روزان: بعد از اینکه معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور گفت: در ایران به طور متوسط ۳۴ میلیون نفر روزانه به میزان ۹۵ دقیقه بازی می‌کنند مدیر پلتفرم ها و هماهنگی ها در بنیاد ملی بازی های رایانه ای نیز خبر از حضور پنج میلیون گیمر حرفه ای در صنعت بازی‌های رایانه‌ای در کشور داده است.
بازی‌های کنسول‌های ویدیویی خانگی بسیار جذاب و قوی هستند و بازی کردن در این فضا نیز نیازمند دقت، سرعت عمل و مهارت بالاست؛ در میان برخی افراد جامعه، به «بازی» به چشم اتلاف وقت نگاه می‌شود و گیمرها بعضا افرادی «بدون‌دغدغه» یا «بی‌کار» تلقی می‌شوند؛ اما امروز می‌بینیم که «گیمر» یا بازیکنانی در کشور وجود دارند که با بازی کردن به درآمد خوبی رسیده‌اند و در واقع کار تخصصی می‌کنند.
بنابر بررسی‌های انجام شده طبقات کودکان، نوجوانان و جوانان همواره جزء بیشترین گروه‌های مخاطب بازی بوده‌اند، اما در این میان سالمندانی هم وجود دارند که به‌صورت مرتب بازی می‌کنند و طبق استانداردهای تعریف‌شده در ایران و جهان، بازیکن یا گیمر شناخته می‌شوند.
بنا بر گفته مسئولان در سال‌های گذشته ژانرهای پرمخاطب بازی در ایران، ورزشی، استراتژی، معمایی و تیراندازی و رانندگی است و برخلاف انتظار بازی‌های اکشن، جنگی و مبارزه‌ای در گروه اول علاقه مندی‌ها نیست.
در چهار سال اخیر شیوع بیماری کرونا و تغییرات رفتاری که به دنبال خود ایجاد کرد، از عواملی بود که بازیکنان جدید را به این صنعت راه داد و میانگین سنی بازیکنان بازی‌های رایانه‌ای را تا ۲۳ سال افزایش داد و همچنین مشارکت بازیکنان را بیش از پیش کرد. مشارکتی که میانگین بازی کردن بازیکنان ایرانی را به ۹۵ دقیقه در روز رساند که عمده این زمان متعلق به نوجوانان و جوانان است.
اگر چه از هر ۱۰۰ ایرانی کمتر از ۵۰ نفر با بازی‌های رایانه‌ای سرگرم می‌شوند، اما رشد ۷ درصدی بازی‌های رایانه‌ای از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۰ در ایران نشان از رونق صنعت گیم بین جوانان دارد.
به عبارت دیگر در سال ۱۳۹۴ تنها ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر با بازی‌های رایانه‌ای سرگرم می‌شدند. در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۸ میلیون ۵۰۰ هزار نفر رسید. در سال ۱۳۹۶ نیز ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بازیکن ایرانی برای بازی‌های رایانه‌ای شناخته شدند و در سال ۱۳۹۸، ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از جوانان ایرانی، بازی‌های رایانه‌ای به عنوان سرگرمی اصلی خود عنوان کردند.
همچنین می‌توان تعداد مردان و زنان بازیکن را با درصدی حدود ۵۱ درصد برای مردان و ۴۹ درصد برای زنان برابر دانست.
رشد علاقمندان به بازی
چندی پیش محمد امین حاجی هاشمی- مدیرعامل بنیاد ملی بازی های رایانه‌ای- اظهار کرد: پایش‌ها نشان می‌دهد که هر سال مخاطبان این بازی‌ها افزایش پیدا می‌کند، به طوریکه ۳۴ میلیون نفر در کشور از بازی‌های رایانه‌ای، موبایلی و کنسولی استفاده می‌کنند که بخش موبایلی آن بیش از ۹۰ درصد است.
وی افزود: درواقع بیش از ۹۰ درصد از این ۳۴ میلیون نفر بازی موبایلی و حدود ۲۰ درصد بازی کنسولی و ۲۰ درصد رایانه‌ای و بعضی در هر سه بخش بازی می‌کنند.
