گروه جامعه- حمیدرضا خالدی: گویا دولت عزم خود را جزم کرده تا از هر چیزی که توانش را داشته باشد مالیات بگیرد! بعد از افزایش شدید مالیات بر خانه‌ها و مغازه‌ها و املاک و معاملات و دستگاه‌های خودپرداز و … حالا نوبت به مالیات‌گیری در فضای مجازی رسیده است؛ قانونی که ریشه در مصوبه سال گذشته مجلس دارد. طبق این مصوبه مجلس که درست یک سال قبل تصویب شد نه‌تنها مالکان دارای مسکن با ارزش بالای ۱۰ میلیارد تومان، مالکان خودروهای با ارزش بالای یک میلیارد تومان و هنرمندان با درآمد سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون تومان باید مالیات بدهند، بلکه اینفلوئنسرهای اینستاگرام با بیش از ۵۰۰ هزار فالوور هم از محل تبلیغات خود باید مالیات بپردازند. براساس بند ذ تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ امسال، درآمدهای کاربران دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده از محل تبلیغات، مشمول مالیات بر درآمد است؛ قانونی که فرهاد دژپسند، وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی در مرداد ماه سال جاری آئین‌نامه اجرایی آن را ابلاغ کرد.
در این زمینه، سازمان امورمالیاتی مکلف است فهرست مودیان مالیاتی و خوداظهاری ارائه شده توسط آنها را تهیه کند و در تارنمای سازمان، در منظرعموم قرار دهد که طبق گفته معاون سابق سازمان امورمالیاتی، به موجب قانون مالیات‌های مستقیم و با آخرین اصلاحاتی که در آن صورت گرفته است، درآمد واقعی هر شخصی اعم از اینفلوئنسرهای دارای بیش از ۵۰۰ هزاردنبال کننده در رسانه‌های کاربرمحور نیز براساس بررسی صورت‌حساب‌ها و حساب‌های بانکی و استناد به مدارک و اسناد مشخص و به عنوان ماخذ محاسبه مالیات تعیین می‌شود. بدین ترتیب درصفحات با ۵۰۰ هزار دنبال کننده اگرتبلیغی درج شود، میزانی را باید برای پرداخت مالیات درسال آینده درنظربگیرند.
حتی کمتر از ۵۰۰ هزار
البته، براساس اعلام محمد مسیحی، معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امورمالیاتی به ایسنا، این سازمان وظیفه خود در راستای اخذ مالیات از اینفلوئنسرها در سال جاری مبنی بر تدوین دستورالعمل‌ها و ابلاغ آنها را انجام داده است.
از سوی دیگر، اولین لیست از کاربران رسانه‌های کاربرمحور با بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده به سازمان امورمالیاتی ارسال شده و این روند همچنان ادامه دارد.
فارغ از آخرین وضعیت اخذ مالیات از اینفلوئنسرها، از زمان تصویب این قانون تاکنون انتقادات کارشناسی بسیاری به این مصوبه مطرح شد که یکی از آنها مبنی بر این است که تعداد فالوورنمی‌تواند معیارمناسبی برای درآمدزا بودن صفحات شبکه‌های اجتماعی در نظر گرفته شود.
در این زمینه، درحالی‌که قانون بودجه محدوده ۵۰۰ هزار دنبال کننده را شرط اخذ مالیات قرارداده است، اعلام سازمان امورمالیاتی حاکی از آن است که ملاک این سازمان برای اخذ مالیات در این زمینه درآمد کاربران است نه تعداد دنبال کنندگان آنها.
به گونه‌ای که مسیحی، معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امورمالیاتی معتقد است رسیدگی به مالیات اینفلوانسرها آستانه خاصی ندارد و رسیدگی مالیاتی را برای کاربران دارای کمتر از ۵۰۰ هزار دنبال کننده هم که از محل تبلیغات درآمد داشته باشند، اعمال می‌کند.
و بازهم انتقاد
اما این مصوبه از همان ابتدا با انتقادهایی جدی از سوی کارشناسان مطرح بود چرا که بسیاری از آنها بر این عقیده هستند که تعداد فالوور دلیلی بر مشخص شدن میزان درآمد نیست و برعکس، برخی از صفحات وجود دارد که تعداد فاوورهای بالایی ندارند، ولی دارای درآمد قابل توجهی هستند. عقیده کارشناسان براین است که جدای از تعداد فالوورها و چگونگی کسب درآمد، نسبت به درآمد این افراد، مالیات مشمول شده وضع شود. براین اساس وعقیده، تمامی این اشخاص نسبت به میزان درآمد خود مشمول مالیات می‌شوند.همچنین هنرمندان فعال درشبکه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها هم اعلام کردند که در برابر ارائه مالیات، باید تسهیلاتی از دولت داشته باشند.
