گروه دیپلماسی: با وجود وقوع رخدادهای سلبی و البته انتشار اخبار منفی‌ای همانند سوءقصد به جان سلمان رشدی و تمرکز رسانه‌ای بر طرح احتمالی ایران برای ترور مقامات دولت دونالد ترامپ – که به عنوان اتفاق‌هایی منفی برای احیای برجام و فضای مذاکرات مورد توجه واقع شدند- این روزها شاهد بازگشت مجدد امیدها برای احیای توافق هسته‌ای هستیم.
در واقع، با وجود تلاش‌های منفی جمهوریخواهان در آمریکا برای پایان دادن به توافق هسته‌ای، اخیرا با ایفای نقش مستقیم روس‌ها و البته فضاسازی رسانه‌ای مطبوعات آمریکایی، شاهد بازگشت موج امیدها به اردوگاه طرفداران و حامیان توافق هستیم.
پالس ویژه اولیانوف برای حصول توافق
در فضای گرگ و میش احیا یا مرگ برجام، دیروز -یک‌شنبه- روس‌ها پالس مثبت احیای توافق را طی روزهای آتی مخابره‌کرده‌اند. میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین درگفت‌وگو با خبرگزاری تاس درباره روند مذاکرات وین اظهارکرد: در صورت پیشرفت مطلوب اوضاع، حصول توافق نهایی درخصوص احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تا هفته آینده ممکن است.
وی ادامه داد: البته، این درشرایطی ممکن است که تمام طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات وین با نسخه پیش‌نویسی که از سوی هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در هشتم اوت ارائه شد، موافقت کنند. اکنون باید منتظر آغاز هفته آینده باشیم. اولیانوف تصریح کرد: هماهنگ‌کنندگان اتحادیه اروپا اصلاحات متعددی را در متنی که اکنون روی میزاست، انجام داده‌اند.
وی که نماینده روسیه در مذاکرات نیز هست در ادامه خاطر نشان کرد: این متن اتحادیه اروپا نیست، بلکه متن تدوین شده از سوی تمام شرکت‌کنندگان در مذاکراتی است که از آوریل گذشته در جریان بوده است. نمایندگان اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده ممکن است گزینه‌هایی را پیشنهاد دهند؛ کاری که تاکنون انجام داده‌اند.
اولیانوف با ادعای اینکه ظاهرا ایالات متحده با آن موافقت کرده است افزود: این در حالی است که ایران هنوز موضع خود را درقبال این متن مشخص نکرده است. به همین دلیل است که من درباره مسائلی که تهران ممکن است همچنان داشته باشد، گمانه‌زنی نمی‌کنم.
در اظهارات مشابه دیگر، میخائیل اولیانوف دیروز -یک‌شنبه- در توییتی نوشت: تحریم‌ها علیه ایران ممکن است به‌زودی برداشته شوند. اما در مورد تحریم‌ها علیه روسیه نمی‌شود چنین گفت. تنها بخشی از آنها مربوط به اوکراین است. غرب، خط مشی مستقل روسیه را یک چالش راهبردی می‌داند و به سختی اعمال تحریم‌ها را کنار می‌گذارد.
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین، پیش از این نیز در توئیتر نوشت: وزارت خارجه روسیه گفته است که طبق گفته سخنگوی اتحادیه اروپا مشارکت‌کنندگان در مذاکرات وین با یک حق انتخاب مواجهند. آنها یا باید متن فعلی را بپذیرند یا باید بپذیرند که مذاکرات شکست خورده است. کمیسیون مشترک برجام به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا اجازه نداده که چنین اظهاراتی را مطرح کند.
وی در توئیت دیگری هم نوشته بود: روسیه معتقد است که احیای برجام تنها راه موثر و منطقیِ پیش رو است. احیای برجام منجر به رفع تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران، تقویت نظام عدم اشاعه هسته‌ای و ایجاد شرایط بهتر برای پیشرفت گفت‌وگوهای امنیتی منطقه‌ای خواهد شد. مجموع این اظهارات به نوعی امیدها را نسبت به احتمال توافق افزایش داده است.
سیگنال‌های مثبت رسانه‌های آمریکایی
هم‌راستای با اخبار مثبت ارائه شده از سوی روس‌ها، رسانه‌های آمریکایی در چند روز گذشته گزارش‌های امیدوارکننده‌ای را منتشر کرده‌اند. مبنای گزارش آنها این بوده که موانع پیش‌روی توافق در حال برداشته شده هستند. درواقع، در حالی که هنوز هیچ یک از طرفین مذاکرات احیای برجام درباره جزئیات این مذاکرات اطلاعاتی منتشرنکرده‌اند، نشریه پولتیکو درگزارشی مدعی شد، اتحادیه اروپا برای حصول توافق بر سر احیای برجام، پیشنهاد برداشتن فشار از روی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را مطرح کرده است.
نشریه پولتیکو در گزارش خود با انتشار جزئیاتی از متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام که به تازگی به ایران و آمریکا ارائه داده است، ادعا کرد که طبق این پیش‌نویس شهروندان غیرآمریکایی اجازه خواهند داشت با شرکت هایی که با سپاه پاسداران معاملات اقتصادی دارند، تجارت کنند.
بر اساس گزیده‌هایی از متن پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا که پولتیکو ادعا می‌کند به آن دست یافته است، تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران ایران با هدف احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ کم‌رنگ می‌شود و راه را برای تهران هموار می‌کند تا از بررسی بیشتر سایت‌های هسته‌ای که مشکوک خوانده می‌شود، خودداری کند.
