روزان: امروز بعد از چندین روز تعطیلی، ادارات و مدارس دوباره باز شدند. تعطیلی هایی که هم به کیفیت آموزش ما لطمه می زنند و هم اقتصاد کشور را نشانه رفته اند. با این حال به نظر می رسد این بازگشایی باشکوه نیز موقتی باشد چرا که به گفته مسئولان بعد از یک روز بارانی در پایتخت، دوباره آلودگی هوا به همان شرایط بحرانی خود بازخواهد گشت.
سمیه رفیعی نماینده مردم تهران و رئیس کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس دوازدهم در این زمینه گفت: باید چرخه ای از فعالیت دستگاه‌ها برای بهبود کیفیت هوا انجام شود. همزمان با تامین سوخت باکیفیت برای منابع ثابت و متحرک، باید کیفیت وسایل نقلیه هم افزایش یافته و خودروهای فرسوده از رده خارج شوند.
رفیعی با تاکید بر اینکه باید کالیبراسیون ایستگاههای پایش آلودگی انجام شود تا اعداد واقعی به مردم نشان داده شود گفت: تطابق ایستگاههای زیر نظر شهرداری با ایستگاههای زیر نظر محیط زیست باید انجام شود تا اعداد واجد اعتبار باشند. در این شرایط وظیفه وزارت بهداشت و دستگاه‌های خدمات‌رسان امدادی بسیار سنگین است.
او با بیان اینکه مدیریت این شرایط و بهبود کیفیت هوا نیازمند تدابیر مدیریتی است گفت: در این شرایط حاد و بحرانی میتوان از ورود کامیون ها و وسائل حمل و نقل سنگین به تهران جلوگیری کرد. اگر وزارت راه عوارض کمتری بگیرد یا عوارض را نگیرد این وسایل می‌توانند از اتوبان غدیر عبور کنند و وارد شهر تهران نشوند.
رئیس کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس دوازدهم با اشاره به تاکسی‌های اینترنتی بی‌کیفیتی که از شهرهای دیگر وارد تهران می‌شوند و خدمات می‌دهند گفت: چرا این خودروها ساماندهی نمی شوند؟ چه کسی مسئول است؟ قانون تکلیف را مشخص کرده است. حکم صادر شده، تذکر داده شده، تببین شده و گرفتیمشان اما همچنان در روی همان پاشنه میچرخد.
او با اظهار تاسف گفت: برخی از نمایندگان مجلس و دوستان ما در دولت خوششان نمیآید که ما اینگونه صحبت کنیم. این حق مردم است که بدانند چه شرایطی دارند. خیلی بد است که اطلاعات را هم سانسور کنیم. این پاک کردن صورت مسئله است. این کار کردن نیست. با هزار و یک جور لابی، موقعیت دولتی خوب می‌گیرند و وقتی روی صندلی می‌نشینند همه چیز یادشان میرود!
او گفت: عرضه نداریم. انگیزه هم نداریم. اگرنه هم پول و قانون هست و تکلیف هم مشخص هست و سیاست‌های کلی نظام هم هست. باید کسی باشد که دلش بسوزد.
اما در این میان به نظر می رسد نقش مازوت سوزی بیشتر از بقیه آلاینده ها باشد. همان مازوتی که چند روزی جلوی استفاده از آن گرفته شد اما، دوباره کمبود برق انرزی باعث شد تا به چرخه سوخت های متدوال کشور بازگردد.
عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، با تأکید بر خطرات جدی سوخت مازوت برای سلامت انسان، اظهار کرد: مازوت یکی از سوخت‌های سنگین است که عمدتاً در نیروگاه‌ها برای تولید برق به کار میرود.
وی افزود: استفاده از این سوخت سنگین منجر به انتشار گاز «دی‌اکسید گوگرد» و ذرات معلق کوچکتر از ۲٫۵ میکرون، به‌ویژه بلک کربن، می‌شود. سوختن مازوت موجب افزایش آلاینده‌های هوا شده و تأثیرات مخرب و خطرناکی بر سلامت انسان‌ها بر جای می‌گذارد.
شاهسونی در ادامه تصریح کرد: غلظت آلاینده‌های موجود در شهرها تنها به مصرف مازوت محدود نمی‌شود، بلکه آلاینده‌های حاصل از منابع دیگر نیز به این وضعیت دامن می‌زنند. این تجمع آلاینده‌ها، سلامت افرادی را که در معرض آن قرار دارند به شدت تهدید می‌کند.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تأکید کرد: مصرف سوخت سنگین مازوت منجر به تولید گاز «دی‌اکسید گوگرد» می‌شود، گازی که تأثیر مستقیم بر سیستم فوقانی تنفسی دارد.
وی توضیح داد: دی‌اکسید گوگرد به دلیل حلالیت بسیار بالای خود، می‌تواند باعث بروز تنگی نفس و خس‌خس سینه شود. این گاز نه‌تنها بیماری‌های قلبی و تنفسی را تشدید می‌کند، بلکه در افراد مبتلا به آسم نیز علائم بیماری را وخیم‌تر می‌سازد.
شاهسونی تأکید کرد: مصرف مازوت علاوه بر انتشار گاز دی‌اکسید گوگرد، به تولید ذرات معلق کوچکتر از ۲٫۵ میکرون، به‌ویژه بلک کربن، منجر می‌شود. این ذرات برای همه افراد جامعه مضر هستند، اما به‌ویژه مشکلات بیشتری را برای گروه‌های حساس از جمله بیماران قلبی-عروقی، سالمندان، کودکان، زنان باردار، بیماران تنفسی و افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌کنند.
