ناترازی انرژی در کشورمان، به‌ویژه در حوزه برق، یکی از چالش‌های اساسی سال‌های اخیر است. برخی تحلیلگران و مقامات، استخراج ارز دیجیتال (ماینینگ) را عامل اصلی این بحران می‌دانند، اما صحت این ادعا نیازمند بررسی داده‌های دقیق و مقایسه آن با منابع معتبر بین‌المللی است.
این مقاله با استناد به داده‌های مراکز پژوهشی جهانی و محاسبات فنی، به تحلیل سهم ماینینگ در مصرف برق ایران و روش‌های شناسایی ماینرها در شبکه می‌پردازد.
اگرچه ماینینگ غیرمجاز فشار مضاعفی بر شبکه برق ایران وارد می‌کند، اما بزرگ‌نمایی سهم آن بدون استناد به داده‌های دقیق، انحراف از ریشه‌یابی مشکلات ساختاری انرژی کشور است. حل بحران برق نیازمند افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها، کاهش تلفات شبکه، و ساماندهی یارانه‌ها است
بر اساس آخرین گزارش مرکز CCAF (دانشگاه کمبریج)، مصرف سالانه انرژی شبکه بیت‌کوین در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۲۰ تراوات‌ساعت (TWh) تخمین زده شده است. این رقم معادل ۰.۵۵٪ از کل مصرف انرژی جهان است. میانگین انرژی مصرفی برای استخراج ۱ بیت‌کوین با توجه به افزایش سختی شبکه و پیشرفت سخت‌افزارها، حدود ۳۵۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ کیلووات‌ساعت (kWh) است.
سهم ۰.۱۲٪ ایران از استخراج جهانی بیت کوین (از ۳۲۸,۵۰۰ ) است . بر اساس داده های بین المللی دانشگاه های معتبر ایران رتبه دهم با سهم حدود یک دهم درصدی در استخراج دارد و آمریکا حدود ۳۷٫۸ درصد، چین ۲۱٫۱ درصدی دارند. البته بیت کوین همانطور که گفته شد، حدود ۴۵۰,۰۰۰ کیلووات‌ساعت (kWh) ، اتریوم حدود ۷۰۰ کیلووات‌ساعت (kWh) است.
با این حال، اگر فرض شود سهم ایران ۰.۱۲٪ از کل انرژی مصرفی ماینینگ جهانی Twh 120 باشد، مصرف انرژی سالانه ایران در این حوزه به میزان Twh 0.144 یعنی معادل ۱۴۴ میلیون کیلووات ساعت یا ۱۴۴ هزار مگاوات ساعت خواهد بود.
که نسبت به کل تولید انرژی برق در کشور که حدود ۴۰۰ میلیارد کیلووات ساعت یا ۴۰۰ تراوات ساعت است تقریبا ناچیز است.
• ظرفیت نامتوازن برق ایران:در کشور سالانه حدود TWh ۴۰۰ برق تولید می‌کند، اما در سال‌های اخیر کمبودی معادل حداقلTWh ۴۰ به دلیل افزایش مصرف خانگی، صنعتی و تلفات شبکه گزارش شده است.
• ادعای سهم ۱۹ TWh ماینینگ:
• اگر سهم ماینینگ ۱۹ TWh باشد، این رقم معادل ۴٫۷٪ از کل تولید برق ایران و ۴۵٪ از کمبود سالانه است که با واقعیت‌های فنی و آماری همخوانی ندارد. چنین ادعایی مستلزم فعالیت ۱۳۰,۰۰۰ دستگاه ماینر پیشرفته (با فرض مصرف ۱۴۵۰ وات به ازای هر دستگاه) به صورت ۲۴ ساعته است، در حالی که آمار رسمی تعداد ماینرهای مجاز در ایران تنها حدود ۲۰,۰۰۰ دستگاه اعلام شده است.
سهم واقعی ماینینگ در مصرف برق ایران حتی در صورت احتساب ماینرهای غیرمجاز، به احتمال قوی کمتر از ۱٪ از کل مصرف ملی است. مشکل اصلی ناترازی انرژی را باید در فقدان زیرساخت‌های بهینه، تلفات شبکه (بالای ۱۷٪)، و یارانه‌های غیرهدفمند جستجو کرد.
اما مشکل اصلی نهادهای نظارتی روش شناسایی فعالیت ماینرها در کشور است که به چند روش و البته به صورت ترکیبی می توان به الگوریتم تقریب قابل قبولی برای شناسایی ماینرها رسید.
