«روزان» دستاورد سفر رئیسی در زمینه حل اختلافات برجامی را بررسی کرد
«توافق» همچنان زیر سایه خوانش‌های متفاوت
گروه دیپلماسی: در شرایطی که همزمان با سفر هیات سیاسی کشورمان به سازمان ملل چنین تصور می‌شد که احتمالا مذاکراتی در ارتباط با حل اختلافات برجامی صورت خواهد گرفت اما عملا شاهد هستیم که با پایان سفر رئیسی و هیات همراه او هیچ‌گونه پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.
در این میان، حتی سیگنال مثبت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل اختلافات پادمانی با ایران که مورد تایید محمد اسلامی نیر قرارگرفته، ظاهرا نتوانسته گشایشی در روند بازگشت به مذاکرات ایجاد کند. از یک سو، کشورهای غربی بر ضرورت همکاری ایران با آژانس اصرار دارند و از سوی دیگر، ایران نیز خواهان پایان سیاسی‌کاری آژانس است.
پاسکاری میان ایران و آمریکا برای انداختن توپ در زمین دیگری
هرچند که عضویت ایران در پیمان شانگهای خبر خوبی بود و ایران از مسیر این پیمان اقتصادی و امنیتی می‌تواند انتفاع اقتصادی فراوانی ببرد، اما این مساله نیز باعث نشده که ماجرای احیای برجام و رسیدن به توافق میان ایران و غرب از دستور کار خارج شود. چه اینکه با وجود برخی دست‌اندازها و موانع پیش روی احیای توافق اما هنوز هم طرفین معتقدند که با برخی تغییرات می‌توان به احیای برجام دست یافت. نگاهی به صحبت‌های مقامات کشورمان یا مقامات سایر کشورها موید این امر است که اگر ملاحظاتی صورت پذیرد شاید زودتر از آنچه تصور می‌شود، طرفین به سمت توافق بروند.
چنانکه امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه اخیرا درحاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با اشاره به احیای برجام گفته: «توافق برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران هنوز امکان‌پذیراست، اما ایالات متحده و سایر طرف‌های درگیر باید به تهران این موضوع را اعلام کنند که پیشنهاد فعلی، آخرین پیشنهاد است.» این در حالی است که در حاشیه مجمع عمومی و جدای از آن مواضع طرفین از این قرار بوده که آمریکایی‌ها توپ را در زمین ایران انداخته‌اند و دستیابی به توافق را در صورت همکاری ایران میسر دانسته‌اند.
در حالی که ایران نیز بارها این مساله را مطرح کرده که در شرایط حاضر توپ در زمین آمریکاست و آنها هستند که باید انتخاب کنند که می‌خواهند به برجام بازگردند یا رویه دیگری را پیش بگیرند؛ چه اینکه نگاهی به مواضع مطرح شده آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان نیز موید همین امر است جایی که می‌گوید: « ما معتقدیم که کشورهای اروپایی و آمریکا اگر مصمم هستند زیرا ما تصمیم‌مان را اعلام کرده‌ایم آنها باید تصمیم بگیرند. یعنی الان توپ در زمین آمریکایی‌هاست و باید تصمیم بگیرند اگرمی‌خواند نسبت به این توافق پایبند باشند و پایبندی‌شان هم پایبندی جدی است، باید رسما اعلام کنند و در عمل و اقدام نشان بدهند که به این توافق پایبند هستند.» با این تفاسیر باید دید با توجه به تمایل همه طرفین به احیای برجام سرانجام این توافق چه خواهد شد. آیا شرایط طی چند هفته آینده برای توافق فراهم خواهد شد یا اینکه به ماه‌های آینده موکول خواهد شد.
سیاسی‌کاری به سبک آمریکا؛ تلفیق تحریم و امید به توافق
در شرایطی که در چند وقت اخیر یعنی قبل از برگزاری نشست عمومی سازمان ملل متحد، ایالات متحده آمریکا مجموعه‌ای از تحریم‌های جدید را علیه ایران اعمال کرده است اما همچنان کاخ سفید بر رویه کلامی خود مبنی بر تاکید بر مذاکره به عنوان مهم‌ترین راه‌حل برای حل اختلافات تاکیدکرد. این رویه به وضوح نمایان‌گر سیاسی‌کاری این کشور در پرونده توافق هسته‌ای با ایران بوده که تلفیقی از فشار و تاکید برمذاکره را شامل می‌شود.
همزمان با پایان سفر هیات سیاسی ایرانی، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات شورای امنیت ملی آمریکا روز پنج‌شنبه در گفت‌وگویی با خبرنگار فاکس‌نیوز با تاکید بر اینکه دولت بایدن هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای نمی‌دهد، عنوان کرد به باور رئیس جمهوری ایالات متحده حل مشکلات خاورمیانه با هسته‌ای شدن ایران آسان‌تر نمی‌شود و «دیپلماسی» هنوز بهترین راه جلوگیری از آن است.
وی در ارتباط با مذاکرات احیای برجام گفت بعید است در آینده‌ای نزدیک این اتفاق رخ بدهد. کربی در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان کرد: همانطور که جو بایدن پیشترگفته تمام گزینه‌ها روی میز هستند.
