روزان: همزمان با آغاز سال ۱۴۰۴ و افت شدید ذخایر سدهای تهران و برخی دیگر از کلانشهرها، بسیاری از کارشناسان براین باورند که سال جاری، سال سختی از بابت خشکسالی خواهد بود. آنهم در شرایطی که تهران درحال سپری کردن پنجمین سال متوالی خشکسالی است.
بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی طی هفت روز منتهی به ۱۶ فروردین‌ماه ۳.۹ میلیمتر بارش در این بازه زمانی دریافت شده که این میزان در بلندمدت ۷.۸ میلیمتر بوده است بنابراین ۴۹.۹ درصد بارش کمتر در این بازه زمانی دریافت شده است.
از ابتدای «ماه« جاری منتهی به ۱۶ فروردین‌ماه در کشور به‌طور میانگین ۱۴.۵ میلیمتر بارش ثبت شده، در حالی که میزان آن در بلندمدت ۲۰.۲ میلیمتر است. در نتیجه ۲۸.۱ درصد با کاهش بارش نسبت به بلند مدت روبرو بوده‌ایم.
همچنین از ابتدای «سال» آبی جاری نیز تا ۱۶ فروردین به‌طور میانگین ۱۱۴.۱ میلیمتر بارش در کشور ثبت شده که نسبت به میانگین بلند مدت (۱۸۱.۶ میلیمتر) با کاهش ۳۷.۱ درصدی بارش روبرو هستیم.
جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش استان‌ها از ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) نشان می‌دهد تنها استان مازندران نسبت به دوره بلندمدت بارش بیشتری دریافت کرده‌اند که این میزان برای ۲.۲ درصد است.
بر اساس گزارش ایسنا، بارندگی در سایر استان‌ها کمتر از حد نرمال بوده است و در این زمینه هرمزگان بدترین وضعیت را تجربه می‌کند چراکه ۷۵.۹ درصد کمتر از حد نرمال طی سال آبی جاری بارش دریافت کرده است. سیستان و بلوچستان نیز ۷۵.۴ درصد کمتر از حد نرمال طی سال آبی جاری بارش دریافت کرده است.
استان تهران نیز از جمله استان‌هایی است که با کم‌بارشی روبرو بوده است. در حالی که میانگین بارش تهران در بلندمدت ۱۹۵.۵ میلیمتر است ولی در سال آبی جاری تنها به‌طور میانگین ۱۱۴.۵ میلیمتر بارش دریافت کرده است که نشاندهنده کاهش ۴۱.۴ درصدی بارش در این استان است.
هشدار قرمز صنعت آب
سخنگوی صنعت آب با هشدار نسبت به تشدید بحران کم‌آبی در کشور اعلام کرد: ایران پنجمین سال خشکسالی پیاپی را تجربه می‌کند و بارش‌ها ۳۷ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است. این وضعیت باعث کاهش ۴ درصدی ذخایر سدها و تنش آبی در بسیاری از استان‌ها شده است.
عیسی بزرگ‌زاده، در پاسخ به این پرسش که آیا بارش‌های اخیر توانسته است کسری بارش کشور را جبران کند، گفت: از ابتدا نیز پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی مبنی بر این بود که بارش‌های بهار نرمال یا کمتر از نرمال خواهد بود.
وی افزود: با توجه به عقب‌ماندگی انباشته بارش‌ها از سال‌های گذشته و اینکه اکنون در پنجمین سال خشکسالی هستیم، باید گفت که اگر همین بارندگی‌های اخیر نیز اتفاق نمی‌افتاد، وضعیت واقعاً غیرقابل تحمل می‌شد.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه پاییز و زمستان گذشته نیز خشک بودند، بارش‌های اخیر که در حد نرمال بوده، نمی‌تواند جبران‌کننده این عقب‌ماندگی بارشی باشد.
بزرگ‌زاده با اشاره به آمار سازمان هواشناسی، که میانگین بارش کشوری را حدود ۳۷ درصد کمتر از حد نرمال اعلام کرده است، افزود: برخی مناطق مانند گیلان، مازندران و تا حدودی زنجان وضعیت بهتری دارند، اما بیشتر استان‌ها به ویژه هرمزگان، سیستان و بلوچستان و حتی تهران، همچنان با مشکل جدی کم‌بارشی روبه‌رو هستند.
