روزان: با وجود گذشت چند روز از میزگرد پرتنش پزشکیان، که در آن دکتر فاضلی پس از یک مشاجره با کارشناس برنامه آنجا را ترک کرد، حاشیه های این اقدام همچنان ادامه دارد. اقدامی که باعث شد تا این موضوع یکی از ترندهای فضای مجازی شود و حتی به زعم برخی، اهرمی باشد برای داغ شدن نسبی بازار انتخابات.
در جریان برگزاری برنامه میزگرد فرهنگی که با حضور مسعود پزشکیان نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و مشاورینش برگزار شد، شهاب اسفندیاری یکی از کارشناسان این برنامه در سئوالی خطاب به پزشکیان گفت: دکتر فاضلی که کنار شما هستند عضو هیأت علمی پیمانی دانشگاه شهید بهشتی بودند، طبق مقررات عضو هیأت علمی پیمانی نه می‌تواند مأمور باشد نه خارج از دانشگاه سمت بگیرد. ایشان در ریاست جمهوری و وزارت نیرو سمت داشتند و طبق گفته رئیس دانشگاه و مدیرگروه دو سال مراجعه و حضور در دانشگاه نداشتند، ۸ سال دوره پیمانی‌شان طول کشیده اخراج شدند! چه الم شنگه‌ای در دانشگاه‌ها و رسانه‌ها راه انداختند. ۹۰ هزار عضو هیأت علمی داریم، به خاطر ۵ نفر حیثیت آموزش عالی ما را خدشه‌دار کردند. اینها بازی سیاسی است، مقهور بازی‌های سیاسی نشوید.
همین چند جمله انگیزه ای شد برای آغاز یک تنش. بعد از این اظهارات محمد فاضلی در جواب گفت: رئیس دانشگاه دروغ می‌گوید، شما هم دروغ می‌گویید.
اما این مشاجره در همین جا خاتمه پیدا نکرد بلکه با ادامه آن مجری دستور داد که هم میکروفن دکتر فاضلی و هم میکروفن دکتر اسفندیاری بسته شود و در این زمینه گفت: چون انتظار رفتار فرهنگی داشتیم و این رفتار متناسب با شأن مخاطبان نیست.
در نهایت فاضلی مشاور پزشکیان در یک اتفاق بی سابقه، صندلی خود را ترک کرد و با پرتاب میکروفون از استودیوی برنامه خارج شد.
شروع یک تنش
در ادامه‌ی این اتفاق، بسیاری از فعالین رسانه‌ای و سیاسی نسبت به این رخداد واکنش نشان دادند.
در همین راستا، اصلاح طلبان سعی در توجیه این رفتار و استفاده مطلوب به نفع کمپین انتخاباتی پزشکیان داشتند تا بتوانند این اقدام فاضلی را اعتراضی قهرمانانه معرفی کنند.
از طرف دیگر برخی از فعالین فضای مجازی با یادآوری رفتاری مشابه از سوی عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی که با پرتاب میکروفون خبرنگار جنجالی شده بود، این مدل واکنش و عصبانیت از سوی اصلاح طلبان را مسبوق به سابقه دانستند. نکته قابل توجه در پرتاب میکروفن توسط فاضلی آن بود که او میکروفن را به سمت پزشکیان پرتاب کرد که برخی این رفتار را نشان از بی‌اعتنایی او به پزشکیان دانستند.
کوتاه از شهاب اسفندیاری
شهاب اسفندیاری متولد سال ١۳۵۶ اصفهان است که با شروع فرآیند تبلیغات چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کارشناس میزگرد فرهنگی انتخاب شد.
وی هم اکنون ریاست دانشکده صدا و سیما را برعهده دارد. وی از نیروهای نزدیک به سعید جلیلی است.
او دانش آموخته کارشناسی کارگردانی سینما و کارشناسی‌ارشد سینما از دانشگاه هنر است و مدرک دکتری خود در رشته «نظریه انتقادی و مطالعات فیلم» را از دانشگاه ناتینگهام انگلستان اخذ کرده است.
او همچنین استادیار دانشکده سینما- تئاتر دانشگاه هنر و از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ مدیر گروه سینما در این دانشگاه بوده است.