تاکید ایران بر دوری گرفتن آژانس از سیاسی‌کاری
در میانه بی‌نتیجه ماندن موضوع توافق هسته‌ای همچنان مقام‌های سیاسی کشورمان بر ضرورت عدم موضع‌گیری سیاسی آژانس اصرار دارند. در همین زمینه، وزیر امور خارجه کشورمان در ملاقات با «آنیکن هویتفلد» وزیر خارجه نروژ در نیویورک، در مورد آخرین تحولات موضوعات روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظرکرد. حسین امیرعبداللهیان در این ملاقات، ضمن اعلام آمادگی برای افزایش تماس‌ها و ترسیم مسیر روشن برای تعمیق و گسترش همکاری‌ها بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های موجود و متنوع دوکشور تاکید کرد. وی در مورد مذاکرات لغو تحریم‌ها، ضمن تبیین مواضع جمهوری اسلامی ایران گفت: در صورت وجود اراده لازم نزد آمریکا، توافق همچنان در دسترس است. وزیر امور خارجه کشورمان افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بر اساس وظایف و مسئولیت فنی خود عمل کند و از رویکرد سیاسی و دوگانه در مورد برنامه صلح آمیز هسته‌ای فاصله بگیرد. وزیر خارجه نروژ نیز در این ملاقات، با تاکید بر موضوعات مطروحه در مناسبات دوجانبه، براهمیت همکاری‌های دوکشور تاکید کرد. وی همچنین علاقه‌مندی کشورش برای حل سریع‌تر موضوع برجام و گسترش همکاری‌ها را مورد تاکید قرار داد.
امیرعبداللهیان همچنین پیش از این در دیدار با سایمون کاوونی وزیر امور خارجه ایرلند بیان کرد: هیچ مانعی برای ارتقای همه‌جانبه روابط بین دو کشور وجود ندارد و لازم است از طریق تماس‌های دیپلماتیک، پارلمانی و اقتصادی، روابط دوجانبه را بیش از پیش گسترش داد. امیرعبداللهیان درباره مذاکره رفع تحریم‌ها نیز بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار آمادگی دارد، ولی این امر مستلزم حسن‌نیت، واقع بینی و اراده لازم از سوی آمریکا و سه دولت اروپایی است. وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد: در پرتو توافق هسته‌ای باید تحریم‌های یکجانبه علیه ایران برطرف شده و پرونده اتهامی هسته‌ای در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسته شود.
ایران همچنان آماده تحقق توافق
اظهارات این مقام آمریکایی در پی این مطرح می‌شود که رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی روز چهارشنبه خود در مجمع عمومی سازمان ملل، با اشاره به توافق هسته‌ای با ایران، اظهارکرد: آمریکا آماده است تا به برجام بازگردد، اما تنها در صورتی که ایران به تعهداتش پایبند باشد. به ایران اجازه نخواهیم داد به سلاح هسته‌ای دست یابد.
بایدن افزود: هنوز هم باور دارم که دیپلماسی بهترین راه دستیابی به این هدف است. نظام منع اشاعه هسته‌ای یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای سازمان ملل متحد است. نباید به عقب برگردیم.
سیدابراهیم رییسی، رئیس‌جمهور کشورمان نیز در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل، گفت: درباره موضوع احیای توافق هسته‌ای درجمهوری اسلامی با حسن نیت و با قصدی متین، توافق‌نامه‌ای را در سال ۲۰۱۵ پذیرفت و در همان وهله اول تمام تعهدات خود را انجام داد اما نتیجه آن، عهدشکنی آمریکا و اِعمال تحریم‌هایی بود که به اذعان خودشان بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های تاریخ بود. تحریم، مجازات عدالتخواهی و استقلال ملت ایران است. تحریم، سلاح کشتار جمعی است و همراهی یا سکوت در مقابل آن نیز کمک و رضایت دادن به ظلم است.
رئیسی بیان کرد: این آمریکا بود که از توافق خارج شد، نه ایران. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۱۵ بار در گزارش‌های خود اعلام کرد که ایران به مفاد توافق کاملاً پایبند بوده است. ایران در عین حال که هزینه التزام به تعهدات خود را پرداخته، اما به علت نقض عهد طرف آمریکایی و ناپایبندی طرف اروپایی، از منافع این توافق برخوردار نشده است.
اوافزود: ما براساس ظرفیت‌های دیده شده در توافق، اقداماتی قانونی انجام دادیم تا طرفِ ناقض به تعهدات خود برگردد. ایران با پایبندی به تعهدات خود، محور اصلی بقای برجام بوده و اگر ابتکارها و انعطاف‌های جمهوری اسلامی ایران نبود، مذاکرات در همان روزهای نخست متوقف می‌شد.
سوتیتر: درشرایطی که همزمان با سفر هیات سیاسی کشورمان به سازمان ملل چنین تصور می‌شد که احتمالا مذاکراتی در ارتباط با حل اختلافات برجامی صورت خواهد گرفت اما عملا شاهد هستیم که با پایان سفر رئیسی و هیات همراه او، هیچ‌گونه پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است
