گروه دیپلماسی: در شرایطی که تمامی شواهد در چند روز گذشته از حتمی بودن احیای توافق برجام حکایت دارند اما همچنان به نظر می‌رسد مسائل پادمانی به عنوان کانون اختلاف میان طرفین باقی مانده است. اظهارات دیروز (دوشنبه) رئیس‌جمهوری کشورمان و نیز گزارش‌های منتشر شده به نقل از منابع مطلق از این واقعیت پرده برمی‌دارد که نه ایران و نه آمریکا حاضر به عقب‌نشینی در مواضع خود پیرامون مسائل پادمانی نیستند. درصورت صحت چنین امری به وضوح می‌توان پیش‌بینی کرد که احتمالا روند مذاکرات بیش از بیش به طول خواهد انجامید.
تاکید رئیسی برای باقی ماندن چهار شرط ایران در مذاکرات
در شرایطی که گزارش‌ها از احتمال پاسخ ایران به آمریکایی‌ها تا پایان هفته حکایت دارند، دیروز (دوشنبه) سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان در نشست خبری با اصحاب رسانه به مناسبت یک سالگی دولت، در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری فرانسه مبنی بر اینکه شما درباره فعالیت در حوزه خنثی‌سازی تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها وعده دادید، با این نرخ تورم بالا در ایران باور دارید خنثی‌سازی تحریم‌ها موثر بوده است و آیا به دیپلماسی برای رفع تحریم‌ها باوردارید؟ اظهارکرد: «مذاکرات هم در همین چارچوب با محوریت رفع تحریم‌ها انجام می‌شود. ما بر راستی‌آزمایی اطمینان بخش و تضمین‌های اعتمادآفرین در مذاکرات تاکید کردیم. همچنین تاکید داریم که مسایل پادمانی حتما حل و فصل شود و این یک رکن در مذاکرات است و بدون آن سخن از توافق معنا ندارد. توافق باید همراه باشد با حل و فصل مسایل پادمانی و نکاتی که ایران به عنوان راهبرد دنبال می‌کند. ما از تحقق منافع ملت ایران کوتاه نیامده و نخواهیم آمد.»
همچنین، وی در پاسخ به پرسش روزنامه اطلاعات مبنی بر اینکه چرا دولت برای اطلاع‌رسانی از مذاکرات به حداقل موارد بسنده می‌کند، گفت: «مذاکرات اگر با اطلاع‌رسانی به موقع همراه باشد خیلی خوب است، اما اگر به موقع نباشد ممکن است که در روند مذاکرات اختلال ایجاد کند. تاکید ما بر مذاکره‌کنندگان این است که در هر مقطعی که کار به نقطه اطلاع‌رسانی رسید با هماهنگی با دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، سخنگوی وزارت خارجه و معاون سیاسی وزیر خارجه در زمان مناسب اطلاع‌رسانی می‌کنند. ما با حبس اطلاع‌رسانی هرگز موافق نیستیم و بر اطلاع‌رسانی به موقع درباره مذاکرات عقیده دارم و برآن تاکیدکرده‌ام.»
رئیس جمهوری در پایان با اشاره مجدد به تاکیدات خود در زمینه توافق هسته‌ای، یادآور شد: «ما تاکید داریم که در توافق، اول تضمین‌های اطمینان‌آور و دوم راستی‌آزمایی عینی و عملی و سوم رفع تحریم‌ها به صورت معنادار و پایدار و چهارم بسته‌شدن ادعاهای سیاسی درباره پادمان که به نظر ما اساسی هم ندارد، انجام شود.»
ادعای رسانه اسرائیلی در ارتباط با متن پیشنهاد اروپا
در شرایطی که چشم رسانه‌ها و ناظران سیاسی به پاسخ ایران به آمریکا و اروپا دوخته شده است، یک روزنامه صهیونیستی در گزارشی ادعاهایی را درباره نحوه امضای توافق نهایی در مذاکرات وین و مراحل اجرایی شدن آن مطرح کرد.