کتاب‌های «سینمای مقاومت»، «اکران فیلم خارجی:فرصت‌ها و تهدید‌ها برای سینمای ملی»، «دیده بان» و «دولت‌ها چگونه به سینما کمک می‌کنند؟» از جمله آثاری است که به اهتمام اسفندیاری، منتشر شده است
محمد فاضلی در یک نگاه
اما محمد فاضلی نیز چهره‌ای فعال در فضای مجازی است و نشست‌های جامعه‌شناسی برگزار می‌کند و پادکست دغدغه ایران را منتشر می‌کند.
محمد فاضلی (زادهٔ ۱۳۵۳) جامعه‌شناس ایرانی و استادیار سابق دانشگاه شهیدبهشتی است. وی همچنین مشاور وزیر نیرو و رئیس سابق مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک و مدیر شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ بود.
پژوهش‌های او عمدتاً دربارهٔ جامعه‌شناسی علم، جامعه‌شناسی شهری و جامعه‌شناسی سیاسی است. او در مقالات و سخنرانی‌های مختلف به نقد سیاست‌ها در حوزه آموزش عالی، محیط زیست، حقوق شهروندی و توسعه پرداخته‌است.
فاضلی نوشته‌های خود را در وبلاگی با نام «دغدغه ایران» منتشر می‌کند و یک کانال تلگرامی و پادکستی هم در کست باکس castbox با همین نام دارد. او در آبان ۱۳۹۵ در برنامه زاویه، تأکید بر مقاله به‌عنوان شاخص اصلی تولید علم را اشتباه دانست. حمیدرضا عریضی به سخنان او در این برنامه واکنش نشان داد.
در پی حادثه پلاسکو، فاضلی خواستار تهیه گزارش ملی پلاسکو شد و یکی از اعضای هیئت ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو بود.
بعد از این تنش کم سابقه، همانطور که گفته شد بسیاری از چهره های سیاسی و رسانه ای و حتی فرهنگی به آن واکنش نشان دادند.
آذری جهرمی، وزیر دولت پیشین در واکنش به تهمت کارشناس نزدیک به جلیلی و قطع میکروفن فاضلی نوشت که این کار از سنت امویان است.
وی نوشت: نشنیدن و هلهله کردن با هدف قطع صدای مظلوم، از سنت امویان است.
در واکنشی دیگر، عباس عبدی در توئیتی نوشت: فاضلی یکی از برجسته‌ترین جامعه‌شناسان ایران است. استادی او در یک دانشگاه افتخاری است برای آن دانشگاه و نه بر عکس. تا کنون هم چوب شرافت علمی و آزادگی اخلاقی خود را خورده است. حسادت نسبت به او و تعداد زیاد مخاطبان فرهیخته‌اش ریشه این رفتار است. او سرمایه بی‌بدیل ایران است.
در همین خصوص علی ربیعی، سخنگوی دولت دوازدهم، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «لَّا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَن ظُلِمَ وَکَانَ اللَّهُ سَمِیعًا عَلِیمًا سوره نساء آیه ۱۴۸ خدا بلند کردن صدا را به بدگویی دوست ندارد، مگر از آن کس که به او ستمی شده باشد، و خدا شنوا و داناست.»
سعید حجاریان نیز نوشت: «این رسم صداوسیماست، غیرحرفه‌ای و بی اخلاق.» محسن برهانی حقوقدان نیز تاکید کرد؛ «به عنوان معلمی که داغ دانشگاه را چشیده است. دکتر فاضلی را درک می‌کنم ولی اگر جای ایشان بودم، صبوری پیش می‌گرفتم و در دام کارشناس نمی‌افتادم. اما یادمان باشد که شروع کننده ظالمتر است. (البادی اظلم) کارشناس مغالظه و مسئله را شخصی کرد.»
هاتف صالحی نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مسدود کردن میکروفون دکتر محمد فاضلی، بعد از طرح شبهه ناجوانمردانه شهاب اسفندیاری، رفتاری خلاف عدالت و انصاف رسانه‌ای بود.»
از سویی علی مطهری، نایب رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی، درباره تنش ایجاد شده در میزگرد فرهنگی پزشکیان به خبرگزاری خبرآنلاین گفت: «به نظر من مقصر اینجا آقای اسفندیاری بودند، یعنی این سئوال مطرح کردن و وارد شدن به مسئله شخصی آقای فاضلی درست نبود و باعث عصبانیت ایشان شد.»
