گروه دیپلماسی: تنها در فاصله چند هفته از فضای مثبت حاکم بر مذاکرات برجامی، بعد از تبادل پاسخ‌ها میان ایران و آمریکا، طی چند روز گذشته شاهد فضایی منفی هستیم که امکان حصول توافق را به شدت کاهش داده است. اخیرا، جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در چند روز اخیر در ابتدا گفته بود، در نزدیکی لبه پرتگاه هستیم اما گزینه‌های دیگر در قبال ایران را بررسی می‌کنیم. همچنین، روز پنجشنبه (۱۷ شهریور) جان کربی گفت که احتمال دستیابی به توافق با ایران کمرنگ‌تر شده است. وی با بیان این‌که هنوز برخی اختلاف‌نظرها میان طرف‌ها باقی است، گفت که به اندازه گذشته به دستیابی به توافق با ایران نزدیک نیستیم. کربی در ادامه گفت که صبر واشنگتن برای ادامه تلاش‌ها به منظور احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی، ابدی نیست.
همزمان، «آن کلر لژاندر» سخنگوی وزارت خارجه فرانسه با طرح ادعاهایی در خصوص عدم همکاری ایران با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد، اعلام کرد که در حال رایزنی با شرکای خود در این مورد پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
حتی کارین ژان پی‌یر، سخنگوی کاخ سفید، احتمال استفاده از ماده پنج پیمان ناتو علیه ایران را در گفت‌وگوی با خبرنگاران مطرح کرده بود که به معنای اقدام مشترک اعضای این سازمان علیه علیه ایران خواهد بود. همزمان رسانه‌های آمریکایی و اسرائیل همانند جروزالم‌پست و وال استریت ژورنال از تعویق هر گونه توافق تا بعد از برگزاری انتخابات میان دوره‌ایی کنگره در ۸ نوامبر سخن به میان آورده‌اند.
دفتر نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی نیز دیروز –جمعه- با تکرار برخی مواضع ضدایرانی، مدعی شد که بارنیا در جریان این دیدارها تأکید کرده است که اسرائیل در برابر رفتارهای ایرانی آرام نخواهد نشست. همچنین، در جدیدترین کنش سلبی نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا چهار شرکت و یک فرد ایرانی را به اتهام ساخت و انتقال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین تحریم کرده که خود اقدام منفی در مسیر مذاکرات برجامی نیز محسوب می‌شود.
در چنین فضایی حال این مساله قابل طرح است که تمامی این اظهارات و سیگنال‌های منفی به معنای پایان مذاکرات و شکست خورده بودن تلاش‌ها برای احیای توافق برجام ۲۰۱۵ است؟ در راستای پی‌گیری این مساله «روزان» با فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو داشته است.
یک جریان داخلی مانع اصلی توافق است
فریدون مجلسی، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین‌الملل در بخش ابتدایی از گفته‌های خود در ارتباط با سیگنال‌های منفی چند روز اخیر تاکید کرد: «اساسا هرگز بر این باور نبوده‌ام که فضایی مثبت رد مذاکرات وجود داشته است. بر این باور هستم که دولت سیزدهم یا حداقل حامیانی که او را در ریاست پاستور همراهی کردند، هف‌شان بازگشت به برجام نبود. آن‌ها به خوبی می‌دانند که مردم با وجود تمامی محدودیت‌ها طرفدارا احیای توافق و همکاری با جامعه جهانی هستند، در پی تحقق این هدف هستند که هر گونه توافق با جامعه جهانی را رد و انکار کنند. متاسفانه این گروه در گذشته نیز مخالف پایان جنگ ایران و عراق بودند و اکنون نیز باوری به احیای برجام ندارند.»
