گروه سیاسی- پس از مسکو و پکن، اتحادیه اروپا هم در اقدامی همراه با شورای همکاری خلیج فارس، با انتشار یک بیانیه مشترک، ایران را به اشغال جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس متهم کرده و خواستار پایان این وضعیت شدند. در این بیانیه که چهارشنبه ۲۵ مهر منتشر شده، از ایران خواسته شده در راستای منشور ملل متحد مبنی بر احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دیگر کشورها به «اشغال» جزایر سه‌گانه که آنها را متعلق به «امارات متحده عربی» دانسته‌اند، پایان دهد.
در این بیانیهٔ بی‌سابقه به‌صراحت آمده که حاکمیت ایران بر سه جزیرهٔ تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، براساس قوانین بین‌المللی، «نقض حاکمیت» امارات و «تخلف» محسوب می‌شود.
این در حالی است که حمایت اتحادیهٔ اروپا از چنین ادعایی تاکنون سابقه نداشته است، ضمن آن‌که صدور این بیانیۀ مشترک همزمان است با افزایش تنش‌ها میان ایران و غرب بر سر حملهٔ موشکی سپاه به اسرائیل و حمایت جمهوری اسلامی از روسیه در تهاجم نظامی این کشور به اوکراین که در هر دو مورد موجب برقراری برخی تحریم‌ها از جانب اتحادیه اروپا علیه ایران شده است.
این بیانیه از ایران می خواهد «به قوانین بین المللی از جمله منشور سازمان ملل متحد براساس احترام به حاکمیت و امنیت منطقه ای و عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر و خودداری از استفاده از زور یا تهدید، متعهد باشد».
اتهام یاد شده در بند ۴۶ این بیانیه ذکر شده است: «ما از ایران می خواهیم به اشغال سه جزیره امارات متحده عربی شامل تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی پایان دهد چراکه نقض حاکمیت امارات و اصول منشور سازمان ملل متحد است».
این بیانیه در عین حال بر اهمیت مشارکت دیپلماتیک با ایران برای کاهش تنش منطقه ای و تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران تاکید می کند و از ایران می‌خواهد گسترش موشک‌های بالستیک و هواپیماهای بدون سرنشین و هر نوع فناوری به ادعای آنان “تهدیدکننده امنیت منطقه و خارج از آن” را متوقف کند.
بیانیه همچنین از ایران می‌خواهد به کاهش تنش منطقه ای ادامه دهد و تاکید می کند همچنان به راه حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای ایران پایبند هستیم.
پیش از این، چین در دسامبر ۲۰۲۲ در بیانیه مشترک با شورای خلیج فارس خواستار حل و فصل مناقشه سرزمینی ایران و امارات از طریق مذاکرات شد.
در مه ۲۰۲۴ نیز چین در بیانیه مشترک با اتحادیه عرب این خواسته را تکرار کرد.
ایران هر دو بار به چین در این باره شکایت کرده ولی پکن بر این موضع خود پافشاری کرده است. روسیه مهم ترین متحد جمهوری اسلامی هم موضع مشابهی را پیش از این در پیش گرفته بود.
آمریکا هم ماه گذشته به طور رسمی از این خواسته امارات حمایت کرد.
سایت عصرایران در همین رابطه نوشت: «برای این که بدانیم لحن اتحادیه اروپا تا چه اندازه تند شده می توان یادآورشد: در سال ۲۰۱۰ وزیران خارجه اتحادیه اروپا و شورای همکاری (۶ کشور جنوب خلیج فارس) در نشستی مشترک، بیانیه‌ای صادر کردند و ضمن به رسمیت شناختن اختلاف میان ایران و امارات بر سر جزایر سه گانه، از تلاش‌ها و خواست‌های امارات برای حل این اختلاف مرزی از راه‌های مسالمت‌آمیز از جمله مذاکرات دوجانبه یا دادگاه بین المللی حمایت کردند.
در تیر ۱۴۰۲ هم مایکل مان سخنگوی مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مصاحبه با خبرگزاری رسمی بحرین (بنا) گفته بود: دیدگاه های اتحادیه اروپا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس براساس بیانیه نشست وزیران خارجه دو طرف در ۲۰۱۰ درباره مسائل سیاسی مختلف و از جمله جزایر سه گانه مطابقت دارد.»
نگاهی به سابقه ادعای خلاف امارات
اما اختلاف ایران و امارات متحده عربی بر سر جزایر سه‌گانه بیش از پنجاه سال قدمت دارد و شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب بارها با حمایت از خواسته امارات از تهران خواسته‌اند به حاکمیت بر این جزایر پایان دهد.
