رسول سلیمی: جغرافیای سوریه در سال های گذشته صحنه حملات اسرائیل بوده است، اما این حملات از زمان حمله طوفان الاقصی، تشدید شده و بسامد آن افزایش یافته است، چرا که گمان می رود تل آویو هدفگذاری خود را برای تضعیف محور مقاومت به رهبری ایران و هدف قرار دادن خطوط تدارکاتی حزب الله لبنان متمرکز کرده است.
این در حالی است که در بازه زمانی ۷ تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۴، هواپیماهای جنگی اسرائیل چندین حمله نظامی در مقیاس بزرگ به سوریه انجام دادند و این حملات از نظر اندازه و هدف مکان های هدف گرفته شده با حملات قبلی متفاوت است و در سه مرحله حمله از کاربرد هواپیماها تا به کارگیری تعداد زیادی پهپاد توانست زیرساخت پدافند هوایی سوریه را به طور کامل منهدم کند.
کارشناسان نظامی این حملات را «پیچیده» توصیف کرده اند. این حملات مشخصاً در حومه استان حماه در مرکز سوریه و همچنین چندین انبار مهمات، سلاح و پهپاد در استان طرطوس در مجاورت دریای مدیترانه را هدف قرار داد. در همین راستا مرکز مطالعات معاصر حرمون، حملات اسرائیل به سوریه را در بازه زمانی ۱۵ اکتبر تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۴، رصد و اعلام کرد تعداد کل حملات هوایی اسرائیل به سوریه در دوره مورد مطالعه (۵۴ حمله) در ۶ استان بوده است.
برابر بررسی مرکز مطالعات معاصر حرمون شهرهای استان حمص، به ویژه شهر القصیر، با مجموع ۳۷ حمله، از جمله ۱۸ حمله به پل ها و جاده های اصلی، ۱۱ حمله به انبارهای صنعتی، و ۶ حمله به گذرگاه های مرزی، بیشترین سهم هدف را به خود اختصاص داده است.
استان های دمشق و حومه آن پس از حمص بیشترین هدف را داشتند، به ویژه که منطقه سیده زینب پایگاه اصلی حزب الله بوده و اهدافی که مورد اصابت قرار گرفتند اغلب تأسیسات امنیتی و آپارتمان ها بودند که نشان دهنده تمرکز اسرائیل برای حمله به مراکز فرماندهی محور مقاومت در دمشق است.
حملات به ادلب، حلب، و لاذقیه که در مجموع ۷ حمله می شده است، عمدتا تأسیسات لجستیکی یا انبارهایی را هدف قرار داد که برای تامین امنیت تدارکات حزب الله استفاده می شد. در این بررسی مشخص شد ۴۴.۴ درصد از حملات در گذرگاه ها، پل ها، و جاده ها انجام شد، به این معنی که هدف از آنها خرابکاری در زیرساخت های لجستیکی و نظامی حزب الله در سوریه، مختل کردن شبکه های تدارکاتی نظامی حزب الله و کاهش تحرک آن در منطقه مرزی بوده است.
در این میان ۲۹.۶ درصد از این حملات انبارها و انبارهای اسلحه، به ویژه آنهایی که حزب الله در شهر قصیر در نزدیکی مرز لبنان و پس از آواره شدن ساکنان آن در سال ۲۰۱۳ ایجاد کرده بود، هدف قرار گرفت.
ارتش اسرائیل از زمان اعلام سرنگونی رژیم بشار اسد، بیش از ۳۵ پایگاه نظامی در سوریه را هدف قرار داده است. همزمان، نیروهای این رژیم پس از اعلام ابطال توافق عدم درگیری در سال ۱۹۷۴، منطقه حائل در جولان اشغالی سوریه را اشغال کردند.
اگرچه هم اکنون حملات اسرائیل به سوریه متوقف شده اما زیرساخت های نظامی محور مقاومت در آن مورد هدف حمله قرار گرفته و کیفیت اهداف و دامنه جغرافیایی حملات نشان می دهد، اسرائیل به دنبال از بین بردن توانایی نظامی محور مقاومت است. اما آنچه در حملات (۱۸ تا ۱۸ شهریور) ۲۰۲۴ جدید می نمود، این بود که این حملات طبق معمول فقط به مکان های مستقر محور مقاومت و ساختار نظامی آنها محدود نشد، بلکه از نظر کیفیت گسترش یافت و شامل مراکز تحقیقاتی و سازه های تعیین شده برای کارکنان غیرنظامی و همچنین خانه ها و ساختمان های غیرنظامیان و تعدادی از تأسیسات زیرساختی آنها نیز شد.
چرا که خسارات گسترده ای به شبکه های آب، برق، ارتباطات و جاده ها، به ویژه در منطقه مصیاف در حومه حما وارد کرد. همچنین از نظر دامنه میدانی حملات در مناطق مرکزی سوریه در حمص، دمشق و حما و همچنین شهر طرطوس را که یک مرکز تجاری و دریایی مهم است، در برگرفت. از این رو اهداف اخیر ارتش اسرائیل در سوریه از نظر زمان بندی اهمیت مهمی دارد.
ناظران سیاسی می گویند حملات نظامی کیفی و «عمیق» اسرائیل از نظر الگو، دامنه و اهداف در سوریه در ارتباط با چهلمین سالگرد ترور اسماعیل هنیه، نشان دهنده ادامه سیاست «لبه پرتگاه» است که هنوز توسط بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و دولت راست افراطی او دنبال می شود، که دیگر به ادامه مذاکرات آتش بس، تبادل گروگان ها و آتش بس اهمیتی نمی دهد، بلکه برای ادامه تشدید تنش نظامی در منطقه تلاش می کند.
به نظر می رسد اسرائیل می خواهد اثربخشی جبهه سوریه را «خنثی» کند، یا «سطح تهدید» ناشی از آن را به محدودیت هایی کاهش دهد که بر توازن بازدارندگی با ایران در چهارچوب پاسخ مورد انتظار به حمله قبلی، تأثیر چندانی نگذارد.
در سناریویی دیگر اسرائیل می تواند نقض آتش بس در لبنان و حمله به این کشور را در سر داشته باشد. این اقدام مستلزم حملات پیشگیرانه به خاک سوریه علیه سایت های تسلیحاتی، سامانه های پدافند هوایی، راکت اندازها، مسیرهای تدارکات، و سیستم های هشدار زودهنگام بود که با سقوط بشار اسد محقق شد.
درگیری های اخیر اسرائیل و یمن نیز نشان از گسترش جنگ در منطقه در ماه های اخیر دارد. به نظر می رسد پیروزی ترامپ فرصت مناسبی را برای دولت بنیامین نتانیاهو به منظور فشار بیشتر به ایران و مقاومت فراهم کرده است.
