روزان: با گذشت حدود ۱۰ روز از بروز حادثه انفجار معدن طبس که تاکنون ۵۱ فوتی به همراه داشته، هنوز گزارش رسمی مشخصی از دلایل آن منتشر نشده است. این در حالی است که موج اظهار نظرها در مورد دلایل بروز این حادثه و گزارش کارشناسی که برای آن تهیه شده، حکایت از آن دارد که این پرونده همچنان باز است و قرار نیست به این زودی ها به نتیجه برسد.
در یکی از این اظهارنظرها، چند روز قبل معاون دبیرکل خانه کارگر کشور اعلام کرده که استفاده از غیر متخصصین در لایه‌های دولت، باعث چنین مشکلات و حوادثی می‌شود.
حسن صادقی، اظهار داشت: مقصر اصلی حادثه معدن طبس، عدم نظارت و کنترل و مقصر دوم، کارفرمای معدن بوده است.
وی در مراسم یادبود کارگران جان باخته حادثه معدن طبس با تاکید بر اینکه صنایع پر ریسک و حادثه آفرین باید مشخص شوند گفت: ما باید بر اساس نوع حوادث، مکانیسم‌های بازدارندگی را تعریف کرده و سیستم‌های نظارتی را افزایش دهیم.
معاون دبیرکل خانه کارگر کشور اضافه کرد: ما تقریباً دو میلیون کارگاه داریم در حالی‌که تنها ۱۳۰۰ نفر بازرس کار داریم. با این تعداد بازرس، کار تقریبا پنج سال و سه ماه طول می‌کشد تا یک کارگاه مورد ارزیابی و بازرسی قرار گیرد. دولت باید برای حوزه روابط کار و بازرسین کار فکری کند و در ردیف بودجه، سهم بیشتری برای این حوزه قائل شود تا بازرسین کار متخصص بیشتری استخدام شوند و بازرسی‌های بیشتری انجام شود. در دو سال گذشته، گواهی صلاحیت ایمنی برای پیمانکاران در حوزه معدن توسط دولت حذف شده است در واقع ارزشیابی میزان توانمندی و استعداد پیمانکار را در این حوزه حذف کرده‌اند.
وی تصریح کرد: سیستم مانیتورینگ معدن طبس چرا باید خاموش باشد؟ در تمام دنیا معادن را به گونه‌ای تجهیز می‌کنند که یک ربع قبل از انفجار، صدای آلارم انفجار به صدا درمی‌آید ولی در معادن ما اینگونه نیست.
معاون دبیرکل خانه کارگر کشور با اشاره به حادثه اخیر معدن شازند گفت: جان انسان‌ها را باید پاس بداریم. هرساله حوادث معدن در کشور پیش می‌آید ولی مسئولین امر هیچ اقدامی نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه برای جلوگیری از پیشامدها، استفاده از تکنولوژی روز و بکارگیری مکانیسم‌ها ضرورت دارد افزود: مقصر اصلی حادثه معدن طبس، عدم نظارت و کنترل و مقصر دوم، کارفرمای معدن بوده است.
روایت کارگر نجات یافته از تهدید، اجبار و بی‌توجهی به هشدارها
اما اینها تنها اظهارات منتقدانه از حادثه معدن طبس نیست. در همین راستا محمد بهمدی کارگر تعمیرات معدن و از نجات یافتگان انفجار معدن طبس درباره اخطار‌های پیش از حادثه اظهار داشت: از هفته قبل از حادثه در هنگام تعویض نیرو‌ها گفته‌اند که اینجا گاز دارد و نیرو‌ها را داخل نفرستید. استادکار به پیمانکار گفته که نیرو‌ها را داخل نفرستید، آنجا گاز است، اما پیمانکار، نیرو‌ها را تهدید به اخراج کرد و کارگران مجبور شدند داخل بروند.
وی درباره برخی اخبار مبنی بر دریافت ۲۰ میلیون پول از بازماندگان برای انتقال جنازه بیان کرد: من خبری از دریافت پول از بازماندگان ندارم. من وقتی معدن تخریب شد به بیمارستان برده شدم و هزینه درمان هم با خودم بوده است. البته من بیمه بودم. من هنوز مشکل تنفسی دارم و همین الان هم در مسیر بیمارستان هستم.
نوباغی یکی دیگر از کارگر‌های معدن است که نجات یافته و توانسته جنازه ۵ تن از همکاران خود را بیرون آورد.او درباره این حادثه، گفت: جلو معدن را بسته‌اند و کار‌ها تمام شده است. درباره دریافت پول بابت انتقال جنازه‌ها نشنیدم پولی داده شده باشد. من ۵ جنازه بیرون آوردم و با آمبولانس منتقل کردیم. پول آمبولانس هم نگرفتند.
یکی از کارگران معدن طبس با بیان اینکه از اردیبهشت سال گذشته وارد این معدن شده‌ام گفت: کار در معدن بسیار سخت و طاقت‌فرساست به طوری که هر روز از ساعت ۷ صبح تا یک ظهر و ۷ عصر تایک شب در معدن مشغول به کار بودیم. حسین کرمی در زمینه اینکه آیا تجهیزات لازم در معدن بوده است گفت: معدن حتی سنسور حسگر نداشت و تنها یک کپسول خود نجات داشتیم و از کمترین امکانات استفاده می‌کردیم.
این کارگر معدن با اشاره به اینکه حقوق ما در ماه نزدیک ۱۲ میلیون تومان است، گفت: برای کارفرما و مدیر مجموعه تنها استخراج زغالسنگ اهمیت داشت و بس.
