گروه سیاسی- مدت‌هاست که بسیاری از فعالان سیاسی کشور و بخشی از مردم که هنوز به کارزار انتخابات اعتقاد دارند و همچنین اصولگرایانی که تا اینجای کار حداقل در ظاهر مشارکت مردم در انتخابات برای آنها مهم است چشم به دهان سیدمحمد خاتمی دوخته‌اند تا نظر نهایی او درباره مشارکت یا تحریم انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان را بشنوند.
رئیس دولت اصلاحات روز شنبه ۱۳ بهمن در پیامی به سی‌امین مجمع عمومی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران در پاسخ به همین چشم انتظاری‌ها درباره انتخابات گفت: «شرط قطعی انتخاباتِ مطلوب این است که اولاً آزاد باشد و تصمیم گیرنده اصلی و نهایی خود مردم باشند؛ دوماً رقابتی باشد تا همه مردم با سلیقه های مختلف، قدرت انتخاب را داشته باشند و سوماً تاثیرگذار باشد یعنی حاصل آن، نهاد و نهادهایی باشد متعلق به مردم، مسئول در برابر مردم و حرکت کننده به سوی آنچه به مصلحت و منفعت مردم است. و به عبارت دیگر انتخاباتِ مطلوب آنست که منجر به استقرار قدرت و سامان حکمرانی و سیاست ورزیِ نظارت شده و کاردان و پاسخگو باشد.»
اظهارنظری نسبتاً صریح که البته روال معمول با واکنش تند جریان موسوم به انقلابی و رسانه‌های وابسته به آنها روبرو شد.
این هجمه‌ها علیه خاتمی در حالی شکل گرفت که او در همین پیامی که با آن اشاره شد، این نکته را هم اضافه کرد که: «کسی با انتخابات مخالف است که مخالف انسان، آزادی او و رشد مادی و معنوی او باشد. اما انتخابات اگر چنین بود ارزشمند و مطلوب است و باید برای رسیدن به آن تلاش کرد و نیز کوشید که راه بر سوء استفاده از انتخابات بسته شود.»
اشاره به این موضوع یعنی اینکه او پیش از اینکه مورد انتقاد رسانه‌های خاص قرار بگیرد تاکید می‌کند که باید تلاش کرد تا راه انتخابات بسته نشود. کنایه به افرادی که مشخصاً طی دو سال گذشته با توجه به سوابقی که از آنها وجود دارد و برخواسته از یک گفتمان ضد مردمسالاری دینی است تلاش دارند که به جای استفاده از عبارت جمهوری اسلامی، واژه حکومت دینی را در بین مردم جا بیاندازند.
جریانی که به گفته یکی از نمایندگان مجلس ششم قبل از انقلاب با دیدگاه‌های سیاسی، فرهنگی و حاکمیتی بنیانگذار جمهوری اسلامی مخالفت‌ها و حتی در برابر ایشان موضع‌گیری‌های جدی داشتند و اعلام می‌کردند نباید از ظرف آبی که فرزند امام نوشیده، آب خورد، در دوران جنگ در پستوهای عافیت خزیده بودند و… اما پس از فوت امام خمینی(ره) حالا صحنه‌گردان نظام شده‌اند.
خاتمی در عین حال انتخابات آزاد، سالم و رقابتی را کم هزینه ترین و کوتاه ترین راه به سوی جامعه ای می‌داند که مردم در آن احساس رضایت کنند و بسیاری از مشکلات، به کمک خود مردم حل شود و تهدید و خطرات بیرونی، از بین برود یا کم اثرتر شود زیرا به نظر او در این شرایط براندازی، نه ممکن است و نه مطلوب.
خبرگزاری فارس در واکنش به این سخنان با انتشار گزارشی مدعی شد: « تا به امروز تمامی انتخابات ها در ایران به صورت آزاد و رقابتی برگزار شده است.» اما این ادعا در حالی مطرح می‌شود که در همین انتخابات مجلس پیش‌رو که قرار است ۱۱ اسفند برگزار شود اصلاح‌طلبان و یا به طور کلی منتقدان عملکرد دولت در بیشتر استان‌ها حتی یک نامزد هم برای معرفی به مردم ندارند.
سایت نامه‌نیوز هم که جریان شورای وحدت نزدیک است در واکنش به این سخنان خاتمی مدعی شد که او کماکان وسط بازی را گرفته و نظر انتخاباتی‌اش نامفهوم است. این سایت مدعی شده: «به نظر می‌رسد اکنون خاتمی در کنار طیف چپ اصلاحات ایستاده است و پیرو همان نظر غالب در طیف چپ یعنی مشارکت مشروط است و همین است که او به نوعی می‌کوشد نظر خود را از تحریم انتخابات دور و در قالب مشارکت مشروط مطرح کند. البته اگر خاتمی بخواهد بر همین موضع خود بماند و رسماً مردم را به مشارکت در انتخابات دعوت نکند، نتیجه رویکردش همان تحریم انتخابات می‌شود و چه بخواهد یا نخواهد نزدیک به همان اپوزیسیون‌هایی که می‌شود او سعی می‌کند با آنها مرزبندی داشته باشد.»
