گروه دیپلماسی: با وجود اظهارات خوش‌بینانه و امیدواری بازیگران درگیر در مذاکرات وین برای احیای برجام، تمامی معادلات نشان‌گرآن است که چشم‌اندازی مثبت پیش‌روی حل موانع موجود و کوتاه آمدن ایران وآمریکا در برابر یکدیگر وجود ندارد. واقعیت امر این است که هر یک از بازیگران در سطوح مختلف نسبت به بازگشت به توافق هسته‌ای رغبت نشان می‌دهند اما زمانی که مساله به گام برداشتن میدانی می‌رسد، متاسفانه هیچ تغییر محسوسی مشاهده نمی‌شود.
در این میان همانند تمامی ماه‌های‌گذشته نقش ایالات متحده آمریکا را باید پررنگ‌تر از دیگر بازیگران ارزیابی کرد؛ زیرا مقامات این کشور علی‌رغم اظهارات دیپلماتیک مثبت، حاضر به هیچ گونه عقب‌نشینی از تحریم‌های ظالمانه خود در بحث توافق هسته‌ای نیستند. در حقیقت، آنچه آمریکا در مذاکرات احیای برجام در دستورکار قرار داده بیشتر در قالب قاعده حاصل جمع صفر به معنای بُرد این کشور و عقب نشینی ایران بر اساس خواست واشنگتن استواراست؛ بنابراین تا کنون چشم‌انداز مثبتی برای تغییرنگرش واشنگتن و احیای برجام قابل تصور نیست.
آمادگی ایران برای بازگشت به توافق خوب و پایدار
کارشکنی‌ها و تداوم رویکرد سخت‌گیرانه آمریکا در بحث تحریم‌ها در شرایطی است که جمهوری اسلامی ایران بارها بر اراده خود برای احیای یک توافق پایدار تاکید کرده است. در همین زمینه شاهد هستیم که حسین امیرعبداللهیان در بخشی از جلسه پرسش و پاسخ در حاشیه اجلاس داووس سوئیس درباره مسئله توافق هسته‌ای اظهارکرد: من فکر می‌کنم آمریکایی ها خیلی خوب می‌دانند. اگر بخواهند به برجام بازگردند رئیس جمهور بایدن خیلی خوب می‌فهمد که برای بازگشت چه کارکند. به نظرم مهم‌ترین مسئله این است که تحریم‌های اقتصادی ایران به نحو موثری برداشته شود و فشارهای حداکثری دوره ترامپ از میان برداشته شود. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم. در واقع تمرکز کردن به موضوعات دیگر، رفتار و واکنش درستی نیست. آمریکایی‌ها خوب می‌دانند واقعیت‌ها چیست و چه کار باید بکنند.
وزیر امور خارجه تأکید کرد: ما پنجره دیپلماسی را باز گذاشتیم؛ برای رسیدن به توافق خوب و پایدار مصمم هستیم و همواره ابتکارات طرف ایرانی کمک کرده فضای مذاکره و گفت‌وگو باز شود. او تصریح کرد: صادقانه می‌گویم اطلاعات زیادی داریم که صهیونیست‌ها و رژیم صهیونیستی سیاست‌خارجی و منافع مردم آمریکا را به گروگان گرفته است. اکنون آقای بایدن باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد وقت را تلف کند و یا شجاعانه به تعهدات آمریکا ذیل برجام برگردد.
امیرعبداللهیان در پایان خاطرنشان کرد: ما در انجام تعهدات صادقانه‌ترین و جدی‌تری بودیم؛ دقیق‌ترین اقدامات را انجام دادیم. اکنون آمریکا باید تصمیم بگیرد. فکر می‌کنم اگر لابی صهیونیستی از منافع ملی آمریکا فاصله بگیرد بایدن می‌تواند برای رسیدن به توافق خوب و پایدار اقدام کند. ما در ایران طی ۴۰ سال گذشته تحریم‌ها را پشت سر گذاشتیم. حتما گزینه‌های زیادی داریم.
باقی ماندن تردیدها در حصول توافق هسته‌ای
همزمان با مواضع مثبت ایران، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز روند احیای برجام را بسیار دشوارمی‌داند. در واقع، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک میزگرد در مجمع اقتصاد جهانی در داووس گفت: «فکر می‌کنم جنبه‌های هسته‌ای توافق با ایران تقریبا نهایی شده‌اند اما هنوز تردیدهایی باقی مانده است.»
اسپوتنیک به نقل از گروسی نوشت: این مذاکرات روندی طولانی بوده است که بیش از یک سال است ادامه دارد و در حال حاضر به نظر می‌رسد به خاطر موضوعاتی که شاید ربط زیادی به مسائل هسته‌ای ندارند، با سختی‌های زیادی روبه‌روست. این خبرگزاری ادامه داد: به گفته او، آژانس و ایران در ماه مارس گفتند که بر سر رویکردی در قبال مسائلی که باید برای احیای توافق هسته‌ای برطرف می‌شدند، توافق کرده‌اند وآژانس می‌خواهد وجود ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام نشده در ایران شفاف‌سازی شود.