شاید بزرگترین فاجعه معدنی جهان
سال ۲۰۱۰ وقتی معدن سن‌خوزه فرو ریخت و ۳۳ معدنچی جان باختند، عنوان بزرگترین فاجعه معدن را به آن دادند. حال در شب تلخ نخستین روز مهر ۱۴۰۳ حادثه‌ای در طبس رخ داده که تا لحظه تنظیم این گزارش تعداد فوت شده‌ها ۵۵ نفر اعلام شده و ۲۴ تن مصدوم شده‌اند.
حادثه‌ای که موجب شد نه در سفر رئیس جمهوری به نیویورک و نه آغاز به کار مدارس جزو تیتر یک روزنامه‌ها و سایت‌ها شود بلکه خبر فوت ۵۵ معدنچی کشورمان بود که به مهمترین خبر روز نخست پاییز تبدیل شد و در انفجار معدن یورت در سال ۱۳۹۶ نیز ۴۴ نفر جان خود را از دست دادند.
کم‌کاری مدیریتی در حادثه تلخ معدن طبس مشهود است
سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کم‌کاری مدیریتی در حادثه تلخ معدن طبس مشهود است، گفت: عدم دریافت بدهی‌ها استدلال صاحبان صنایع برای عدم رعایت ایمنی عنوان شد.
زهرا سعیدی در توضیح جلسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به خبرنگاران گفت: در جلسه روز گذشته صاحبان صنایع دلیل کوتاهی در ایجاد ایمنی بیشتر در معدن زغال سنگ طبس را عدم دریافت بدهی‌های‌شان عنوان کردند، البته مدیرعامل شرکت شستا آمادگی خود را به‌عنوان واردکننده تجهیزات معدنی اعلام کرد تا بتوانند استانداردها را تایید کنند، هرچند برخی تجهیزات خریداری شده اما گمرک هنوز اجازه ترخیص نداده است.
سعیدی گفت: همچنین هزینه کیف خود نجات کارگر حدود ۵۰ میلیون است، البته کارگران این معدن کیف مذکور را داشتند اما اینکه به دلیل عدم آموزش نتوانستند از کیف استفاده کنند موضوع دیگری است که ربطی به مشکلات مالی ندارد لذا باید این کم‌کاری مدیریتی به طور جداگانه بررسی شود.
مشخص شدن علت انفجار تا ۱۰ روز دیگر
در همین راستا و در آخرین اخبار در این زمینه، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: باتوجه‌به حادثه معدن طبس، در حال بررسی علت و چرایی این حادثه هستیم و تا ده روز آینده علت مشخص شود.
رضا علیزاده با اشاره به اینکه که از بیش از ۲۰۰ معدن زغال سنگ در ایران فقط یک مورد دولتی است, بیان کرد: اندازه این معادن کوچک و متوسط است و معدن طبس جزو شش معدن بزرگ در کشور محسوب می‌شود؛ اما بر اساس استانداردهای جهانی جزو معادن کوچک حساب می‌شود.
وی در خصوص نظارت بر معادن هم افزود: ۴۵۶ ماده آیین‌نامه ایمنی معادن از سوی وزارت کار تصویب شده و موظف است اجرا و همچنین کنترل کند. متأسفانه این آئین‌نامه‌ها به‌درستی اجرا نمی‌شوند و نظارت کاملی در این باره وجود ندارد.
علیزاده با اشاره به اختلاف بر سر مسئولیت نظارت بر معادن عنوان کرد: وزارت کار اعتقاد دارد نظام‌مهندسی معادن باید کار نظارت بر امنیت و ایمنی معدن‌ها را انجام دهد؛ اما نظام‌مهندسی می‌گوید چون حاکمیتی نیست نمی‌تواند این کار را انجام دهد و وزارت کار باید انجام دهد. وزارت کار هم عنوان می‌کند مأمور برای بازرسی ارسال می‌کند و کار گزارش در این زمینه را انجام داده است. متأسفانه نظارت بر عملکرد معادن از منظر امنیت و ایمنی وجود ندارد و آئین‌نامه‌های مصوب وزارت کار به‌درستی اجرا نمی‌شود و باتوجه‌به حادثه معدن طبس، در حال بررسی علت و چرایی این حادثه هستیم تا طی ۱۰ روز آینده علت مشخص شود.
اما همچنان بازار اظهار نظرها و شایعات در مورد این حادثه داغ است آنچنان که دادستان کل کشور محمدکاظم موحدی‌آزاد را مجبور کرد تا دیروز رسماً اعلام کند؛ باید منتظر نتیجه و اظهارنظر قضایی بازپرس باشیم، تا آن زمان هیچ فردی مجاز به اظهارنظر نیست؛ چون تخصص این کار را نداریم.
کوتاه سخن آنکه با وجودیکه گفته می شود که قرار است تا ۱۰ روز آینده گزارش کارشناسی دلایل بروز انفجار معدن طبس بررسی شود، به نظر هم نمی رسد که به این زودی ها این گزارش آماده و منتشر شود! البته حتی در صورتی که عاملان بروز آن مشخص شود باز هم معلوم نیست که آیا اصلا مجازات درخوری خواهند شد یا مانند حوادث دیگر پرونده آنها نیز به بایگانی مسئولان خواهد پیوست ؟ موضوعی که باید منتظر ماند تا طی هفته های آتی پاسخ قاطعی برای آنها پیدا شود.