سخنگوی صنعت آب توضیح داد: اگر تاریخ ۱۵ فروردین را مبنا قرار دهیم، سد امیرکبیر (کرج) ۲۳ میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته در همین تاریخ کمتر ذخیره دارد که نشانگر حدود ۴۶ درصد عقب‌ماندگی است. این سد باید نسبت به سال گذشته حدود ۴۹ میلیون مترمکعب ذخیره داشت، اما اکنون تنها ۲۶ میلیون مترمکعب آب دارد. سد لتیان نیز به‌جای ۳۳ میلیون مترمکعب، تنها ۲۲ میلیون مترمکعب ذخیره دارد و با ۱۱ میلیون مترمکعب کاهش ذخیره آب روبروست.
بزرگ‌زاده تأکید کرد: این بارش‌ها به کاهش کسری مخازن سدها کمک کرده است، اما شهروندان محترم باید بدانند که با همین بارش‌ها نیز شرایط آبی سختی پیش رو داریم و همه ما اعم از مسئولان و مردم باید مدیریت مصرف را رعایت کنیم.
همچنین مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل فعلی شرکت مدیریت شبکه برق ایران نیز با اشاره به تاثیر خشکسالی بر تولید برق در کشورگفت: به دلیل خشکسالی شدید در کشور، امکان استفاده حداکثری از ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق آبی وجود ندارد. درحقیقت امسال نسبت به سال گذشته تنها از یک سوم ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های برق آبی می‌توانیم استفاده کنیم.
بحران ناترازی آب در کشور از اواخر سال گذشته تا به امروز به صدر اخبار در فضای مجازی رسیده است.
محمد جوانبخت، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در ۲۷ اسفند با اشاره به بروز خشکسالی شدید در کشور، هشدار داد که تأمین آب در تابستان پیش رو با مشکلات زیادی مواجه خواهد بود.
اگر بهار به دادمان نرسد…!
در این میان اما تحلیل های جوی به خوبی بیانگر وضعیت وخیم خشکسالی در ایران است.احدوظیفه رئیس مرکز خشکسالی کشوردر همین راستا گفت: در بسیاری از مناطق کشور این شرایط برابر نیست اما تهران پنجمین سال خشکسالی پی درپی را می‌گذارند و بارندگی‌ها کمتر از نرمال است.
وی ادامه داد: با توجه به آنکه در سال گذشته بارندگی ها کمتر از نرمال بوده اثرات آن‌تجمیع شده و شرایط نامطلوبی را در پی دارد.
وظیفه با بیان اینکه بهار امسال تنها ۱۴ میلیمتر بارندگی دریافت کرده‌ایم گفت: ۲۵ درصد از بارش ها در فصل بهار رخ می‌دهد این درحالیست که تا دو هفته آینده در قالب مناطق ما شاهد عدم بارش و یا کم بارشی خواهیم بود و در نواحی شمال و شمال غرب بارش‌ها در حد نرمال و مطلوب خواهد بود.
وظیفه بیان کرد: امیدواریم شرایط بارش در اردیبهشت ماه بهبود یابد اما نباید فراموش کنیم که این ماه تنها ۸ درصد از بارش‌ها را تامین می کند از سوی دیگر در استان‌های جنوبی از جمله هرمزگان، بوشهر و بخش‌های جنوبی کشور فصل بارندگی‌شان به اتمام می‌رسد.
