روزان: با وجودی که دولت اعلام کرده که فرآیند بازگشت افغان های غیرمجاز ساکن در ایران به کشورشان با قوت ادامه دارد اما، اخبار منتشر شده حکایت از آن دارد که روز به روز آمار افغان ها و میزان معاملات ملکی و شرکتی آنها در ایران بیشتر و بیشتر می شود.
طی یکی دو سال گذشته و پس از اتفاقات رخ داده در افغانستان، سیل عظیمی از مهاجرین افغان و افغانستانی به سمت ایران سرازیر شدند تا جایی که نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران در امور افغانستان اخیراً اعلام کرده که در ایران ۶ میلیون تبعه افغان زندگی می کنند. موجی که به گفته برخی کارشناسان حتی می تواند منجر به چالش های امنیتی برای کشور ما باشد. احمد نادری، عضو هیأت رئیسه مجلس دوازدهم با اشاره به این تهدیدها گفته است: ما چون نتوانستیم مرزها را خوب کنترل کنیم و دلایل دیگر، اساساً این‌ها آمدند و وارد شهرهای ما شدند و بعضاً تبدیل به یک معضل امنیتی شدند این مهاجرین افغانستانی؛ واقعاً تبدیل به معضل امنیتی شدند. ما بحث تشکیل سازمان مهاجرت را در مجلس دنبال می‌کردیم، در خود دولت، سازمان مهاجرت موافقین و مخالفینی دارد؛ وزارت کشور مخالفش است و برخی دیگر از دستگاه‌ها. برخی دیگر از دستگاه‌ها در دولت موافق هستند و البته ما در مجلس موافقش هستیم. سازمان مهاجرت باید شکل بگیرد. اخیراً هم یکی از بانک‌ها صدور کارت اتباع را راه‌اندازی کرد.
اما این پایان ماجرا نیست بلکه به نظر می رسد حالا خود دولت هم به این نتیجه رسیده که باید زمینه را برای برگشت زدن مهاجران غیرقانونی به کشورشان فراهم کند. در همین زمینه رئیس اداره امور مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات حکومت سرپرست طالبان اظهار داشت: دولت ایران روزانه دست‌کم سه هزار مهاجر افغان را اخراج می‌کند و این افراد از طریق مرز اسلام قلعه به افغانستان باز می‌گردند.
همچنین سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک اعلام کرده که ازسال ۱۴۰۰ تا کنون ۶ هزار ۴۰۹ شرکت خارجی تأسیس شده که در حال حاضر ۵ هزار و ۹۸۷ شرکت فعال هستند. در همین راستا از زمان تصویب قانون حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۱۳۸۱ در مجموع ۸ هزار و ۲۴۱ شرکت خارجی در کشور به ثبت رسیده‌است.
برابر آمار ۵۰ درصد شرکت‌های به ثبت رسیده برای اتباع کشور افغانستان، ۲۵ درصد برای اتباع عراق و ۲۵ درصد باقیمانده متعلق به اتباع کویت، پاکستان، چین، عربستان، بحرین، هند و ترکیه است.جالب اینجاست که مقامات حکومت سرپرست طالبان ادعا می‌کنند که برخی مهاجران افغان با وجود داشتن روادید اخراج می‌شوند. چالشی که در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.
ادعای جدید
حضرت‌الله زعیم آقا کمیسر بندر اسلام قلعه در هرات هم ادعا کرد که بعضی روزها تعداد اخراج‌شدگان زیاد است، حتی ۱۰ تا ۱۵ نفر با وجود داشتن روادید از ایران اخراج می‌شوند و بعضی روزها فردی که تنها چهار روز است که به ایران رفته، اخراج می‌شود.
با این حال اخبار ضدو نقیض در این زمینه همچنان وجود دارد. به عنوان مثال درحالی که سفارت افغانستان در تهران از پایان مأموریت سرکنسول این کشور در مشهد خبر می‌دهد، سرکنسولگری تأکید دارد این نمایندگی سیاسی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد!
این در حالی است که هر چند روز یکبار خبری در مورد بزه های افغان ها در اقصی نقاط کشور منتشر می شود. به عنوان مثال همین چند روز قبل بود که رئیس پلیس آگاهی تهران از قتل یک تبعه افغان توسط دو برادر افغانی خبر داد که بعد از وقوع قتل قصد خارج شدن از کشور را داشتند. موضوعی که نشان می دهد بحث حضور افغان ها می تواند چه تبعاتی را به همراه داشته باشد.