پولتیکو در ادامه با ادعای اینکه جزئیات این پیش‌نویس دوشنبه گذشته در جریان مذاکرات وین نهایی شده است، نوشت: از آنجا که اتحادیه اروپا در هماهنگی نزدیک با واشنگتن روی این پیش‌نویس کار کرده است، به نظر می‌آید که دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده آماده است تا امتیازات بیشتری از آنچه انتظار می‌رفت برای حصول توافق، به ویژه با کاهش فشار برسپاه پاسداران انقلاب اسلامی بدهد؛ سازمانی که ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ آن را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد.
نشریه پولتیکو با اشاره به اینکه حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی آمریکا یکی از موضوعات اصلی مورد بحث در مذاکرات احیای برجام بوده است، نوشت: اگرچه متن پیشنهادی اروپا با میانجی‌گری جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و با هماهنگی نزدیک با مقامات آمریکایی، تحریم‌های سپاه را به خودی خود لغو نمی‌کند اما اثربخشی آنها را به شدت محدود می‌کند.
به نوشته پولتیکو، براساس متن پیشنهادی، اروپایی‌ها و سایر غیرآمریکایی‌ها می‌توانند بدون ترس از اعمال تحریم‌های آمریکا با نهادهای ایرانی که در معاملات با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درگیر هستند، تجارت کنند، به شرط آن‌که شریک تجاری اصلی آنها در فهرست تحریم‌های آمریکا نباشد.
این نشریه آمریکایی همچنین مدعی شد: بنابراین، اروپایی‌ها قادر خواهند بود تجارت بسیار گسترده‌ای در سراسر ایران انجام دهند؛ جایی که تعامل تجاری با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تقریباً اجتناب‌ناپذیر است؛ به ویژه در زمینه تجارت. یکی از دیپلمات‌ها که این پرونده را دنبال می‌کند، در این باره گفت که نهادهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌توانند صرفاً با انجام تجارت خود از طریق شرکت‌های جانشین و پوسته‌ای که درجه‌ای از جدایی ایجاد و محدودیت‌های ایالات متحده را برای شرکت‌ها و افراد غیرآمریکایی بی‌معنا می‌کنند، به دنبال دور زدن تحریم‌های ایالات متحده باشند.
به ادعای پولتیکو، متن پیشنهادی اروپا علاوه بر برداشتن فشار بر سپاه پاسداران، این امکان را برای تهران فراهم می‌کند تا به سرعت بن بست کنونی با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل بر سر سایت‌های هسته‌ای شناخته شده در سال ۲۰۱۹ را حل‌وفصل کند.
در ادامه این گزارش آمده است: با قرار گرفتن موضوع تحقیقات آژانس روی میز در متن پیشنهادی اتحادیه اروپا، یک دیپلمات ابراز نگرانی کرد که آمریکا و اروپایی‌ها نه تنها با این خطر مواجهند که نشان دهند اجازه خواهند داد این موضوع برای دستیابی به یک توافق بسته شود، بلکه به سیاسی کردن ماموریت آژانس در ایران متهم شوند.
جمهوریخواهان همچنان در تلاش برای پایان دادن به برجام
در ادامه رویکرد خصمانه مقامات آمریکایی درقبال کشورمان برخی سناتورهای جمهوریخواه آمریکا با طرح ادعاهایی علیه ایران در رابطه با حمله اخیر به سلمان رشدی، تلاش کردند مذاکرات دولت بایدن برای احیای برجام را زیر سوال ببرند.
درشرایطی که احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ منوط به اراده سیاسی واشنگتن برای حصول توافق در مذاکرات وین است سناتورهای آمریکایی تلاش دارند با بهانه‌هایی جدید به مخالفت با این مذاکرات بپردازند و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا را از امضای توافق جدید با ایران منصرف کنند.
مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه از ایالت فلوریدا در یک پیام توئیتری حمله اخیر به سلمان رشدی نویسنده مرتد کتاب آیات شیطانی در نیویورک را به ایران مرتبط دانست و در ادامه لفاظی‌های خود نوشت: چرا بایدن هنوز در حال مذاکره با این تروریست‌ها در تهران است؟
به گزارش فاکس نیوز، چند تن دیگر از سناتورها و نمایندگان کنگره که همواره مخالف برجام بوده و برای از بین بردن این توافق ازهیچ تلاشی فروگذار نکرده‌اند، به مارکو روبیو پیوستند و به بهانه‌های واهی از دولت بایدن درخواست کردند تا از توافق با ایران صرف نظر کند.
تام کاتن دیگر سناتور جمهوریخواهی است که در یک توئیت با ادعای دست داشتن ایران در طرح ترور مقامات پیشین آمریکایی و به این بهانه که ایرانی‌ها سال‌هاست خواستار از میان برداشته شدن سلمان رشدی هستند، از رئیس جمهور بایدن خواست تا هرچه فوری مذاکرات با تهران را متوقف کند.
مارک دوبوویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز در پیامی در صفحه توئیتر خود سکوت رئیس جمهور آمریکا در برابر حمله به سلمان رشدی را ناشی از تلاش دولت بایدن برای حصول توافق با ایران دانست.
این ادعاها در حالی در بحبوحه مذاکرات رفع تحریم‌ها و بازگشت واشنگتن به برجام مطرح شده است که وزارت دادگستری آمریکا هفته گذشته نیز با صدور بیانیه‌ای مدعی شد که یک فرد ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب قصد داشته است برای تلافی شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی در ژانویه ۲۰۲۰، جان بولتون مشاور امنیت ملی دولت ترامپ را ترورکند.