وی افزود: آنچه مسلم است این است که در جنوب و جنوب شرق و حتی فلات غربی کشور با کم بارش و خشکسالی شدید مواجه هستیم و استان تهران هم پنجمین سال خشکسالی را می‌گذارند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اظهار کرد: در حال حاضر، در برخی استان‌ها، ازجمله تهران، خراسان رضوی، البرز، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و خوزستان، کمبود‌های جدی منابع آبی وجود دارد. خشکسالی نه‌تنها از نظر هواشناسی بلکه در ابعاد کشاورزی و هیدرولوژیکی نیز قابل مشاهده است. متأسفانه، در برخی مناطق، این بحران به مرحله چهارم خشکسالی، یعنی تأثیرات اقتصادی و اجتماعی، رسیده است که شدیدترین مرحله خشکسالی محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیش از دو سوم بارندگی‌های سال آینده در فصل زمستان رخ می‌دهد، این مسئله برای استان‌هایی مانند بوشهر، جنوب فارس و هرمزگان بسیار حیاتی است، زیرا زمستان مهم‌ترین فصل بارشی آنها محسوب می‌شود. اما متأسفانه، میزان بارش در این فصل بسیار کمتر از حد معمول بوده و جبران این کمبود در بهار پیش رو بعید به نظر می‌رسد. البته این احتمال وجود دارد که مانند سال گذشته، بارندگی‌های سیل‌آسا در سیستان و بلوچستان رخ دهد، اما این نوع بارش‌های ناگهانی و مقطعی، راه‌حلی بلندمدت و قابل‌اتکا برای جبران کمبود بارندگی نیست.
وضعیت آبی فلات مرکزی ایران
محسن موسوی خوانساری کارشناس حوزه آب با اشاره به وضعیت فلات مرکزی ایران گفت: آنچه بیشترین اثر را بر وضعیت سدهای کشور دارد، نحوه مدیریت آب است. مرکز ایران حتی در سال‌های نرمال هم مشکل آب دارد چراکه بارگذاری بر منابع موجود زیاد است. این بارگذاری هم در حوزه جمعیت و هم در مصارف صنعت و کشاورزی دیده می‌شود. سد پانزدهم خرداد، درودزن، امیرکبیر و زاینده‌رود از جمله سدهایی هستند که در مرکز فلات قرار دارند. از آنجا که بازگذاری در بالادست زیاد است، آورد سد کم می‌شود.
موسوی گفت: اکنون برای تامین آب در تهران به سراغ چاه‌های موجود برای فضای سبز رفته‌اند و در شهرهای دیگر مانند اصفهان هم این وضعیت وجود دارد اما باید توجه کرد که در تعداد چاه‌ها محدودیت وجود دارد.
این کارشناس حوضه آب تاکید کرد: با این حال آنچه در وضعیت بیشتر سدهای کشور اثرگذار است، نحوه مدیریت آب است. به هر حال هر سال میزانی از بارندگی با اندکی تفاوت وجود دارد اما مساله اصلی این است که در مرکز ایران نمی‌توان به همین روش مصرف ادامه داد.
موسوی اظهار کرد: برنامه هفتم توسعه تاکید کرده که ۷ درصد از جمعیت باید به سمت سواحل بروند. علاوه بر آن سند امنیت غذایی که در دولت سیزدهم تصویب شد هم باید اجرایی شود که طبق آن مصرف آب در بخش کشاورزی باید تا ۳۰ درصد کم شود.
افزایش احتمال قطعی آب در تهران
اما با این وضعیت چه تابستانی در انتظار کشور است؟ آیا شاهد قطعی آب در استان‌های کشور خواهیم بود؟ موسوی به قطعی آب در مناطقی از چابهار و شهرها و روستاهای جنوبی اشاره و پیش‌بینی کرد: با روند کنونی احتمال اینکه این وضعیت به سایر شهرها کشیده شود هم وجود دارد.
او افزود: شهر تهران هم از این وضعیت در امان نیست و کاهش فشاری که در نصف شب اتفاق می‌افتد به روز هم کشیده می‌شود و احتمال قطعی آب در پایتخت در ماه‌های آبان و آذر به دلیل مصرف زیاد وجود دارد.
وی گفت: هر سال ۳۰۰ هزار نفر مهاجر جدید به استان تهران اضافه می‌شوند اما میزان آب موجود ثابت است. همچنین صنایع و فضای سبز در حال افزایش است. برای مثال در منطقه ۲۲ تهران به شدت افزایش ساخت و ساز وجود دارد که نیاز به آب دارد.