چیزی شبیه بمب
اما هر چه که هست به نظر می رسد این چالش می رود تا مرزهای هشدار را هم رد کنند. در همین زمینه یک وکیل دادگستری از جمعیت مهاجران غیرقانونی که هویت و مکان زندگی آنها شناسایی و ثبت نشده است به عنوان “بمب‌های ساعتی” یاد کرده و تصریح می کند: افغان‌های غیرمجاز دقیقاً مثل بمب‌های ساعتی عمل می‌کنند که هر لحظه امکان انفجار آنها وجود دارد؛ این در حالی ست که متأسفانه هیچ نشانی یا آدرسی از افغان‌های غیرمجاز وجود ندارد و از این رو هر کاری را که بخواهند انجام می‌دهند.
ندا شمس؛ ادامه می دهد: برخی آمار‌های غیررسمی حاکی از این است که مسئولان حضور ۸ میلیون افغان مهاجر در کشورمان را پذیرفته‌اند که به اندازه ۱۰ درصد جامعه ایران است و از این رو، کشور ایران یک رکورد جدید در پذیرش مهاجران از خود به جا گذاشته است.
وی افزود: بزرگی این رقم زمانی مشخص می‌شود که کشور آلمان با جمعیتی کمی بیش از ایران (بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر) زمان جنگ سوریه ۱.۵ میلیون شهروند سوری را به عنوان مهاجر پذیرفت. پذیرش این تعداد پناهجو که با دستور مستقیم خانم مرکل؛ صدراعظم وقت آلمان انجام شد، تعجب بین‌الملل را برانگیخت و باعث بحث و مناقشه بین دولت و مردم و ایجاد جنبش‌های اجتماعی ضدمهاجرتی همچون جنبش “پگیدا” شد.
این حقوقدان در ادامه سخنان خود با اشاره به برخی پیامد‌های حضور مهاجران غیرقانونی مانند افغان‌ها در کشورمان متذکر شد: حضور افغان‌های غیرمجاز و تلاش آنها برای کسب درآمد از طریق کار‌های به‌اصطلاح سیاه و انجام کارگری یدی، باعث شده که برخی از صاحبان کار و کارگاه با دستمزد‌های پایین، آنها را به کار بگیرند و از این رو مشاهده می‌شود که خیلی از مشاغل توسط افغان‌های غیرمجاز اشغال شده و در حالی که جامعه ایران با کمبود شغل برای جوانان ایرانی مواجه است، بعضی از اصناف کاملاً در اختیار افغان‌ها قرار گرفته است.
شمس افزود: با یک حساب کتاب ساده مشاهده می‌شود که هم‌اکنون ۱۰ درصد جامعه ما را افغان‌ها تشکیل داده‌اند که علیرغم استفاده از همه امکانات شهری و یارانه‌های دولتی، هیچ مالیاتی پرداخت نمی‌کنند.
اعتراض نمایندگان
اما موضوع به حدی جدی شده که حتی صدای نمایندگان مجلس را هم در آورده است. کیومرث سرمدی واله، نماینده همدان در مجلس یازدهم و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این زمینه می گوید: «همزمان با افزایش جمعیت مهاجران، استفاده از امکانات کشور توسط مهاجران نیز افزایش پیدا می‌کند و ممکن است مشکلاتی در این زمینه رخ دهد. افزون بر این ها، گرچه ورود مهاجران به کشور فی النفسه خطرناک نیست، اما می‌تواند مخاطراتی امنیتی را در سطح مناطق مختلف کشور ایجاد کند. این مخاطرات با توجه به حجم بالای جمعیتی که احتمالا از مسیر‌های قانونی به کشور وارد نشده اند و البته گذرنامه معتبر نیز ندارند، جلوه پررنگ تری خواهد داشت؛ بنابراین من به عنوان یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، تاکید دارم که بحث مهاجران غیرقانونی و حتی قانونی و به ویژه مهاجران افغان، به نظارت و برنامه ریزی مشخص نیاز دارد. اگر این نظارت و برنامه ریزی انجام نشود، بدون شک در آینده‌ای نه چندان دور با مشکلاتی ملموس و سنگین در سطح کشور مواجه خواهیم شد.»
