ورود پلیس به این موضوع خبر داده و گفـت: پلیس قطعا با متخلفان پرونده فرد مبتلا به اوتیسم برخورد می‌کند.
وی با اعلام خبررسیدگی پلیس به پرونده این فرد مبتلا به اوتیسم گفت: پرونده این فرد که مبتلا به اوتیسم بوده و مورد آزار قرار گرفته است، بلافاصله پس از گزارش در دستور کار پلیس قرار گرفت و پلیس فتا و به‌ویژه پلیس آگاهی بیش از ۴۸ ساعت است که کار خود را برای رسیدگی به این پرونده به طور ویژه آغاز کرده‌اند.
با تمام این تفاصیل به نظر می رسد هنوز زنگ خطری جدی برای متولیان رسیدگی به حال و روز اوتیسمی‌ها به صدا درنیامده است چرا که همچنان شاهد بروز چنین حوادثی علیه این طیف مظلوم جامعه هستیم!
