گروه دیپلماسی: در وضعیتی که افزایش امیدها به احیای برجام، فضایی از تنش‌زدایی را بر مناسبات میان ایران با غرب جاری کرده است، در این سوی مرزهای قاره اروپا و وین پایتخت کشور اتریش، به عنوان محل برگزاری مذاکرات تهران با ۱+۴، سیگنال‌هایی مبتنی بر تنش‌زدایی اعراب با کشورمان مخابره می‌شود. نماد بارز این امر در اظهارات انور قرقاش، مشاور رئیس دولت امارات در امور دیپلماتیک قبال مشاهده است که بر بازگشت سفیر این کشور به تهران در راستای رویکرد منطقه‌ای ابوظبی برای ترمیم پل‌ها و تقویت روابط تاکید کرده است.
این مقام ارشد اماراتی تاکید کرده که ما بر این باوریم که همکاری و هماهنگی عربی و منطقه‌ای برای ایجاد منطقه ای باثبات و آینده‌ای شکوفا امری ضروری است. قبل از این اظهارات نیز، وزارت خارجه امارات اعلام کرده بود، در چارچوب تمایل رهبری امارات برای تحکیم روابط با جمهوری اسلامی ایران و در اجرای تصمیم قبلی خود مبنی بر ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک به درجه سفیر، طی روزهای آینده سیف محمد الذابی سفیر امارات به تهران باز می‌گردد.
افزون بر این اظهارات، العربی جدید نیز درگزارشی مدعی شده که ایران و توافق هسته‌ای اولین محور نشست سران پنج کشور عربی در شهر جدید “علمین” مصر خواهد بود. در این نشست عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر، ملک عبدالله دوم پادشاه اردن، محمد بن زاید رئیس دولت امارات و حمد بن عیسی پادشاه بحرین و همچنین مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق مشارکت خواهند کرد و دیدارهای دوجانبه نیز خواهند داشت.
همچنین، خبرگزاری آناتولی ترکیه تصمیم امارات برای بازگشت سفیر این کشور به تهران و معرفی سفیر جدید کویت در ایران را در راستای سیاست تنش‌زدایی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با جمهوری اسلامی ایران مورد خوانش قرار داده است. . این خبرگزاری در گزارشی به معرفی سفیر جدید کویت در ایران و بازگشت فعالیت سفارت این کشور در تهران در سطح سفیر پس از هفت سال و همچنین از سرگیری فعالیت سفیر امارات در ایران در روزهای آینده اشاره کرده و مدعی شده که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مسیر جدید برای از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران و تنش‌زدایی با تهران قرارگرفته‌اند.
با نظر به این تفاسیر و با توجه به سیگنال‌های مثبت مخابره شده پیرامون امکان تنش‌زدایی میان ایران و اعراب، «روزان» در گفت‌وگو با جلال خوش‌چهره، کارشناس مسائل منطقه‌ای آخرین تحولات مرتبط در این زمینه را بررسی کرده است. خوش‌چهره بر این باور است که در میان اعراب اراده‌ای جمعی مبنی بر ورود به فرآیند تنش‌زدایی با ایران در حال شکل‌گیری است.
امارات، پیشرو تنش‌زدایی عربی با ایران است
جلال خوش‌چهره در بخش ابتدایی از گفته‌های خود در ارتباط با بازگشت سفیر امارات به تهران طی روزهای آینده تاکید کرد: «نه تنها امارات، بلکه عربستان و دیگر کشورهای عربی، با نگاه به سیاست‌های کلان آمریکا و این‌که نمی‌توانند در وضعیت جدید به عنوان یک متحد استراتژیک به این کشور نگاه کنند، رویکرد خود را در تعامل با ایران تغییر داده‌اند. در واقع آنها چنین تصور می‌کنند که پایه‌های اتحاد آنها با کاخ سفید سست شده و زمان بازنگری آنها در سیاست‌های منطقه‌ای‌شان فرا رسیده است. کشورهای عربی قصد دارند ابتکار عمل را در منطقه فراتر از خواسته‌ها و برنامه‌های آمریکا در دست بگیرند. در همین راستا آنها فرایند تنش‌زدایی کلان در کلیت منطقه و به طور ویژه کاهش تنش‌ها با ایران را در پیش گرفته‌اند.»