وی اضافه می کند: «بدون شک افزایش جمعیت مهاجران در ایران، با توجه به وضعیت حساس کشور، به تدبیر سیاسی اجتماعی نیاز دارد. یکی از این تدابیر، تدوین قوانین مترقی است. منظور از قوانین مترقی، قوانینی است که با وضعیت فعلی جامعه همخوانی داشته باشد. معتقدم که حاکمیت باید به این موضوع ورود پیدا کند. چگونگی ورود این مهاجران به کشور باید به شکل کامل رصد شده و با قوانین جدی تری کنترل شود. در مرحله بعدی، وضعیت سکونت مهاجران در کشور نیز حائز اهمیت است. نوع اقامت این افراد و چگونگی بهره‌مندی آنان از امکانات کشور، نیازمند بازبینی و باز تدوین است. در این مسیر از یک سو به نظارت جدی و همه جانبه و از سوی دیگر به قوانینی که جهان شمول باشد و همه مخاطرات آتی را پیش بینی کند نیاز داریم. افزایش جمعیت مهاجران در ایران بدون تدبیر تدبیل به یک معضل خواهد شد که حل آن چندان ساده نیست.»
وی افزود: «در حال حاضر، در بدو ورود اتباع بیگانه و به ویژه افغان‌ها به ایران، شاهد راهکار خاصی نیستیم. این در حالی است که بار‌ها از مهاجرت‌های غیرقانونی به کشور آسیب‌هایی دیده ایم. وقتی مهاجران به شکل غیرقانونی وارد کشور می‌شوند، نه قابل ردیابی و پیگیری هستند و نه جا و مکان کار و زندگی مشخصی دارند. همین موضوع، یک مسئله قابل توجه است.»
افغان ها از منظر رسانه ها
انتقادها به حضور بی حساب و کتاب افغان ها اما به همین جا ختم نمی شود. چندی قبل روزنامه اطلاعات هم در این زمینه نوشت: اینکه یک مقام مسئول آمار آنان را ۵ دیگری ۶ و سومی ۷ یا ۸ میلیون نفر اعلام کند چیزی در حد فاجعه است.
روزنامه جمهوری اسلامی هم به عنوان یکی دیگر از منتقدان این رویه نوشت:توصیه ما به مسئولین ارشد نظام این است که به آنچه زیر پوست حضور اتباع خارجی در جریان است توجه کنند و برای مقابله با آن از مردم عقب نیفتند و جلوی وقوع فاجعه را بگیرند.اخیراً این ادعا در فضای مجازی مطرح شده که برخی از اتباع خارجی غیرقانونی و افاغنه با استفاده از یک خلا قانونی در قانون ثبت شرکت‌ها، به‌راحتی در کشورمان اقدام به خرید خانه و ملک می‌کنند! صحت و سقم این موضوع را از مدیرکل ثبت شرکت‌ها سازمان ثبت سئوال کردیم.
نویسنده این مقاله ادامه داد: حمایت ویژه بعضی دستگاه‌های قدرتمند کشورمان از طالبان برای به دست گرفتن قدرت و سلطه بر افغانستان، یکی از عوامل اصلی هجوم بیش از حد و غیرمعمول و غیرمعقول اتباع افغانی به کشورمان بوده و هنوز هم هست. در نزدیک سه سالی که طالبان بر افغانستان حاکم است علیرغم اینکه هیچ امتیازی به ایران در هیچ زمینه‌ای حتی حقابه قانونی کشورمان از هیرمند نداد، امتیازات زیادی در بخش‌های سیاسی، تجاری، فرهنگی و اجتماعی از ما گرفت. در این مدت، از نظر امنیتی مشکلات فاجعه‌باری برای کشورمان به وجود آورد ولی باز هم از ناحیه همان دستگاه‌های قدرتمند حمایت شد. با اینکه مسئولان ما سابقه جنایات طالبان علیه دیپلمات‌های ایرانی در مزارشریف، خبرنگار ایرانی و عبدالعلی مزاری و بسیاری از شیعیان در دوره اول سلطه این گروه بر افغانستان (دهه ۷۰) را دارند، بسیار عجیب است که به آن اعتماد می‌کنند و پیاپی به آن امتیاز می‌دهند!
و اکنون، چندین میلیون افغانی در تمام نقاط ایران حضور دارند. بعضی روستاها صد درصد در اختیار آنها هستند، بعضی شهرها تقریباً در تسخیرشان قرار دارند. نفوذی‌های طالبان در میان آنها فراوانند، صحبت از انبارهای پنهان سلاح است، ناامنی در حال زیاد شدن است و مردم که از برخورد مسئولین با این پدیده خطرناک ناامیدند، خودشان در تدارک مقابله جدی با آن هستند. خطر اصلی همین است. توصیه ما به مسئولین ارشد نظام این است که به آنچه زیر پوست حضور اتباع خارجی در جریان است توجه کنند و برای مقابله با آن از مردم عقب نیفتند و جلوی وقوع فاجعه را بگیرند.