خبرگزاری رویترزگزارش داد، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران در ماه مارس توافق کردند که در یک بازه زمانی سه ماهه این مسئله را که به یک موضوع مورد مناقشه میان قدرت‌های غربی و تهران تبدیل شده است، همزمان با مذاکرات وین بر سر احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حل‌وفصل کنند. اما اکنون مذاکرات وین با یک وقفه مواجه شده است؛ از همین رو رافائل گروسی مدعی شد: دشوار است بتوان تصورکرد که توافق درخصوص احیای برجام اجرا شود؛ در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنوز پاسخ‌های مورد نظر خود در رابطه با این موضوعات را دریافت نکرده است.
بنابر این گزارش، گروسی در عین حال خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم که باید از نتیجه‌گیری در این مرحله پرهیز کنم، چراکه هنوز فرآیند (گفت‌وگوها) را به پایان نرسانده‌ایم اما اجازه دهید بگویم که اکنون در مقطع بسیار دشواری قرار داریم.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است روز ششم ژوئن (۱۶ خرداد) به شورای حکام درباره چگونگی پیشرفت مذاکرات درخصوص موضوعات حل نشده با ایران گزارش دهد. وی در این باره گفت: امیدوارم که از فرصت کنونی بین زمان حال تا (روز) انتشار گزارش من، حداقل برای شروع (دستیابی به) یک پاسخ معتبر به این مسائل به خوبی استفاده شود.
میل آمریکا به توافق با چاشنی افزایش تحریم‌ها
در سطحی دیگر، آمریکایی‌ها همچنان بر سیاست پیچیده و دو وجهی خود به معنای میل به بازگشت همراه با تشدید فشارها و تحریم‌ها اصراردارند. در همین زمینه شاهد هستیم که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا گفت: ما به دنبال بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران هستیم و آن را در راستای منافع کشور می‌دانیم اما اگر ایران تلاش کند سقف شروط خود را بالا ببرد، این درخواست را می‌کنیم و به توافق نخواهیم رسید.
مالی همچنین گفت: واشنگتن آماده است در صورت عدم توافق، تحریم‌های بیشتر علیه ایران اعمال و این تحریم‌ها را تشدید کند. او همچنین به نمایندگان آمریکا گفت که هر توافق هسته‌ای جدید با ایران را برای بررسی به کنگره ارائه خواهند کرد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با تاکید بر اینکه بهترین راه درباره برنامه هسته‌ای ایران، همان بازگشت به برجام است گفت که فشار حداکثری علیه ایران نتیجه نداده است.
این اظهارات در شرایطی ایراد شده که وزارت خزانه‌داری آمریکا اسامی ۱۰ تن با تابعیت‌های کشورهای مختلف ازجمله ایران و ۹ شرکت را به بهانه همکاری با سپاه پاسداران و فروش نفت ایران در فهرست تحریمی خود قرار داد.
آمریکا مدعی شده که افراد تحریم شده در قالب یک شبکه بین‌المللی به رهبری نیروی قدس سپاه در حال تسهیل فروش نفت ایران بوده‌اند. در میان افراد تحریم شده نام شهروندانی از ایران، ترکیه و افغانستان به چشم می‌خورد. همچنین ۹ شرکت مستقر در هنگ‌کنگ، لبنان، چین، ایران، روسیه، کره جنوبی و امارات نیز در لیست تحریم‌های آمریکا قرار دارند.
درخواست آمریکا از چین برای همیاری در احیای برجام
در کنار رفتارهای دوگانه آمریکا در قبال برجام، اخیرا وزارت خارجه این کشور در تلاش است که در بحث احیای برجام از چین نیزکمک بگیرد یا به عبارت دیگر پکن را در موضوع راضی کردن ایران به کوتاه آمدن از برخی خواسته‌ها مجاب‌کند. در همین زمینه شاهد هستیم که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا اخیرا تاکید کرده که کشورش آماده است مسائل هسته‌ای را به طور مستقیم با چین بررسی کند. بلینکن با بیان اینکه ایالات متحده آماده تعامل مستقیم با چین در زمینه کنترل تسلیحات هسته‌ای است، در یک سخنرانی در مورد اصول اصلی سیاست آمریکا در قبال چین گفت: «آمریکا و چین باید هم با یکدیگر و هم با دیگر کشورها برای حل مشکلات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و کره شمالی همکاری کنند. علاوه بر این، ما حاضریم مستقیماً با چین درباره مسئولیت خود به عنوان قدرت‌های هسته‌ای گفت‌وگو کنیم.» وی افزود که ایالات متحده قصد دارد در زمینه‌های دیگری که منافع دو کشورمنطبق است با چین همکاری کند. نباید اجازه داد اختلافات موجود، واشنگتن و پکن را از اجرای «اولویت‌های مشترک» منحرف کند.
بر خلاف خواسته‌های آمریکا، وانگ وانبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین دیروز – جمعه- در یک کنفرانس خبری گفت که چین از آمریکا می‌خواهد به نگرانی‌های «معقول» ایران درباره مسائل هسته‌ای، پاسخ موثری بدهد و در حالی که مذاکرات هسته‌ای به مرحله پایانی خود نزدیک می‌شود، به نتیجه‌گیری آرام مذاکرات وین کمک کند. وانگ در ادامه گفت: چین از آمریکا می‌خواهد برای رسیدن به راهکارهای سیاسی تلاش کند چون آمریکا محرک بحران هسته‌ای در ایران بوده است. او همچنین گفت که چین به مشارکت در مذاکرات وین برای بازگرداندن توافق هسته‌ای به مسیرخود ادامه خواهد داد و از نظام بین‌المللی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای صیانت خواهد کرد که به حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه کمک می‌کند.