وی افزود: «با نگاه به احتمال نهایی شدن حصول توافق هسته‌ای میان ایران و آمریکا طی روزهای آینده این کشورهای عربی هستند که نگاهی مستقل‌تر را در پیش گرفته‌اند. به لحاظ تحلیل استراتژیک و اقدام‌های منطقی در بحث تنش‌زدایی منطقه‌ای کشور امارات نقش پیشرو را در پیش گرفته است. کما این که ابوظبی در سوریه نیز دفتر نمایندگی سیاسی خود را فعال کرده و به نوعی پیشگام در بحث تنش‌زدایی با تهران نیز بوده است. رویکرد در پیش گرفته شده از سوی اماراتی‌ها، به طور حتم در آینده نیز نرمش در مواضع دیگر کشورها شامل عربستان و بحرین را در قبال ایران در پی خواهد داشت. حتی در جریان سفر اخیر جو بایدن به خاورمیانه نیز شاهد بودیم که طرح ایجاد ناتوی عربی و دوقطبی‌سازی بر مبنای تضاد میان تهران و اعراب با روی خوش و استقبال کشورهای عربی مواجه نشد.»
استراتژی مشترک اعراب، تنش‌زدایی از منطقه است
این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخشی دیگر از گفته‌های خود در ارتباط با مورد تمرکز بودن بحث ایران و مذاکرات اتمی در نشست میان سران ۵ کشور عربی در شهر جدید «علمین» مصر به «روزان» گفت: «به نظر می‌رسد سران کشورهای عربی در اجلاس علمین، موضعی نرم را در قبال ایران اتخاذ کنند. با این وجود باید توجه داشت که در ابتکار عربی ریاض که مصر، اردن و مراکش نیز در آن دعوت بودند، شاهد بودیم این کشورها اظهار تمایل کردند که مناسبات خود را به مرحله تنش‌زدایی برسانند. در ماه‌های اخیر نیز شاهد بودیم که دیدارهایی میان مقام‌های سیاسی ایران و مصر صورت گرفته که رویکردی سازنده داشته است. در مجموع بر این باور هستم که کشورهای عرب منطقه در پی آن هستند که یک استراتژی مشترک برای تنش‌زدایی در روابط با ایران اتخاذ کنند. تهران نیز به طور حتم از این وضعیت استقبال می‌کند؛ چرا که منطقه نیازمند آشتی و آرامش است. به ویژه کشورهای عربی با محوریت امارات و عربستان تلاش ویژه‌ای دارند که موضعی بی‌طرف و سیاست «بنشین و ببین» را در قبال جنگ اوکراین اتخاذ کنند که این خود می‌تواند توضیحی برای چرایی رویکرد فعلی اعراب در قبال بحث تنش‌زدایی با ایران است.»
در آینده نه چندان دور تنش‌زدایی ایران و اعراب ابعاد واقعی به خود می‌گیرد
جلال خوش‌چهره، در بخش پایانی اظهارات خود در پاسخ به این پرسش که قریب‌الوقوع بودن احیای توافق برجام چه تاثیری می‌تواند بر آینده بحث تنش‌زدایی میان ایران و عربستان داشته باشد، تاکید کرد: «اساسا باید توجه داشت که زمینه‌های اختلاف میان ایران و عربستان صرفا سیاسی نبوده، بلکه مهم‌ترین کانون تنش میان طرفین به موضوعات ایدئولوژیک و رقابت‌های منطقه‌ای و ژئوپلیتیک ارتباط دارد؛ لذا می‌توان گفت این رقابت‌های سنتی در آینده نیز ادامه خواهد داشت. با این وجود در ارتباط با موضوع برجام و تاثیر آن بر عادی‌سازی مناسبات میان تهران و ریاض می‌توان گفت، به طور حتم احیای توافق تاثیری ایجابی را بر جای خواهد گذاشت. اگر چه طی چند ماه گذشته، اعراب نیز ابراز تمایل کرده بودند که به تنش‌زدایی با ایران به واسطه عراق برسند اما همچنان شکاف بزرگی تا مرحله تنش‌زدایی واقعی وجود داشت. با این وجود، اکنون شاهد هستیم با تقویت بحث مذاکرات مقامات ریاض از واژه عادی‌سازی بهره می‌گیرند. در مجموع، تصورم این است که در آینده نه چندان دور تنش‌زدایی میان اعراب با تهران ابعادی واقعی به خود خواهدگرفت.»