وی افزود: تصور من این است که برخی جریان‌ها همانند حسین شریعتمداری که خواهان تکرار کربلایی دیگر شده‌اند، اعتقادی به توافق ندارند. تصور آمریکایی‌ها این بود که می‌تواند با دولت ایران به صورت عقلانی وارد گفتگو شود و توافق برجام را احیا کند اما اکنون یک جریان حتی به دولت نیز اجازه نمی‌دهد مذاکرات را در مسیر مثبت پیش ببرد.»
در حال فرصت‌سوزی بزرگ در احیای توافق هستیم
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه تصریح کرد: «رویکرد منفی یک جریان ضدبرجامی داخل در شرایطی است که اروپایی‌ها و آمریکا به دلیل تبعات جنگ اوکراین تمایل دارند با ایران توافق کنند و نفت و گاز ایران به بازار جهانی تزریق شود. این فرصتی بسیار مناسب برای ایران بوده و هست که از امتیازات در دسترس بهره بگیرد. در گذشته زمانی که ایران مورد تحریم قرار گرفت، همه به یاد داریم که چگونه روس‌ها به صورت شتابان نفت و گاز خود را به بازار جهانی عرضه کردند. حال فرصت مناسبی است که ایران نیز جبران مافات کند اما متاسفانه یک جریان هیچ اعتقاد و تمایلی نسبت به این مساله ندارد. واقعیت امر این است که طی دهه‌های گذشته فرصت‌های بزرگ اقتصادی، فنی، عمرانی و تکنولوژیک را در نتیجه خواست این جریان‌ها از دست داده‌ایم و در عمل نیز توفیق چندانی حاصل نشده است.»
اراده‌ای جدی برای مصالحه از هر دو طرف وجود ندارد
فریدون مجلسی در ادامه اظهارات خود به خبرنگار «روزان» گفت: «اساسا باید توجه داشت که در چند وقت اخیر اظهارات رافائل گروسی، تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و پیش آمدن مساله آلبانی، نشان‌گر آن است که نه در تهران و نه در نزد آن‌ها اراده‌ای جدی برای مصالحه وجود ندراد. آن‌چه اکنون در جریان است، در قالب ترک مخاصمه قابل ارزیابی است. اروپا و آمریکا از یک سو به این باور رسیده‌اند که نمی‌توانند خواسته‌های ایران را بپذیرند. از سوی دیگر، ایران نیز اراده‌ایی برای نرمش در برابر اروپایی‌ها نداشته و ندارد. با این وجود باید توجه داشته باشیم جنگ اوکراین موجب شده که غربی‌ها تمایل نداشته باشند با ورود به درگیری مستقیم با ایران جبهه‌ای جدید از بحران را در خلیج فارس برای خود باز کنند. وضعیت اقتصادی نامناسب و نیازهای انرژی آن‌ها موجب شده که آن‌ها رویه‌ای از تعامل و مذاکره را در پیش گرفته‌اند. یعنی به نوعی ترک مخاصمه مسلحانه با ایران را در پیش بگیرند.»
بایدن بعد از انتخابات کنگره موضعی سخت‌تر را در مذاکرات اتخاذ خواهد کرد
این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخش پایانی اظهارات خود در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان از شکست خورده بودن مذاکرات سخن به میان آورد تصریح کرد: «اساسا باید توجه داشت که مطبوعات ایرانی و آمریکایی از تعلیق مذاکرات تا زمان برگزاری انتخابات میان دوره‌ایی کنگره آمریکا سخن به میان آورده‌اند. گویی چنین تصور می‌شود که انتخابات آمریکا می‌تواند وضعیت را دگرگون کند اما باید توجه داشت دولت بایدن قصد داشت از به نتیجه رسیدن احیای توافق به عنوان یک برگ برنده بهره بگرد و حتی امتیازاتی را بدهد. اما با رفتار و تصمیمات نادرست در تهران، به نظر می‌رسد بعد از انتخابات کنگره که به نوعی کنش‌های ایران مواضع جمهوری‌خواهان را تقویت کرد، دیگر دولت بایدن حاضر به نرمش کمتری در برابر ایران خواهد بود.»