این سایت اصولگرا منظورش از این عبارت اپوزیسیون افرادی نظیر مصطفی تاجزاده و سعید حجاریان است که اصرار دارند که نباید تحت هر شرایطی وارد بازی مشارکت در انتخابات شد.
وقتی داور نتیجه بازی را می‌داند
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی که خود یکی از ردصلاحیت شده‌های این انتخابات است می‌گوید: «شورای نگهبان اکثریت افرادی که دارای پایگاه اجتماعی بودند را ردصلاحیت کرده و در این دوره گویا ملاک و معیار نظام و انقلاب نیست بلکه ابراهیم رئیسی است.»
با این حال وزارت کشور دولت سیزدهم ادعا می‌کند که ۱۵۶۰ اصلاح‌طلب را تأیید صلاحیت کرده است و دست اصلاح‌طلبان برای ارائه لیست باز است. ادعایی که برخی از اصلاح‌طلبان در پاسخ به آن گفتند و نوشتند که وزارت کشور اسامی این ۱۵۶۰ نامزد را برای روشن شدن افکار عمومی منتشر کند. اما رحمت‌الله بیگدلی، فعال سیاسی اصلاح‌طلبِ ردصلاحیت شده در انتخابات مجلس خبرگان می‌گوید منظور شورای نگهبان را اینگونه تفسیر می‌کند که: «آقایان هرکسی را که با یک اصلاح‌طلب روبوسی هم کرده، می‌گویند نامزد اصلاح‌طلبان است.»
بیگدلی اضافه کرده: «اگر کاندیدایی اصلاح طلب است به ما نشان دهند. در تهران نه آن چنان کاندیدای اصلاح طلب داریم و نه در استان‌های دیگر کاندیدای اصلاح طلب داریم. مثلاً در استان زنجان حتی یک کاندیدای اصلاح طلب مورد حمایت جریان اصلاحات نداریم. من این مورد را دقیق بررسی کردم. الان ما به جریان اصلاحات بگوییم در انتخابات شرکت کنید و بگویند کاندیدا داریم و رأی می دهیم. این معقول نیست.»
ادعایی که جواد هروی سخنگوی حزب اعتدال و توسعه هم اخیراً آنرا تأیید کرد. او گفته: «بسیاری از گروه‌هایی که قرار بود ما با آنها لیست مشترک داشته باشیم، با کاهش نامزدها مواجه شده‌اند و رد صلاحیت‌ها دامان بسیاری از این احزاب را هم گرفته است.»
حزب اعتدال و توسعه با وجود همه این کم و کاستی‌ها در حالی در صدد تهیه لیست برای انتخابات مجلس دوازدهم است که حسین شریعتمداری که هفته گذشته برنده جایزه ۱۰۰ میلیونی قلم مقدس هم شده، روزنامه کیهان روز یکشنبه نوشت: «میانه‌روی، اعتدال نیست انحراف است.»
محمدباقر نوبخت اما روز یکشنبه در رشت به عنوان دبیرکل حزب اعتدال و توسعه گفت: «رویکرد حزب اعتدال توسعه به صورت ائتلافی با دیگر جریان‌ها بوده و بر همین اساس با اصلاح طلبان و اصول‌گرایان معتدل در حال رایزنی هستیم.»
او ضمن انتقاد از شرایط موجود تصریح کرد: «در این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی صلاحیت برخی سلایق سیاسی تأیید نشد و ما معترض هستیم و انتظار داریم شورای نگهبان صلاحیت این افراد را تأیید کند تا شرایط رقابت و مشارکت در انتخابات فراهم شود.»
سخنگوی شورای نگهبان ۱۵ بهمن مدعی شد که این شورا صلاحیت ۷۵۰ نفر دیگر از داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی را تأیید کرده و با این حساب «تاکنون بیش از ۱۴ هزار و ۲۰۰ داوطلب انتخابات مجلس شورای اسلامی تأیید صلاحیت شده اند.»
با این حال مشخص نیست این افراد شامل چه طیف یا جبهه سیاسی می‌شوند اما هر چه که هست به نظر می‌رسد رقابت اصلی بین احزاب مختلف جریان اصولگرایی است که تحت هر شرایطی دست بالا را در این انتخابات خواهند داشت.
