گروه سیاسی- مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی روز جمعه گذشته در کنسولگری ایران در استانبول برگزار شد، آن‌طور که کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه گفته در این جلسه در مورد آخرین وضعیت مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای و لغو تحریم‌ها صحبت شده است. روزنامه اصولگرای «فرهیختگان» مدعی شده است که مذاکرات مورد اشاره با سه کشور اروپایی، جلسه‌ای پرتنش میان طرفین بوده است.
اینطور که فرهیختگان نوشته سه کشور اروپایی، مواضعی تند را مطرح کردند و تهدیداتی جدی را روی میز گذاشتند. اروپایی‌ها، علاوه بر تأکید بر اینکه مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال می‌کنند و حتی فراتر از آن تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران فعال خواهند کرد، در مورد روند مذاکرات و محتوای آن هم به این موضوع اشاره داشتند که باید بندی تحت عنوان «ماشه پلاس» در متن توافق احتمالی درج شود.
اروپایی‌ها صراحتاً به این موضوع اشاره کردند که آنها هم باید در این توافق (ایران و آمریکا) سهم داشته باشند، «شریک» باشند و در جریان مذاکرات حضور داشته باشند. در حال حاضر در مورد ادعا‌های مطرح‌شده توسط سه کشور اروپایی، اختلاف‌نظر‌های جدی وجود دارد و بحث‌ها همچنان ادامه دارد. طرف ایرانی هم در پاسخ به این موضوع تأکید داشته که مذاکرات با آمریکا در حال پیش روی است و ایران برای حضور طرفین اروپایی در مذاکرات، مسئله‌ای ندارد، اما می‌بایست مبتنی بر این شرط باشد که اروپا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال نکند، در غیراین‌صورت ایران از NPT خارج می‌شود.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه پیشتر درباره موضوع گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی، اعلام کرد: این گفت‌و‌گو‌ها ادامه روند از قبل توافق‌شده و گام دیگری در روند گفت‌و‌گو بین ایران و سه کشور اروپایی است؛ موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها هم یکی از موضوع‌های مطرح در این گفت‌وگوهاست.
وی با بیان اینکه این نشست‌ها، گفت‌و‌گو بوده و مذاکره محسوب نمی‌شوند، تصریح کرد: این گفت‌و‌گو به معنای صحبت درباره طیفی از موضوع‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است؛ ما مطالبات و نگرانی‌های خودمان را در رابطه با سیاست‌های این کشور‌ها هم در رابطه با منطقه و هم در رابطه با موضوع‌های دیگری که مورد نگرانی و علاقه مشترک طرفین است مطرح می‌کنیم و موضوع هسته‌ای یکی از این موضوع‌ها است.
در دور پنجم گفت‌وگوی ایران و تروئیکای اروپایی چه گذشت؟
ایران و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) جمعه، ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ پنجمین دور گفت‌و‌گو‌های خود را در کنسولگری ایران در استانبول ترکیه برگزار کردند؛ قرار بود این نشست پس از نشست هفتم فروردین ۱۴۰۴ در ژنو روز ۱۲ اردیبهشت و پیش از دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رُم برگزار شود.
این گفت‌و‌گو‌ها در سطح معاونان وزیران امور خارجه و مدیران کل سیاسی برگزار شد و در هیئت مذاکره‌کننده ایران مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و امور بین‌المللی وزارت امور خارجه حضور داشتند.
براساس گزارش‌ها، دور پنجم گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی با محوریت بررسی مسائل مرتبط با توافق هسته‌ای و مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برگزار شد تا روند دیپلماتیک و آینده تعاملات بین ایران و غرب مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.
این دور از گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی نخستین دور از این گفت‌و‌گو‌ها از زمان آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای است؛ به گفته یک مقام آمریکایی مارکو روبیو، وزیر خارجه این کشور روز جمعه در استانبول با مقام‌های هم‌تراز مشاوران امنیت ملی اروپایی دیدار و درباره موضوع ایران گفت‌و‌گو کرده است.
غریب‌آبادی در پایان دور پنجم گفت‌و‌گو‌ها با تروئیکای اروپایی در گزارشی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ایران و سه کشور اروپایی مصمم به حفظ و بهره‌برداری موثر از دیپلماسی هستند؛ در صورت لزوم، دوباره برای ادامه گفت‌و‌گو‌ها دیدار خواهیم کرد.
کریستین ترنر، دیپلمات انگلیسی هم در ایکس نوشت که ایران و تروئیکای اروپایی بر تعهد مشترک خود به گفت‌و‌گو تاکید کرده‌اند و توافق شد که دیدار دیگری برگزار شود.
دور پنجم گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی در حالی برگزار شد که تهران و واشنگتن پس از برگزاری چهار دور مذاکره غیرمستقیم، روند مذاکرات را رو به جلو ارزیابی کردند.
استقبال ایران از مذاکرات با ۳ کشور اروپایی
ایران همواره از دیپلماسی ازجمله در قبال کشورهای اروپایی استقبال و برای آن اعلام آمادگی کرده است.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، چهارشنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ در حاشیه نشست هیئت دولت، گفت: در حالی که گفت‌و‌گو با آمریکا را ادامه می‌دهیم، از گفت‌و‌گو با اروپایی‌ها هم استقبال می‌کنیم.
به گفته وزیر امور خارجه، متاسفانه اروپایی‌ها خودشان هستند که با سیاست‌هایشان مقداری در این مذاکرات انزوا پیدا کردند؛ وی گفت: ما طالب چنین وضعیتی نیستیم و به مذاکرات خود ادامه دادیم.
عراقچی ۱۵ اردیبهشت در گفت‌وگوی تلفنی با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا، با اشاره به برگزاری چند دور گفت‌و‌گو با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس ظرف یک سال گذشته، بر آمادگی کشورمان برای ادامه تعامل با طرف‌های اروپایی، چه در قالب اتحادیه اروپا و چه در قالب سه کشور اروپایی تاکید و ابراز امیدواری کرد این گفت‌و‌گو‌ها با یک رویکرد سازنده و به دور از غرض‌ورزی‌های سیاسی از سر گرفته شده و ادامه یابد.
پس از آغاز مذاکره به ایران و آمریکا که تاکنون پنج دور از آن برگزار شده، تروئیکای گلایه‌مند از کنار ماندن از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بدون در نظر داشتن رویکرد و سیاست نادرست خود، در ادامه تلاش کرد تا با واشنگتن برای استفاده از مکانیسم ماشه در صورت به توافق نرسیدن ایران و آمریکا هماهنگ شود؛ تلاشی که به دلیل وجود دشواری‌ها این بار انگشت اتهام اروپا را به سوی واشنگتن به دلیل نداشتن شفافیت گرفت.
قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که سند ۲۰۱۵ برجام را تایید می‌کند، مکانیسم ماشه را در اختیار تروئیکای اروپایی قرار داده است.
برخی از گزارش‌های رسانه‌ای از تصمیم تروئیکای اروپایی به فعال کردن ماشه در صورت عدم دستیابی به یک توافق معنادار حتی زودتر و در ماه آگوست حکایت دارند.
ایران با اشاره به اینکه سازوکار ماشه به‌عنوان آخرین ابزار حل اختلاف‌ها در توافق برجام طراحی شده، در موضع‌گیری ثابت و شفاف درباره استفاده احتمالی اروپا از این مکانیسم، هشدار داده است.
