رسول سلیمی: خبرگزاری رویترز گزارش داده، مقامات مسئول بندر شاندونگ چین، به تازگی نفتکشهای تحت تحریم آمریکا را از پهلوگیری در این بندر منع کرده‌اند. این منطقه در سال گذشته ۱.۷۴ میلیون بشکه نفت خام در روز از ایران، روسیه و ونزوئلا وارد کرده که ۱۷ درصد از واردات نفت چین را تشکیل می‌دهد. این ممنوعیت می‌تواند هزینه‌های حمل‌ونقل برای پالایشگاه‌های مستقل شاندونگ موسوم به «تی‌پات» که خریداران اصلی نفت تحریمی هستند را افزایش دهد.
چه آنکه آمریکا اخیراً تحریم‌های بیشتری علیه شرکت‌ها و نفت‌کش‌هایی که نفت ایران را حمل می‌کنند، اعمال کرده است.ناظران سیاسی انتظار دارند با بازگشت ترامپ، تحریم‌ها علیه ایران تشدید شود. این اقدامات ممکن است واردات نفت چین از کشورهای تحریمی مانند ایران را کاهش دهد، زیرا شاندونگ یکی از مراکز اصلی پالایش نفت تحریمی است.
در همین حال، گروه بندری شاندونگ در روز دوشنبه ۱۷ دی ماه اعلامیه‌ای منتشر کرد و در آن مدعی شد که بندرها این منطقه را از پهلوگیری، تخلیه یا ارائه خدمات به کشتی‌های فهرست‌شده تحت تحریم ایالات متحده منع می‌کند. بندرهای مهمی مانند چینگدائو، ریژائو و یانتای در این منطقه قرار دارند که مسیرهای اصلی واردات نفت تحریمی محسوب می‌شوند.
بر اساس اطلاعیه‌ای دیگر، شاندونگ پیش‌بینی کرده است که این ممنوعیت تاثیر محدودی بر پالایشگاه‌های مستقل داشته باشد، زیرا بیشتر نفت تحریمی با نفتکشهای غیرتحریمی حمل می‌شود. آن طور که از این اطلاعیه پیداست، بیشتر نفت کشورهای تحریمی مانند ایران، از طریق نفتکشهای غیرتحریمی حمل می‌شود و این موضوع ممکن است چندان بر روابط چین با ایران، روسیه یا ونزوئلا اثر نگذارد. تنها ممکن است که اقدامی در جهت حفظ ظاهر چین و افزایش مبادلات تجاری بین چین و آمریکا باشد.
در ماه دسامبر نیز، هشت نفت‌کش بزرگ، نفت ایران را در شاندونگ تخلیه کردند که برخی از آن‌ها مانند نفت‌کش ویگور و فونیکس، تحت تحریم آمریکا بودند. نفت‌کش‌هایی که بدون ردیاب و بدون نام و نشان فعالیت می‌کنند، به ناوگان سایه یا ناوگان تاریک معروف هستند.
در همین حال یک کارشناس مطلع به خبرگزاری مهر گفته «ایران یک ناوگان تاریک از نفتکش‌ها را توسعه داده که به طور مخفیانه برای حمل و نقل نفت فعالیت می‌کنند. این تاکتیک‌ها شامل مواردی همچون انتقال کشتی به کشتی در دریا برای پنهان کردن مبدأ نفت، استفاده از واسطه‌ها برای پنهان کردن منبع نفت و تغییر اسناد مبدأ محموله‌ها می‌شود. این تاکتیک‌ها به ایران امکان می‌دهند که به طور مؤثری تحریم‌ها را دور بزند و نفت خود را دور از تحریم‌ها به فروش برساند.»
این در حالی است که رویترز نیز وجود چنین ناوگانی را تایید کرده و در گزارش خود با اشاره به خروج آمریکا از توافق هسته ای در سال ۲۰۱۸ و تشدید تحریم های ایران، نوشته: براساس داده های سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک)، تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۴، به بالاترین حد خود از سال ۲۰۱۸ تاکنون رسید. براساس این گزارش، میزان تولید و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به میزان تولید و صادرات نفت در سال ۲۰۱۸(زمان خروج آمریکا از برجام) نزدیک شده است.