وی افزود: ذرات معلق کمتر از ۲٫۵ میکرون، در غلظت‌هایی که هوا را در وضعیت ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار می‌دهد، عامل افزایش مرگ‌های زودرس هستند. این آلاینده‌ها همچنین باعث تشدید بیماری‌های ریوی و قلبی-عروقی شده و مراجعات به مراکز درمانی و بهداشتی را به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اظهار کرد: گاز دی‌اکسید گوگرد می‌تواند باعث اختلالات تنفسی جدی مانند تنگی‌نفس و خس‌خس‌کردن سینه، به‌ویژه در افراد مبتلا به آسم شود. با توجه به این مشکلات و با توجه به اولویت بالای سلامت مردم در دولت سیزدهم، کارگروه آلودگی هوا اقدام به ممنوعیت و کاهش مصرف مازوت در برخی از نیروگاه‌های کشور کرده است.
شاهسونی با اشاره به اینکه دسترسی به هوای پاک از دو طریق ممکن است، افزود: یکی از این روش‌ها کنترل و مدیریت منابع است. به کارگیری سوخت‌های پاک مانند گاز طبیعی در نیروگاه‌ها و استفاده از سیستم‌های کنترلی مانند اسکرابر از جمله راه‌های مؤثر در این زمینه به شمار می‌آید.
سهم موتورسیکلت‌های کاربراتوری و دیزلی‌ها در تنگی نفسِ پایتخت
در این میان عامل اصلی آلودگی هوای تهران منابع متحرک با سهم ۵۸ درصدی عنوان شده است؛ پایتختی که شهروندانش از ابتدای دی ماه هوای مطلوب به خود ندیده‌اند. به گفته عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، خودروهای دیزلی و موتورسیکلت‌ها نقش موثری در آلودگی هوای پایتخت دارند.
بهزاد اشجعی با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد موتورسیکلت‌های در حال تردد تهران و دیگر نقاط کشور فرسوده‌اند، اظهارکرد: درصد قابل توجهی از این موتورسیکلت‌های فرسوده کاربراتوری هستند. از سال ۹۵ به بعد موتورسیکلت‌سازان موظف به نصب انژکتور روی موتورسیکلت‌ها شدند و به همین سبب هم تعداد موتورسیکلت‌های کاربراتوری قابل توجه است.
به گفته او یک موتورسیکلت کاربراتوری می‌تواند تا ۱۵ برابر یک خودروی سواری یورو ۵ یا دیگر خودروهای نوشماره آلایندگی به همراه داشته باشد.
اشجعی درباره تاثیر معاینه فنی بر کاهش آلایندگی موتورسیکلت‌ها گفت: معاینه فنی نمی‌تواند از تردد موتورسیکلت‌های فرسوده جلوگیری کند چراکه سیستم واشرِ سوخت اغلب موتورسیکلت‌های فرسوده، کاربراتوری است. در سیستم کاربراتوری میتوان به راحتی با پیچ تنظیم، میزان پاشش و مصرف سوخت را کم یا زیاد کرد. در نتیجه سنجش معاینه فنی از موتورسیکلت‌های کاربراتوری دقیق نخواهد بود.
او تنها راهکار موثر بر کاهش آلودگی هوای ناشی از موتورسیکلت‌ها را اسقاط موتورهای فرسوده یا جایگزینی موتورهای کاربراتوری با سیستم‌های سوخت انژکتوری دانست و گفت: طرح‌هایی هم در زمینه جایگزینی سیستم‌های سوختی موتورسیکلت‌ها از سوی سازمان‌ها ارائه شده است. به عنوان مثال در یکی از این طرح‌ها شهرداری تهران ادعا کرده قصد دارد حدود ۱۵۰ هزار موتورسیکلت برقی را وارد ناوگان شهر تهران کند.
به گفته او بر مبنای مطالعات، در شهر تهران ۱۰ درصد از انتشار ذرات معلق که آلاینده اصلی هوای پایتخت است، به ناوگان موتورسیکلت باز می‌گردد که عدد قابل ملاحظه‌ای است.
کم‌توجهی به اسقاط
این کارشناس آلودگی هوا تاکید کرد: مهم‌تر از مرحله معاینه فنی، نظارت و اعمال قانون است که در وهله اول بسیاری از موتورسیکلت‌های قدیمی‌تر اسناد معتبر ندارند و در بسیاری موارد دیگر نیز جریمه‌پذیر نیستند و به همین سبب روشی همچون معاینه فنی بازدارندگی لازم را برای موتورسیکلت‌ها ندارد.
اشجعی درباره تاثیرگذاری معاینه فنی خودروهای دیزلی بر کاهش آلایندگی هوا نیز گفت: عددی که برای سنجش آلایندگی خودروهای دیزلی در نظر گرفته شده ۲.۷ یا ۲.۸ است. این عدد را ۸۰ یا ۹۰ درصد ناوگان دیزلی پاس می‌کنند. این عدد در حد پایین در نظر گرفته شده است چرا که بخش قابل توجهی از خودروهای دیزلی، کامیون، اتوبوس و مینی بوس‌ها فرسوده‌اند. به این ترتیب اگر حد مجاز بالایی قرار داده شود، اغلب خودروها مردود خواهند شد. به همین سبب نظارت بر اعداد تعیین شده یکی از اقدامات لازم در این زمینه است.