او درباره میانگین سنی بازیکنان گفت: براساس پیمایشی که هر دو سال انجام می‌شود مشخص شده که میانگین سنی بازیکنان درحال افزایش است و سنین ۱۶، ۱۹، ۲۱ و الان به عدد ۲۳ سال رسیده است. در واقع گیمرهایی که کودک و نوجوان بودند بزرگ می‌شوند و هم جوانان و میان‌سالان هم از این امکان استقبال و استفاده می‌کنند و به این معناست که بازی رایانه‌ای و موبایلی دارد جای خود را در سبد مصرفی فرهنگی خانواده باز می کند و در کنار برنامه‌های دیگر، مردم در گوشی‌های موبایل خود بازی‌های گوناگونی را دارند و عموما از آن مصرف می‌کنند.
موضوعی که روح الله دهقانی فیروزآبادی- معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهوری- هم به آن اشاره کرده است.
به گفته وی در ایران به طور متوسط ۳۴ میلیون نفر روزانه به میزان ۹۵ دقیقه بازی می‌کنند یعنی سه میلیارد نفر-دقیقه که این میزان ظرفیتی خارق‌العاده برای خلق ارزش افزوده، فرهنگ‌سازی و آموزش است؛ بنابراین به این حوزه باید به عنوان یک بازار جدی نگاه کرد و وقتی درباره بازاری به این حجم و بزرگی صحبت می شود، قطعا باید حجم قابل توجهی از سرمایه‌گذاری را در این حوزه شاهد باشیم.
آخرین آمار در پیمایش‌ها نشان می‌دهد ۳۴ میلیون ایرانی بازیکن هستند و میانگین سنی ۲۳ سال است و از این عدد ۴ میلیون بازیکن حرفه‌ای وجود دارد که هفته ای بیش از ۲۱ ساعت بازی می‌کنند و این نشان می‌دهد بازی بخش مهمی در زندگی افراد است که باید با نگاه فرصت به این ماجرا نگاه و از آن استفاده کرد.
چالش های گیمرهای ایرانی
با وجود تاکید وزیر ارتباطات بر رضایت کاربران از رادار بازی، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در تابستان امسال با نارضایتی از گزارش انجمن تجارت الکترونیک درباره وضعیت بحرانی شبکه اینترنت ایران اعلام کرده بود که اگر می‌خواهید بدانید حال شبکه اینترنت کشور خوب است یا نه، به سراغ گیمرها بروید. این گفته با واکنش‌های زیادی از سوی گیمرها مواجه شد. حالا شیرین منظری از تداوم چالش‌های گیمرها برای انجام یک بازی آنلاین ساده صحبت می‌کند و معتقد است که گیمرهای ایرانی همچنان با دو مشکل اصلی درگیر هستند: محدودیت‌های اینترنت داخلی و البته پینگ بالا. او با بیان این مطلب در ادامه صحبت‌های خود توضیح می‌دهد: «با وجود اختلالهای اینترنت داخلی، افت کیفیت تجربه بازی‌های آنلاین به وضوح قابل مشاهده است. در این شرایط، بازی‌های آنلاین دیگر در ایران به شکل سابق قابل بازی نیستند.»
گیمرهای ایرانی همچنان با فیلترینگ و اختلالهای اینترنت درگیر هستند. منظری در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره این مشکلات می‌گوید: «پیش از این، یک گیمر می‌توانست به راحتی از طریق سرور خانگی، به بازی‌های آنلاین دسترسی داشته باشد؛ اما در حال حاضر تقریبا این تجربه گیمینگ به دلیل اختلالهای زیاد اینترنت داخلی، محال شده است. علاوه بر این، سرورهای خارجی صنعت بازی نیز ایران را تحریم کردند و به همین دلیل برای دسترسی به بازی‌های محبوب جهانی باید از فیلترشکن استفاده کرد.»