وی با اشاره به رفتار مجری برنامه ادامه داد: «مجری این برنامه می‌توانست بهتر عمل کند و اینقدر زود میکروفن را قطع نکند که باعث عصبانیت فاضلی شود. تقصیر بر گردن آقای اسفندیاری است و با اینکه او دوست ماست، اما مقصر می‌دانم.»
عبدالناصر همتی در واکنش به رفتار محمد فاضلی در مقابل کارشناس صداوسیما به به شعار انتخاباتیش در سال ۱۴۰۰ اشاره کرد.
وی نوشت: امروز محمد فاضلی در برابر دروغ و ظلم صدا و سیما #زد_زیر_میز
همچنین ویدیویی از تشویق فاضلی، مشاور پزشکیان در برج میلاد بعد از بحث با اسفندیاری، کارشناس تلویزیون و ترک برنامه منتشر شده که انعکاس فراوانی را به همراه داشت.
از زبان مدیران سابق
این ماجرا اما پای برخی از مسئولان سابق وزارت علوم را هم به میان کشید.مدیر سابق امور هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه اتمام قرارداد با دکتر فاضلی به هیچ وجه علت سیاسی نداشته است، افزود: براساس قانون اعضای هیأت علمی که عضو پیمانی دانشگاه هستند، بعد از ۵ سال باید تبدیل وضعیت شوند اما ایشان حتی بعد از ٧-٨ سال نتوانست شرایط علمی لازم را برای ادامه خدمت احراز کند.
فخاری ضمن بیان این مطلب که تبدیل وضعیت اعضای هیأت علمی ملاک ها و شاخص های مشخصی دارد، گفت: اساتید برای تبدیل وضعیت نیاز دارند در هر مرحله از نظر علمی سطح خود را ارتقا دهند و یا صلاحیت های عمومی را کسب کنند. همچنین حضور فعال فرد در دانشگاه برای تبدیل وضعیت حائز اهمیت است و اگر فرد بدون مجوز با جای دیگر همکاری کند، برای دانشگاه قابل قبول نخواهد بود.
این تکذیبه ولی چندان دوامی نیاورد چرا که فریدون جعفری، استاد حقوق، مدیرکل بازرسی وزارت علوم دولت دوازدهم در توئیتی نوشت: بنده به عنوان حقوقدانِی مستقل و بی طرف و مدیر کل سابق بازرسی وزارت علوم در دولت دوازدهم که از نزدیک در جریان ادعای پایان همکاری (#اخراج)آقای دکتر فاضلی بودم، صحبت های آقای اسفندیاری کارشناس میزگرد فرهنگی را تایید نکرده و آن را دروغ و نشر اکاذیب می دانم.
مکاتباتی نیز در همین خصوص در آن برهه در دفتر بازرسی وزارت علوم با دانشگاه انجام دادم که اگر در راستای #شفافیت منتشر شود، بسیاری از حقایق مبرهن خواهد شد.
ترند یک دعوا
این جلسه پرتنش ولی بیش از هر چیز در فضای مجازی انعکاس داشت. بحث و جدل‌ها درباره همین موضوع در شبکه اجتماعی ایکس/توییتر کار را به جایی رساند که هشتگ محمد فاضلی ترند توییتر فارسی شد.
روز بعد، محمد رهبری پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی نوشت: در رابطه با میزگرد فرهنگی دیشب و فاضلی بیش از ۲۸ میلیون بار دیده شده است؛ این در حالی است که سخنان محمد جواد #ظریف در روزهای گذشته، حدود ۱۶ میلیون بار دیده شده بود.
با بالا گرفتن این ماجرا و ادامه یافتن آن، محمد فاضلی نیز وادار به واکنش شد. وی در کانال تلگرامی خود نوشت: من دو بار به ناحق از دانشگاه اخراج شدم (۱۳۹۰ و ۱۴۰۰) و همکارانم در هر دو دانشگاه شاهدان این رفتار ناحق هستند. بار اول حتی شکایت نکردم و دم برنیاوردم. بار دوم هم کلامی درباره آن در عرصه عمومی نگفتم، تا آن جا که می‌توانستم آن‌را پنهان کردم و هیچ نقشی در رسانه‌ای شدن آن نداشتم. فقط در مهرماه ۱۴۰۰ به وزارت علوم شکایت کردم که تا امروز به آن رسیدگی نشده است. اما هیچ کدام از اینها مهم نیستند و تلویحاً و با صراحت بار‌ها گفته‌ام که حتی اگر امروز بگویند به دانشگاه برگرد، بازنمی‌گردم. به هیچ شغل دولتی بازنمی‌گردم. هیچ اهمیتی هم ندارد.