در سال‌های اخیر امارات متحده عربی توانسته با بهره گیری از وزن و جایگاه تازه خود در عرصه بین‌المللی کشورهای بیشتری را با خود همراه کند و خواستار ارجاع این پرونده به مجامع بین‌المللی از جمله شورای امنیت و دیوان بین‌المللی دادگستری شود.
امارات عربی متحده بلافاصله بعد از تاسیس این کشور در ۱۹۷۱ با حمایت لیبی،عراق، الجزایر و یمن از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست به اختلاف ابوظبی با تهران بر سر جزایر سه‌گانه رسیدگی کند ولی اعضای دایمی شورا رسیدگی به این درخواست را «زمانی دیگر» محول کردند و قطعنامه‌ای صادر نشد.
واکنش ایران به ادعای اتحادیه اروپا
عباس عراقچی در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مسیر همکاریِ با احترام، که از سوی ما در ملاقات‌های مختلف از جمله در نیویورک به آنها پیشنهاد شد، اکنون با تمایل اروپا برای تقابل پاسخ داده شده است؛ از طریق تحریم پروازهای مسافری و ایراد اتهام عبث اشغالگری به ایران».
وی با بیان اینکه «جزایر سه‌گانه همیشه متعلق به ایران بوده‌اند»، این اتحادیه را به «سیاست خبیثانه تفرقه بینداز و حکومت کن» متهم کرد.
همزمان اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نیز بیانیه پایانی نشست مشترک سران اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس در خصوص جزایر سه‌گانه را محکوم کرده است.
بقایی گفت: «جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک بخش لاینفک ایران زمین بوده و خواهد بود و استفاده از مفاهیم و گزاره‌های انحرافی یا تکرار ادعاهای نادرست و گمراه کننده در مورد این بخش مهم از سرزمین ایران هیج تغییری در واقعیت امر ایجاد نمی‌کند. »
سخنگوی وزارت خارجه ایران «تغییر لحن» کشورهای اروپایی در خصوص جزایر سه‌گانه ایرانی را هم ناشی از «سیاست انفعال و باج‌دهی» آنها به اسرائیل عنوان کرد.
سایت تابناک در همین رابطه با حمید احمدی یک استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت وگو کرده که او درباره بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس می‌گوید: در حالی‌که جمهوری اسلامی درگیر بحران‌های منطقه‌ای مربوط به جهان عرب شده و در نتیجه‌ی آن جهان در انتظار کشمکش بزرگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل است، برخی همسایگان جنوبی ما که سال‌هاست مدعی حاکمیت بر جزایر تاریخی ایران در خلیج فارس هستند از فرصت استفاده کرده و علاوه بر چین و روسیه اینک به گونه‌ای بی‌سابقه حمایت اتحادیه‌ی اروپا را در تایید ادعای خود درباره‌ی جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک را به دست آورده‌اند.
وی معتقد است: بی‌گمان این یک اقدام حساب‌شده و تلاش برای مشروع جلوه دادن ادعای امارات عربی متحده پیش از هرگونه اقدام نظامی برای اشغال جزایر ایران یا در گرماگرم درگیری نظامی میان اسرائیل و جمهوری اسلامی و یا در پی تضعیف توان نظامی ایران به دنبال تهاجم نظامی اسرائیل به ایران است.
وی می‌گوید: این امر مرا به یاد ماجرای جنگ کانال سوئز در اکتبر ۱۹۵۶ می‌اندازد که در گرماگرم تهاجم فرانسه و انگلستان به مصر، اسرائیل در یک حمله غافلگیرکننده از شرق به مواضع مصر در کانال سوئز حمله برد تا به اهداف از پیش طراحی شده خود دست یابد.
احمدی می‌افزاید: امیدواریم امارات عربی متحده و کشورهای حامی آن مرتکب چنین اشتباهی نشوند، چون بدون شک در این پروژه خود شکست خواهند خورد و روزگار ایران همیشه چنان نخواهد بود که آنها آرزویش را دارند. تجربه تاریخی نشان داده است که ایران همیشه ققنوس‌وار از دل خاکستر‌های ناشی از ویرانی‌های گوناگون دوباره سر بر آورده و در رستاخیزی دوباره توان ملی خود را زنده خواهد کرد.
بر این اساس ایران برای جلوگیری از جسارت و ادعاهای امارات در این زمینه، باید حاکمیت کامل خود را بر جزایر سه گانه اعمال کند.