داود میهنی، کارشناس فضای مجازی در این زمینه به خبرنگار «روزان» گفت: به نظرم هنوز زیرساخت‌های لازم برای اخذ مالیات از اینفلوئنسرها فراهم نیست چرا که اولا درکشور ما فالوور ملاک واقعی رونق یک صفحه مجازی نیست و بسیاری از آنها فیک هستند. ثانیا هنوز بانک اطلاعاتی موثقی دراین زمینه وجود ندارد.
وی ادامه داد: از اینها گذشته بسیاری از این تبلیغات دارای قرارداد نیستند و به صورت توافقی انجام می شود که نشان می دهد این شیوه نمی‌تواند معیار درستی برای سنجش درآمد فعالیت شبکه‌های اجتماعی باشد.
وی افزود: درچنین شرایطی و درحالی که هر روز خبرجدیدی در مورد تهدید به فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود و به صورت مداوم قیمت اینترنت بی‌کیفیت افزایش پیدا می کند، دولت چگونه می‌تواند توقع پرداخت مالیات ازاین گروه را داشته باشد؟!
میهنی تصریح کرد: دولت اگر می‌خواهد دست به چنین کاری بزند ابتدا باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کند و خیال اینفلوئنسرها را از کیفیت و قیمت خدمات‌رسانی و بحث هایی مثل فیلتر و به رسمیت شناخته شدن، راحت کند و بعد به فکرمالیات باشد. وگرنه این اقدام آنها نتیجه‌ای جز روی آوردن اینفلوئنسرها به راه‌های انحرافی برای دور زدن قانون و یا کسادی بازار بخشی دیگر از این مجموعه‌ها ندارد.
درآمدهای نجومی
با توجه به آمار به دست آمده مشخص شده است که دراینستاگرام، بیشتر از ۵۰ پیج وجود دارد که دارای بیشتر از ۳ میلیون دنبال‌کننده دارد و ۶۰۰ پیج وجود دارد که بیشتر از ۱ میلیون دنبال کننده دارد.
هر ویدئوی کمپین‌های تبلیغاتی شرکت‌های مختلف برای صفحات اینستاگرام حدود ۵ تا ۱۰۰ میلیون است. هر کدام از این اینفلوئنسرها روزانه تعدادی از این تبلیغات را درصفحات خود به صورت استوری‌های تبلیغاتی برای دنبال کننده‌های خود به اشتراک می گذارند.
چند وقت پیش یکی از رسانه‌ها در گزارشی به بررسی درآمد اینفلوئنسرها پرداخت. براساس این گزارش اینفلوئنسرها یا بلاگرهای ایرانی، درآمدهای متفاوتی دارند. از ماهیانه ۱۲ میلیارد تومان و۱۰ میلیارد تومان تا ۷ میلیارد تومان، ۶ میلیارد تومان، ۴ میلیارد تومان، ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان، ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان و… . حالا اگراین ارقام را کنار تعداد کاربران ایرانی پلتفرم اینستاگرام در سال ۲۰۲۱ که با رشد ۱۱ میلیونی نسبت به سال ۲۰۲۰، به ۴۳ میلیون کاربر رسیده است، قراردهیم خواهیم دید که درآمد ناشی از این محل چه رقم درشتی می‌شود!
همچنین براساس یک برآورد آماری به دست آمده، مشخص شده است که مجموع درآمد ۶۰۰ اینفلوئنسر مطرح اینستاگرام دریک سال، مبلغی برابر با درآمد سازمان صدا و سیما از تبلیغات است.
پیش از ایــن نیز داوود منظور، رئیس سازمان امورمالیاتی درباره اراده سازمان برای اخذ مالیات از این قشراعلام کرده
بود: برای ســازمان امورمالیاتی فرقی نمی کند که مالک حســاب بانکی و درآمدهای فعالیت اقتصادی فروشنده لبنیات باشد یا یک هنرمند سلبریتی بلکه همه مشــمول مالیات می‌شوند البته برای هنرمندان معافیت مالیات تا درآمد ۲۰۰ میلیون تومانی را در نظــر گرفته‌ایم و به غیر از آنها تمام سلبریتی‌ها باید مشمول مالیات شوند. توتونچی معاون سازمان امورمالیاتی درباره ردیابی میزانفعالیت اقتصادی اینفلوئنســرها گفت: پس ازارائه اطلاعات به دســت آمده از اینفلوئنسرها این داده‌ها به سازمان امورمالیاتی ارائه شده و به سمت اطلاعات مالی و فعالیت اقتصادی این افراد رفته که برای استخراج این اطلاعات مالی از توان شرکت‌های معتبراستفاده شده و به زودی مالیات آنهــا تعیین می‌شــود.