روزنامه اسرائیلی، اورشلیم پست درگزارش خود نوشته که متن اتحادیه اروپا پیاده‌سازی توافق را در چهار مرحله طراحی کرده است.
گام اول، روز صفر
بر اساس گزارش این روزنامه صهیونیستی، کمیسیون مشترک برجام در «روز صفر»، روز امضای توافق، بدون حضور آمریکا تشکیل می‌شود و این کشور ۱۶۵ روز بعد می‌تواند به این کمیسیون بپیوندد. در ادامه این گزارش ادعا شده است: قرار است تا آن زمان، ایران و غرب به توافق دیگری برای آزادی زندانیان غربی در ازای آزادسازی منابع مالی ایران دست یابند.
براساس‌گزارش این نشریه، جو بایدن، رییس‌جمهور آمریکا در آن روز، سه فرمان اجرایی مربوط به ایران و همچنین تحریم‌های ثانویه ۱۷ بانک را که بیش از ۷ میلیارد دلار متعلق به ایران در بانک‌های کره جنوبی را آزاد می‌کند، لغو خواهدکرد.
این نشریه در ادامه مدعی شد: ایران غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را متوقف می‌کند و غنی‌سازی را به ۲۰ درصد کاهش می‌دهد و به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه می‌دهد تا نظارت بر سایت‌های هسته‌ای این کشور را از سر بگیرد.
گام دوم، روز تایید
این روزنامه درباره گام دوم اجرای توافق نوشت: روز تایید، ۶۰ روز پس از روز صفر خواهد بود. شورای امنیت سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بازگشت به توافق مطلع خواهند شد.
بر اساس ادعای این نشریه اسرائیلی، آمریکا در این مرحله برای فروش ۵۰ میلیون بشکه نفت ایران یک بار معافیت تحریمی قائل می‌شود و اجازه می‌دهد تا مذاکرات تجاری در حوزه انرژی و هوانوردی انجام شود. ایران هم غنی‌سازی اورانیوم با خلوص بالای ۵ درصد را متوقف و یک دوره آماده‌سازی برای انتقال اطلاعات به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را آغاز می‌کند و به این آژانس اجازه می‌دهد تا نظارت را به طورکامل از سر بگیرد.
گام سوم، روز اجرای مجدد
در ادامه این گزارش آمده است که دو ماه بعد، روز ۱۲۰، «روز اجرای مجدد» خواهد بود و ایران و آمریکا باید به صورت علنی قصد خود را برای ادامه بازگشت به توافق حداقل هفت روز پیش از آن تاریخ اعلام کنند.
این روزنامه درگزارش خود همچنین نوشته است که تهران باید تا روز اجرای مجدد به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد تحقیقات جاری‌اش در مورد اورانیوم غنی‌شده یافت شده در سایت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران عمل کند.
این بدان معنا است که ایران در مورد منبع آن اورانیوم پاسخ معتبری به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد داد و آژانس نیز به نوبه خود کاوشگرها را خواهد بست.
گام چهارم، روز تکمیل
اورشلیم پست در این گزارش در مورد «روز تکمیل» در روز ۱۶۵ام نوشت که در این روز تمام محدودیت‌های هسته‌ای و لغوتحریم‌ها اجرایی می‌شود. آمریکا تحریم تسلیحات متعارف ایران را لغو خواهد کرد و اجازه تجارت بیشتر بین کشورها را می‌دهد و ایران هم زیرساخت‌های غنی‌سازی باقی‌مانده را حذف می‌کند.