وی ادامه داد: من همکاری با دکتر مسعود پزشکیان را آگاهانه برای ایران انتخاب کردم. سخنانش را شنیدم، از دوستان درباره شخصیت و کارش پرسیدم، ده‌ها نفر تماس گرفتند و از من خواستند به ستاد ایشان کمک کنم. من اطمینان پیدا کردم که مسعود پزشکیان بهترین گزینه موجود است، صداقت دارد، ساختار مجلس و دولت و نظام حکمرانی را می‌فهمد، کلامی دروغ نمی‌گوید، و یکی از بزرگ‌ترین درد‌های این کشور یعنی عدم توافق میان نخبگان و نزاع دائمی میان آنها و در نتیجه عقب‌ماندگی کشور را می‌فهمد و برای درمان آن منش و روش دارد.
فاضلی تاکید کرد: من آمده بودم به دور از هیاهو، در زمانه‌ای که دعوت به عدم مشارکت، تحسین و لایک بیشتری دارد، از ضرورت مشارکت و قرار دادن کشور در مسیر «عقلانیت بهبود تدریجی، اما مستمر» بدون تندروی بگویم؛ و اتفاق دیشب در تلویزیون هیچ تغییری در این باورم ایجاد نکرده است. من در آن صحنه نه شخص محمد فاضلی، بلکه مشاور نامزدی بودم که می‌خواهد «عقلانیت اصلاح‌جوی میانه‌رو، توافق‌ساز و تدریجی‌گرا» را نمایندگی کند.اما شهاب اسفندیاری که اهمیت یک امر ملی را درک نمی‌کند، تلویزیون کشور را در مهم‌ترین رخداد سیاسی جاری آن، به صحنه کینه‌توزی شخصی، بالا آوردن پرونده‌ای شخصی که من خود سه سال است از آن دم نزده‌ام، و صحنه‌آرایی برای تحقیر شخص من تبدیل کرد. بدتر آن‌که از لحن حرف زدن، تا زمان پرسیدن سؤال تا اقدام برای قطع میکروفون، همه طراحی شده بود تا محمد فاضلی را تحقیر و حضور انتخاباتی دکتر پزشکیان را تضعیف کنند.
این استاد دانشگاه در ادامه به ماجرا آن روز اشاره کرد و گفت: آنچه مرا به هم ریخت، جز مشاهده یک صحنه کاملاً آماده شده در همه ابعاد برای تبدیل کردن یک امر ملی، امری حیاتی برای ایران، به صحنه کینه‌توزی شخصی بود. هیچ دلیلی وجود نداشت که در برنامه‌ای در این سطح به زندگی شخصی کسی وارد شوند که در آن برنامه مشاور نامزد ریاست جمهوری است نه شخص محمد فاضلی. با این‌حال، از بینندگانی که از این رخداد ناراحت شدند، عذرخواهی می‌کنم.
وی همچنین در مورد پرتاب میکروفن خود نیز نوشت: پرتاب میکروفون رفتاری از سر عصبانیت شدید در آن لحظه بود. هیچ معنایی جز اعتراض به آنچه شرح دادم، نداشت.
وی در پایان نوشت: در چند جلسه‌ای که با مسعود پزشکیان داشتم، او را مجذوب اخلاق و راستی یافتم؛ سخنش درباره مردم حقیقی است؛ مثل مردم زیسته است؛ تبعیض را درک کرده؛ صداقت و دیانت رحمانی را در خود نهادینه کرده؛ و باوری عمیق به علم و تخصص دارد. به قیمت چند رأی بیشتر هم حاضر به دادن وعده‌های دروغین نیست.
من با عزمی جزم‌تر به مسعود پزشکیان رأی می‌دهم و هیچ انتظار شخصی از او ندارم، بالاخص انتظار برای پیگیری کردن آنچه در آن برنامه گذشت.