امتیازات احتمالی خوداظهاری مالیاتی
اما این شیوه خوداظهاری چه مزایایی دارد؟ رضا تقی‌پورانوری، عضو شورای عالی فضای مجازی کشور دراین خصوص گفت: پرداخت مالیات توسط صاحبان درآمد از بدیهیاتی به شمار می آید که باید براساس اصول و قوانین تعریف شده انجام شود و اینفلوئنسرها نیز از این قاعده مستنثی نیستند و اخذ مالیات ازاین گروه روشی مرسوم درسطح بین‌المللی است که درهمه کشورها اجرا می‌شود.
وی افزود: دراین راستا اولین روشی که در کشور ما مورد اجرا درخواهد آمد روش خوداظهاری توسط اینفلوئنسرهاست که قبلا به این گروه اعلام شــده تا با انجام این کار از مزایایی که در این طرح اعلام خواهد شد بهره‌مند شــوند.
نماینده مجلس یازدهم ادامه داد: اجرای این طرح به دلیل اینکه ارتباط این افراد به سامانه خاصی برقرار نیست شاید به طورکامل و جامع ممکن نباشد اما درابتدا با توجه به منابع مورد اطمینان موجود و اطلاعاتی که خود این افراد از طریق خوداظهــاری اعلام کرده‌اند اقدامات لازم دراین زمینه به عمل خواهد آمد و به تدریج فرآیند تدوین بانک اطلاعاتی کامل از افرادی که دراین گروه مشــغول به فعالیت هستند با مشــارکت خود این افراد وهمچنین ابزارهای تحت اختیار دولــت کامل وعملیاتی خواهد شــد.
تقی پورافزود: یکــی از اقداماتی که مدنظر مســئولان ذیربط دراین راستا اجرا خواهد شــد ثبت قراردادهای این افراد مانند همه قراردادهای تجاری دیگر در حوزه مالیاتی به شکل شفاف است که در دایره مالیاتی مورد بررســی قرارخواهد گرفت و مانند دیگر موارد اخذ مالیات اقدامات الزم دراین زمینه صورت خواهد گرفــت.
او درباره جزئیــات میزان رقم مالیاتی که ازاینفلوئنســرها اخذ خواهد شد، گفت: جزئیات دریافت میزان و رقم مالیاتی که از اینفلوئنسرها اخذ خواهد شد و طی آئین نامه‌ای که دولت تنظیم می کند، اعلام می‌شود.
تقی پور درباره تســهیلات احتمالی افراد حاضر درطرح خوداظهاری گفت: پیشــنهاداتی در این باره وجود دارد که مزایایی برای گروه‌هایی که به طرح خوداظهاری می‌پیوندند در نظر گرفته شــود که از جمله آن می‌توان به درنظرگرفتن میزان حداقلی پهنای باند، امکان اســتفاده ازابرذخیره‌ای ارزان‌تر اشــاره کرد.
شیوه جدید درآمدزایی
اما یکی از بزرگ‌ترین تجارت‌ها درحوزه فروش پکیج‌ها دراینستاگرام صورت می‌گیرد. چند وقت پیش که بورس و حالا تجارت ارز دیجیتال یا بازار تبادل ارزهای خارجی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی رواج دارد، فروش پکیج‌های آموزشی از افراد مختلف هزینه‌های نجومی را درجیب این صفحات می‌کند. یکی از افرادی که نمی‌خواهد نامش در این گزارش مطرح شود در رابطه با فروش پکیج‌های آموزشی به خبرنگارمی‌گوید: «ما در طول سال سه دوره آموزشی به شکل لایو و ۱۰ پکیج صفر تا صد آموزش تبادل رمز ارز را به کاربران می‌فروشیم که مبلغی که برای آن و دعوت از اساتید، دکور، فیلمبرداری، تدوین و… هزینه می‌کنیم چیزی حدود ۴۰۰ میلیون تومان است، اما دریافتی ما بیش از ۹ میلیارد تومان است. البته این بخشی از کار ماست و باید به این موضوع پکیج‌ها و تبلیغات در فضای اینستاگرام را اضافه کنیم.» همچنین آموزش‌های افزایش فالوور و مخاطب دراینستاگرام، یکی از بازارهای داغ پکیج وآموزش فروشان است که باعث چرخش هزینه‌های هنگفت دراین فضا می‌شود.
حالا باید منتظر ماند و دید که آیا قانون جدید می‌تواند به طورقطع به یقین اینفلوئنسرهای میلیاردر را تشخیص دهد و از آنها مالیات بگیرد یا بازهم دانه‌درشت‌های اینستاگرام قانون را دورمی‌زنند و زوردولت فقط به گروهی از مالکان گرو‌های کوچک می‌رسد!؟