در این گزارش همچنین تصریح شده است که در سال‌های آینده، «بندهای غروب آفتاب» اولیه برجام طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بدون هیچ تمدید اجرایی خواهند شد. این نشریه در ادامه گزارش خود نوشته است: در سال ۲۰۲۴، محدودیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته منقضی می‌شوند و در سال ۲۰۲۵ مکانیسم «تحریم‌های اسنپ‌بک» که تمامی تحریم‌های ایران را در صورت نقض توافق بازمی‌گرداند، منقضی می‌شوند. در سال ۲۰۲۶، محدودیت‌های استفاده از سانتریفیوژها، از جمله سانتریفیوژهای پیشرفته به تدریج تا سال ۲۰۲۸ به پایان می‌رسد. درسال ۲۰۳۰، قرارداد ایران بدون محدودیت درغنی‌سازی اورانیوم، ذخیره‌سازی، راکتورهای آب سنگین یا پلوتونیوم به طورکامل منقضی می‌شود.
پیچیدگی در حل مسائل پادمانی و چهار سناریوی پیشرو
اظهارات سید ابراهیم رئیسی و البته قراین و شواهد حاکم بر مذاکرات نشان‌گر آن است که همچنان مسائل پادمانی در باب پایان ادعاهای غربی‌ها پیرامون سه سایت هسته‌ای ایران مانعی بزرگ برای تحقق توافق است. درهمین ارتباط، خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره پیشرفت‌های حاصل شده در مسیراحیای توافق هسته‌ای نوشت، طبق گفته سه منبع مطلع، آمریکا و ایران راهی برای رسیدگی به مسئله تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برنامه هسته‌ای ایران پیدا کرده‌اند که به دو طرف اجازه می‌دهد فعلا در مذاکرات احیای برجام اعلام پیروزی کنند اما ممکن است حل‌وفصل نهایی مسئله احیای توافق را به تاخیر بیندازد.
رویترز با اشاره به این که «با توجه به خودداری غرب از تعهد نسبت به پایان دادن به این تحقیقات در تاریخی معین و پافشاری ایران بر روی این که اگر این تحقیقات در جریان باشند، توافق را به طور کامل اجرایی نخواهد کرد»، نوشت: به نظر می‌رسد با چهار نتیجه احتمالی روبه‌رو خواهیم بود؛ در اولی، ایران نگرانی‌های آژانس را به موقع برطرف خواهدکرد و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ احیا می‌شود. در دومی، تهران نگرانی‌های آژانس را قانع نمی‌کند و از انجام دادن اقدامات هسته‌ای برای نهایی کردن توافق خودداری می‌کند و واشنگتن هم از لغو تحریم‌ها که در مرحله نهایی توافق پیشنهادی معین شده، خودداری می‌کند. اگرچه محدودیت‌های هسته‌ای و لغو تحریم‌ها که در مراحل مقدماتی توافق پیشنهادی معین شده، اتفاق می‌افتد.
در ادامه گزارش این خبرگزاری آمده است: یک مقام آمریکایی و یک مقام ایرانی در این باره گفته‌اند، «اگرچه احتمال این وجود دارد که بازه‌های زمانی تعیین شده در توافق طولانی‌تر یا تمدید شوند تا ایران زمان بیشتری برای قانع کردن آژانس داشته باشد.» به گفته این مقام آمریکایی، بندی غیرمرتبط با مسئله آژانس در توافق وجود دارد که به ایران و آمریکا این اجازه را می‌دهد تقاضای به تعویق افتادن روز ازسرگیری اجرای توافق را داشته باشند.
بر اساس ادعای این گزارش، «در سناریوی سوم، تهران ممکن است با وجود در جریان بودن تحقیقات آژانس توافق را اجرایی‌کند، تغییر سیاستی که ممکن است برای مقامات ایران، هضمش یا ایجاد مقبولیت برای آن در داخل کشور، سخت باشد.» احتمال چهارم می‌تواند این باشد که فشارهای سیاسی باعث شوند آژانس با وجود رضایت نداشتن از پاسخ‌های ایران، به تحقیقاتش در ایران پایان دهد؛ اگرچه مقامات آمریکایی می‌گویند این نهاد را تحت فشار نخواهندگذاشت.
