گروه دیپلماسی: با وجود امیدهای فراوان برای نهایی شدن احیای برجام، در چند روز گذشته شاهد فراگیر شدن موجی از سردی و ناامیدی بر فضای مذاکرات هستیم. در واقع، پس از چند دور تبادل پاسخ‌ها میان ایران و آمریکا که آخرین آنها در شامگاه پنجشنبه (۱۰ شهریور) از سوی ایران صورت گرفت، این روز‌ها در خلاء وقوع یک تحولات بزرگ، شاهد جنگ روایت‌های متعارض از سوی بازیگران مختلف پیرامون برجام هستیم.
با وجود اینکه از مسائل پادمانی (نظارت‌های آژانس) به عنوان مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف میان ایران با آمریکا یاد می‌شود، در چند روز گذشته، هیچ تحرک خاصی برای حل این گره وجود ندارد. آنچه اخیرا شاهد بوده و هستیم تنها بیان روایت‌های متناقض است که فضا را بیشتر به نوعی جنگ تبلیغاتی تبدیل کرده است.
فارغ از اسرائیل، هیچ بازیگری مخالف احیای برجام نیست، اما درعرصه میدانی هیچ‌گونه تحرک ویژه‌ای برای حصول نهایی توافق صورت نمی‌گیرد. در میان موج وسیع امید‌ها برای احیای برجام، یکباره سیگنال‌هایی از ناامیدی مخابره می‌شود. در واقع، مجموع این روند ادامه روند تعلیق و ابهامی است که در ماه‌های گذشته وجود داشته است، اما نکته قطعی این است که تعلیق کنونی توافق در میان جنگ روایت‌ها به روزهای واپسینی خود نزدیک شده و برخلاف گذشته ابهام ادامه‌دار نخواهد بود؛ یا برجام احیای و اجرایی می‌شود و یا اینکه برای همیشه به تاریخ می‌پیوندد.
ناامیدی اروپا از روند مذاکرات احیای برجام
در جدیدترین والبته مهم‌ترین موضوع اروپایی‌ها نسبت به روند مذاکرات، شاهد ابراز ناامیدی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از احیای برجام هستیم. جوزپ بورل، اخیرا در کنفرانسی خبری عنوان کرد که نسبت به گذشته به حصول توافق در وین جهت احیای برجام کمتر امیدوار است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه در کنفرانسی خبری گفت که مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ایران به جای نزدیک شدن نظرات، در حال فاصله گرفتن آراء است. وی تاکید کرد: موضع‌ها نزدیک‌تر نشده بلکه فاصله گرفته‌اند. این مقام ارشد اروپایی در ادامه گفت که درحال حاضر نسبت به حصول توافق در مقایسه با ۲۸ ساعت پیش اطمینان کمتری وجود دارد.
تاکید ایران بر حفظ مواضع و اخذ تضمین‌ها
در جبهه ایران، شاهد تداوم قاطعیت بر حل ابهامات و لغو کامل تحریم‌ها هستیم. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خاجه ایران، در نشست خبری هفتگی خود در روز دوشنبه، تاکید می‌کند: «لغو کامل تحریم‌ها علیه دولت و ملت ایران از اهداف اساسی مذاکرات جاری بین ایران و طرف‌های مقابل است.» او پاسخ ایران را سازنده، شفاف و قانونی ارزیابی می‌کند که می‌تواند در صورت وجود اراده سیاسی متقابل زمینه‌ای را فراهم کند در زمان کوتاه جمع بندی مذاکرات انجام و توافق صورت گیرد.
افزون بر این تهران اصرار دارد که هر گونه خلاء و ابهام نباید باقی بماند. در این زمینه، محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره کننده در توئیتی می‌نویسد: «بورل متحد ایالات متحده است و فراموش می‌کند که دلیل این مذاکرات نقض برجام توسط غرب و تحریم‌های فشارحداکثری است که شهروندان ایرانی را هدف قرار می‌دهد؛ حتی در شرایطی که ایران به طورکامل به آن پایبند بوده است. ایران خلاء‌ها و ابهامات را نخواهد پذیرفت. ایالات متحده هزینه‌هایی را براتحادیه اروپا تحمیل می‌کند.»
محمد اسلامی زئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در جدیدترین اظهارات خود تاکید می‌کند: «ما خواستار ایجاد فضایی باز هستیم و سیاست در‌های باز را دنبال خواهیم کرد و خوشبختانه مقدمات اجرای این سیاست فراهم‌شده است؛ در این مسیر باید توجه داشت که تحقیقات باید نتیجه‌گرا بوده و دارای برنامه مدون و با سازوکار مشخص باشیم و به‌صورت تحول‌گرا و تحول‌آفرین امور را پیش ببریم.»
