گروه جامعه: اثرات منفی تغییرات اقلیمی یکی و دو تا نیست. جهان هر روز بیشتر از پیش دستخوش اتفاق‌های تازه وعوارض ناشی از تغییرات اقلیمی می‌شود. «خزان زودرس» پدیده نسبتا تازه‌ای که این روزها صحبت از آن بیشتر نقل محافل محیط زیستی بوده و نگرانی بسیاری از فعالان این حوزه را به دنبال داشته است. برگ‌های درختان زودتر از همیشه زرد شده‌اند و صدای خش خش برگ‌ها پیش از موعد همیشگی به گوش می‌رسد. محققان معتقدند با پدیده «پاییز جعلی» مواجهیم و درختان زودتر به خواب پاییزی فرورفته‌اند.
به گزارش «روزان»، عوارض منفی تغییر اقلیم که این روزها در تمام جهان بسیار بحث برانگیز شده، بر محیط و جامعه پیچیده و فراگیر است. شاخص‌ترین پیامد این پدیده در سراسر دنیا، افزایش درجه حرارت و تغییر الگوهای بارش است که باعث گسترش بیابان‌زایی و بروز خشکسالی‌های پی در پی شده است. خشکسالی و امواج گرما بخش جدایی‌ناپذیر تغییرات اقلیمی بوده و به عقیده کارشناسان همین امر نیز موجب بروز خزان زودرس در جهان شده است.
درختان مضطرب شده‌اند
بر اساس تحقیقات پژوهشگران، درختان بر اثر گرما و خشکسالی دچار اضطراب شده و به خواب می‌روند و این وضعیت برای برخی از آنها ممکن است برابر با پایان عمر و مرگ‌شان باشد. محققان می‌گویند احتمالا درختان با مقداری باران دوباره سرحال خواهند شد اما بحران وقتی رخ می‌دهد که نتوانند ذخیره آب خود را بازسازی کرده و کاملا پژمرده شوند. اگر باران به اندازه کافی ببارد «بهار دوم» به وقوع خواهد پیوست و این امر نیز نظم طبیعت را بیش از پیش بر هم خواهد زد.
با گرما و خشکسالی که امسال تمام جهان شاهد آن بود، خشکیدگی رودخانه‌ها می‌تواند تا سال‌ها ادامه داشته باشد و این امر بر تمامی اکوسیستم تاثیر منفی خواهد گذاشت. اکوسیستمی که درختان و بوته‌ها نقشی حیاتی در آن دارند و از بین رفتن آنها بقای حشرات، حیوانات دوزیست و حتی ماهی‌ها را با خطر جدی روبه رو می‌کند.
برای پاییز زودرس آماده باشیم
عضو هیأت مدیره اتحادیه سراسری باغداران ایران درباره به هم ریختگی فصول می‌گوید: «اولین بار نیست که ایران با زودرسی فصول مواجه شده است، بهار زودهنگام و گلدهی درختان در اواخر زمستان از اتفاقاتی است که در سال‌های اخیر کم با آن روبه رو نبوده‌ایم. بهار زودهنگام درختان در زمستان موجب از دست رفتن شکوفه‌ها و در نهایت میوه‌ها شده و سال کم بار را برای باغ‌های میوه کشور و افزایش خسارات به دنبال داشته است.»
مجتبی شادلو در گفتگو با اقتصاد آنلاین می‌افزاید: «پائیز زودرس نیز به همان میزان می‌تواند خسارت‌زا باشد و این خسارات در صورت آماده نبودن برای آن، بیشتر خواهد شد. مدیریت باغ‌ها باید با به کارگیری روش‌های درست نگهداری و تغذیه مناسب درختان توسط باغداران مدنظر قرار گیرد، همچنین آنها باید آمادگی لازم برای تدارک دیدن نیروی انسانی و تجهیزات برداشت محصول را داشته باشند چرا که، میوه‌های پاییزی نیز زودتر آماده برداشت خواهند شد.»
غافلگیری قابل پذیرش نیست
این عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی کشور تاکید می‌کند: «علاوه بر باغداران، مسئولان در دستگاه‌های مربوطه نیز باید با برنامه‌ریزی‌های لازم آماده ورود به پائیز زودهنگام باشند. برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای بازار مصرف داخلی و خارجی همراه با در اختیار قرار دادن نهاده‌های مورد نیاز باغداران برای مواجهه به این شرایط، از وظایف دیگری است که در این شرایط متوجه مسئولان در دستگاه‌های مربوطه می‌شود.»
وی یادآور شد: «پائیز زودرس در نقاط مختلف کشور زمان‌های متفاوتی خواهد داشت، از این رو لازم است باغداران و مسئولان به صورت برش منطقه‌ای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری خود را انجام دهند. بر اساس منطقه شاهد ورود درختان به فصل پائیز، ۱۵ تا ۲۰ روز زودتر از موعد معمول هر ساله خواهیم بود. با توجه به هشدار‌های کارشناسان و تبدیل شدن پائیز زودرس به یک بحث جهانی، غافلگیری مسئولان برای برنامه‌ریزی مناسب این شرایط، قابل پذیرش نیست.»
خزان درختان اصفهان در وسط تابستان
این در حالی است که اوایل مردادماه امسال مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان از وقوع پاییز زودرس در این شهر خبر داده بود. مجید عرفان‌منش در گفت‌وگو با ایسنا، خشکسالی و کم آبیاری را باعث آسیب فیزیولوژیک و خزان زودرس درختان اصفهان دانسته و گفته بود: «پاییز زودرس بیشتر در درختان چنار شهر دیده می‌شود که حساسیت بیشتری نسبت به دیگر درختان دارند.»
وی با اشاره به اینکه در چند سال گذشته فضای سبز شهر اصفهان آب مورد نیاز خودش را دریافت نکرده، تصریح کرده بود: «کم آبیاری یا عدم وجود آب باعث شده درختان شهر آسیب فیزیولوژیک ببینید و اکنون نتیجه این آسیب‌ها را به‌صورت خزان یا پاییز زودرس مشاهده می‌کنیم.»
بر اساس بررسی‌های جهانی، تغییرات اقلیمی تمام بخش‌های اقتصادی را تا اندازه‌ای تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و پیامدهای گسترده‌ای بر اکوسیستم‌های طبیعی دارد. این موضوع، عامل بسیار مهمی در تشدید وقوع گردوغبار، برهم ریختگی فصول، اضمحلال تنوع‌زیستی، طغیان آفات در زیست‌بوم‌ها، تهدید عملکردهای زیستی تالاب و تغییر در پراکندگی جغرافیای طبیعی جانوران است؛ از این رو مسئله تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از آن به عنوان یک مشکل جهانی نیاز به بررسی بیشتری دارد.