در حالی شرایط فعلی و مشکلات جدی در صنعت گیم کشور ایجاد شده است که ابراهیم رئیسی در زمان انتخابات وعده بهبود تجربه بازی را به گیمرها داده بود، تا اینکه به همین منظور در سال گذشته از سامانه‌ای رونمایی شد. منظری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به رادار بازی و تعداد محدود بازی‌ها در این سامانه، بیان می‌کند: «این سامانه صرفا یک دی‌ان‌اس (DNS) ساده است که تعداد محدودی از بازی‌ها را از تحریم‌ها عبور می‌دهد، اما همچنان محدودیت‌های داخلی گیمرها برای ورود به دنیای بازی پابرجاست.»
خلاء بسترهای امن
با این وجود اما فیلترینگ گوگل‌پلی از سال گذشته تاکنون جدی‌ترین بحران برای فعالان صنعت بازی، از بازی‌سازها گرفته تا گیمرها، ایجاد کرده است. رمضان روح نژاد، گیمر و کارشناس فنی درباره تداوم این فیلترینگ بر گیمرها به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با فیلترینگ گوگل‌پلی و انحصار دسترسی به بازی در مارکت ایرانی، گیمرها عملا به مارکت‌های بزرگ و مطرح در دنیا دسترسی ندارند. از سمت دیگر، مارکت‌های داخلی نیز فقط بازی‌های مورد تایید وزارت ارشاد را ارائه می‌کنند که این موضوع، موجب مراجعه گیمرها به سایت‌های ناایمن و نصب بدافزار می‌شود؛ در نتیجه با فیلترینگ گوگل‌پلی، گیمرهای ایرانی از بستر مطمئن و انتخاب‌های متنوع بازی محروم شده‌اند.»
در شرایط تداوم نارضایتی گیمرها از وضعیت بحرانی صنعت بازی و البته محدودیت‌های اینترنت که به مثابه خون در رگ‌های این صنعت است، اخیرا وزیر ارشاد از دستور رئیس‌جمهور برای تدوین سند جامع بازی‌های رایانه‌ای خبر داد که با واکنش فعالان این صنعت و بازی‌سازها مواجه شد. آنها از بین رفتن ۹۰ درصد بازار تبلیغات صنعت بازی، احتمال تعطیلی صنعت بازی ایرانی و فیلترینگ گوگل‌پلی را از جمله معضلات فعلی صنعت بازی دانستند و به دولت توصیه کردند به‌جای تدوین سند و رگولاتوری جدید، گوگل‌پلی را رفع فیلتر کنند. در حالی که کارشناس‌ها درباره وضعیت صنعت بازی ایران هشدار می‌دهند که طبق آمارهای ارائه شده از دو شرکت تحقیقاتی Omdia و Newzoo، در سال ۲۰۲۲ حدود ۳.۲ میلیارد نفر یعنی ۴۰ درصد از جمعیت دنیا به بازی‌های کامپیوتری مشغول بوده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم نیز افزایش یابد. فعالان صنعت بازی در ایران اما همچنان با فیلترینگ، افت تجربه کاربری و مهاجرت گیمرها، کاهش درآمد و سقوط بازار تبلیغات درگیر هستند و البته بدون کوچک‌ترین بارقه امیدی به مرتفع شدن مشکلات‌شان، تصویری از آینده این صنعت در کشور ندارند.
در چنین شرایطی مدیر پلتفرم ها و هماهنگی ها در بنیاد ملی بازی های رایانه ای در یکی از جدیدترین اظهار نظرها در این مورد گفته است: تولید پنج هزار بازی ویدوئویی توسط بازی سازان ایرانی و سه هزار و ۵۰۰ بازی ساز در کشور نشان از ظرفیت‌های خوب برای بهره‌گیری از این ظرفیت برای ترویج فرهنگ ایرانی و اسلامی است.
محمد فاضلی با تاکید بر پر رنگ کردن نقش آموزش فرهنگی بازی های موبایلی ایرانی در بین خانواده‌ها گفت: وجود ۳۴ میلیون نفر گیمر و پنج میلیون گیمر حرفه ای نشان از ظرفیت خوب صنعت بازی‌های رایانه‌ای در کشور است.