حمایت تمام قد مسکو از مواضع تهران
در جناح روس‌ها، در ظاهر امر موضع همدلانه با خواسته‌ها و مطالبات ایران ادامه دارد. اخیرا میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در صفحه توییترش نوشت: «واضح است که ایران راه گریز و ابهامات را نخواهد پذیرفت. من مطمئن نیستم که اتحادیه اروپا فراموش کرده باشد چه کسی مسئول وضعیت فعلی است. علی‌رغم ماهیت پیچیده روابط بین‌المللی، شرکت‌کنندگان در مذاکرات وین، تا کنون توانایی واقع‌بین بودن را از خود نشان داده‌اند.»
مانع‌تراشی سناتورهای آمریکایی برای بایدن
در جبهه آمریکایی‌ها، اما همچنان فضای سکوت و رویکرد سلبی در مسیر توافق طنین‌انداز است. دوسناتور آمریکایی مخالفت توافق هسته‌ای نیز در جدیدترین کنش خود با سفر به اسرائیل از تعهد دولت بایدن به بررسی و تایید هرگونه توافق توسط کنگره سخن به میان آورده‌اند. براساس گزارش روزنامه تایمز اسرائیل، رابرت منندز سناتور دموکرات آمریکایی که از معدود مخالفان برجام در این حزب است، در سفر جدید خود به اسرائیل در یک کنفرانس مطبوعاتی، تاکید کرده که دولت بایدن تعهد دارد هر گونه توافق درباره برنامه هسته‌ای ایران را جهت بررسی و تایید به کنگره آمریکا ارائه کند. منندز که ریاست کمیته روابط خارجی کنگره را برعهده دارد، مدعی شده بررسی توسط خود او صورت می‌گیرد و در سنا پیرامون هر گونه توافقی رای‌گیری خواهد شد.
لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی نیز که در سفر اخیر همراه منندز بوده، تاکید کرده باید در آمریکا مخالفتی دو حزبی با هرگونه توافقی درباره توافق هسته‌ای ایران انجام شود. او علاوه بر این، با اشاره به انتخابات میان‌دوره‌ای در آمریکا، تاکید کرد که این کشور فارغ از نتیجه این انتخابات، از اسراییل و مواضع آن حمایت خواهد کرد.
سفر این دوسناتور ارشد آمریکایی به فلسطین اشغالی در حالی انجام شده است که رایزنی‌ها و تلاش‌های دیپلماتیک ایران و قدرت‌های غربی برای رسیدن به توافقی در مذاکرات وین ادامه دارد.
آمریکا و ایران در مدت اخیر در حال بررسی پاسخ‌های یکدیگر نسبت به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای بوده‌اند که به گفته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین، آخرین متن پیش‌نویس و آخرین پیشنهاد برای رسیدن به توافقی بر سر احیای توافق هسته‌ای است.
در این میان، بنا بر گزارش منابع خبری، دیوید بارنئا، رییس موساد قرار است در روزهای آتی با هدف لابی کردن با مقامات دولت آمریکا علیه احیای توافق هسته‌ای، به واشنگتن سفر کند.
به شدت نگران توافق احتمالی هستیم
همان‌گونه که انتظار می‌رود، اسرائیل همچنان به عنوان یگانه بازیگر قطعی مخالف برجام باقی مانده است. اسحاق هرتزوگ، رئیس اسراییل که اخیرا به برلین سفرکرده، در دیدار با فرانک والتر اشتاینمایر، رئیس‌جمهور آلمان می‌گوید: «ما به شدت نگران یک توافق احتمالی هستیم، چون از نداشتن جدیت، صداقت و پایبندی حکومت ایران به قوانین جهانی نگرانیم.»
یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز دیروز سه‌شنبه در بازدید از پایگاهی هوایی در صحرای نقب شمالی مدعی شد: اگر ایران به تلاش‌هایش ادامه دهد، با بازوان دراز و توانایی‌های اسرائیل مواجه خواهد شد. وی در ادامه گفت: ما به تقابل با تروریسم و کسانی که با هدف ما مخالف هستند، در تمامی جبهه‌ها ادامه خواهیم داد. لاپید همچنین با اشاره به گفت‌وگوی اخیر خود با رئیس‌جمهور آمریکا گفت: همانطور که با رئیس‌جمهور بایدن توافق کردیم، آزادی عمل کاملی برای ممانعت از احتمال بدل شدن ایران به یک تهدید هسته‌ای، خواهیم داشت.
همچنین، روزنامه وال‌استریت ژورنال در بررسی واپسین تحرکات سران اسرائیل می‌نویسد: «مقامات اسرائیلی دست و پا می‌زنند تا بر دولت بایدن درحالی که برای احیای توافق هسته‌ای تلاش می‌کند، اعمال نفوذ کرده و هم‌زمان با ورود مذاکرات وین به مرحله‌ای حساس، آمریکا را ترغیب کنند که مواضعش در قبال ایران را تشدید کند و هیچ‌گونه امتیازی به آن ندهد.»