رویترز به نقل از «اداره اطلاعات انرژی آمریکا» افزود: ایران در سال ۲۰۲۳ به میزان ۵۳ میلیارد دلار درآمد داشته است. سال قبل تر از آن نیز، درآمد ایران از این محل، ۵۴ میلیارد دلار بوده است. این خبرگزاری اذعان کرده باوجود شدیدترین تحریم های غرب، ایران بازار جهانی بزرگی برای فروش نفت خود ایجاد کرده است که شامل شبکه ای از کشتی‌ها و مشتریانی علاقه‌مند در قاره آسیاست.
این در حالی است که پیشتر نیز روزنامه اسرائیلی معاریو در گزارشی ادعا کرده بود که رونق صنعت نفت ایران برخاسته از روش‌های جدید تهران برای مقابله با این تحریم‌ها است. طبق ادعای این رسانه اسرائیلی، ایران فعالیت ناوگان کشتیرانی خود را پنهان می‌کند و خریداران آسیایی به سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران ادامه می‌دهند. طبق گزارش معاریو، اطلاعات مربوط به موفقیت ایران در مهار تحریم‌ها از طریق بررسی‌های ماهواره ای به دست آمده است. اطلاعات یادشده توسط ماهواره سنتینل-۲ (Sentinel-۲) متعلق به آژانس فضایی اروپا ثبت شده است.
در همین حال، رویترز به شروع دولت دوم «دونالد ترامپ» در ۲۰ ژانویه (اول بهمن) و نقش وی در خروج از توافق هسته ای و تشدید تحریم ها علیه ایران اشاره کرد و افزود: انتظار می رود ترامپ دوباره سیاست فشار حداکثری را علیه صنعت نفت ایران اعمال کند اما روش ایران برای دور زدن تحریم‌ها، در جای خود محفوظ است.
چه آنکه تارنمای نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» نیز با اشاره به شکست سیاست های تحریمی دولت «جو بایدن» و افزایش درآمدهای نفتی ایران نوشت که گزارش تازه اداره اطلاعات انرژی درباره صادرات نفت ایران یادآور تجربه تلخ ناکامی تحریم‌های نوسانی اوباما ـ بایدن بوده است.
همچنین نشنال اینترست در بررسی دلیل این رویداد نوشت که سه عامل موجب این تغییر قابل توجه شده است: اجرای سست تحریم‌ها توسط دولت بایدن، افزایش قیمت‌های جهانی نفت و عطش چین برای نفت که منجر به همکاری نزدیک‌تر پکن با تهران شده است.
در همین حال، «آریل کوهن» تحلیلگر ارشد شورای آتلانتیک در حوزه انرژی نیز اذعان کرده که بایدن هیچ‌یک از تحریم‌های نفتی علیه ایران را به‌طور رسمی لغو نکرد، اما ایران هم به صورت رسمی به چین نفت صادر نکرده است. تهران از مجموعه‌ای وسیع از شرکت‌ها و نفتکشهای ناشناس برای مخفی کردن مبدا و مقصد بارهای نفتی خود استفاده می‌کند. حتی چند شرکت بیمه و لجستیک آمریکایی درعمل به انتقال نفت ایران به چین کمک کرده‌اند.
گزارش ها حکایت از آن دارد که بالاترین خرید نفت ایران توسط چین به اکتبر ۲۰۲۳ برمی‌گردد که برابر با ۱.۶۶ میلیون بشکه در روز بود. چین در حال حاضر ۵۰ درصد بیشتر از ماه گذشته میلادی نفت از ایران خریداری می‌کند. فروش نفت ایران به چین در ماه گذشته برابر با ۱.۲۴ میلیون بشکه در روز بود.
گزارش‌ها نشان می‌دهند واردات نفت به دالیان و ریژائو در چین افزایش قابل توجهی داشته و به ترتیب تا ۱۳۲ و ۳۴۲ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. بزرگترین خریداران نفت خام ایران واردکنندگان استان شاندونگ چین بوده‌اند. به طور کلی ۸ منطقه چین از جمله لیئونینگ و هنان بیشترین خرید نفت از مالزی را از اکتبر ۲۰۲۳ داشته‌اند.
