روزان: از چند سال قبل که موضوع سهم ۴۰ درصدی آزمون های نهایی در کنکور اجرایی شد، دوباره بحث تقلب ها نیز باب شد. چه در عرصه امتحانات نهایی و چه در زمان برگزاری کنکور.
جدا از حواشی های به وجود آمده درباره لو رفتن سوال‌های کنکور، روش جدید سنجش و پذیرش برای ورود به دانشگاه از همان روزهای اول با چالشی به‌نام ظرفیت تقلب و تخلف همراه بود، حتی در یکی دو مورد عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با ارسال نامه به ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور این امکان را تذکر داد. احمد توکلی که رئیس هیات مدیده دیده‌بان شفافیت و عدالت است در بخشی از نامه بلند خود به رئیسی نوشت: «وزارت آموزش و پرورش با کدام زیرساخت و چگونه می‌تواند امنیت امتحانات نهایی را ۳۰ بار در سال تضمین کند؟…درصورت اعمال تاثیر نمرات امتحانات نهایی به‌شکل قطعی، با سونامی تقلب در امتحانات نهایی رو به رو خواهیم شد.»
حتی چندی پیش، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور از ورود نسل سوم آشکارساز‌های تقلب و استفاده از دستگاه‌های تقلب‌یاب در کنکور خبر داد. به طور معمول متقلبان آزمون تجهیزاتی به همراه دارند که از آن طریق سؤالات را به خارج محل آزمون فرستاده و پاسخ را دریافت می‌کنند، تقلب یاب‌ها به این دستگاه‌ها سیگنال ارسال می‌کنند به طوریکه یک صدای بلند در گوش داوطلب ایجاد شده و تجهیزات همراهش آشکار می‌شود. راکت‌های موبایل‌یاب با ایجاد میدان مغناطیسی در اطراف خود هر شیء که دارای فلز باشد، از جمله تجهیزات الکترونیکی مانند موبایل، هندزفری را شناسایی کرده و به صورت ویبره یا صدا هشدار می‌دهند.
دستگاه‌های فرکانس‌یاب یا سیگنال‌یابی که انواع امواج رادیویی از جمله امواج تلفن همراه و سایر تجهیزات بی‌سیم را شناسایی کرده و با بوق هشدار می‌دهند.
اینها از جمله موضوعاتی است که حکایت از آن دارد که برخلاف نظر برخی از مدیران، بالاخره تقلب در کنکور وجود دارد! علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان عدالت و شفافیت دراین‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «در یک سال ۳۰ مرتبه آزمون نهایی در مدارس برگزار می‌شود که تامین امنیت آن برای برگزار کننده‌های آزمون سخت است، برای همین هم امروز شاهد لو رفتن سوال‌های آزمون‌های نهایی هستیم. این درحالی‌ست که آموزش و پرورش خودش درگیر یکسری مشکلات مانند رتبه‌بندی معلمان و نارضایتی آنها است، لذا اجرای آزمون‌های نهایی برای آموزش‌وپرورش بسیار سخت است و این وزارتخانه زیرساخت‌های لازم برگزاری آزمون با این درجه اهمیت را ندارد. سیاستگذاران چیزی گردن وزارت آموزش‌وپرورش انداختند که توان اجرای آن را ندارد. با این روش اتفاق تلخی که رخ می‌دهد فروپاشی اخلاق میان دانش‌آموزان است، یعنی تقلب میان آنها افزایش پیدا می‌کند و نهادینه می‌شود، چراکه با وضعیت فعلی کسی‌که نمره بالاتر بگیرد موفق می‌شود.»
مسبوق به سابقه
پس از جنجال شهریور سال ۹۸ و موضوع فروش صندلی رشته پزشکی در دانشگاه‌ها، که بر اساس آن دختری ۲۳ ساله بدون شرکت در کنکور و قبولی، به مدت یکسال در کلاس‌های دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شرکت می کرده و حضور داشته، حالا نوبت حضور دانشجویانی است که با تقلب و تخلف وارد دانشگاه شده‌اند. به اعتقاد بسیار ی از کارشناسان سالهاست که مدعی اند برگزاری کنکور تستی و تعیین سرنوشت یک جوان با یک آزمون نمی تواند ملاک درستی برای تعیین سواد علمی وی باشد. برای همین آنها بر این باور بودند که باید نمرات تحصیلی دانش آموزان در کنکور لحاظ شود. سال گذشته، اخباری مبنی بر تقلب حدود هزار نفر در کنکور ۱۴۰۱ و تایید آن توسط وزیر علوم باعث شد تا موجی از انتقادها در این زمینه راه بی‌افتد. این واکنش ها وقتی بیشتر شدند که وزیر علوم رسما اعلام کرد که با مجوز و استفساریه مجلس، این هزار نفر وارد دانشگاه‌ها شده‌اند!. براساس اخبار منتشر شده، در کنکور ۱۴۰۱، تعداد ۸۰۰ نفری که گفته می‌شد با بهره‌گیری از استفساریه ماده ۱۱ قانون رسیدگی به تخلفات آزمون سراسری موفق شده اند تا به تحصیل خود در دانشگاه ادامه دهند. در چنین شرایطی و در حالیکه کمتر کسی فکرش را می‌کرد، مسئولان بر این ادعا مهر تایید بزنند و بپذیرند که نزدیک هزار تن از دانشجویان فعلی دانشگاه ها، همان افرادی هستند که با تقلب در کنکور نتیجه خوبی گرفته اند و به مدد این تقلب، موفق به قبولی در دانشگاه ها، آن هم در رشته‌های برتر شده اند. نکته عجیبی که وقتی وزیر علوم در حاشیه جلسه هیات دولت در این باره مورد سوال قرار گرفت، در پاسخ به آن اشاره و تاکید کرد که تعیین تکلیف این گروه بر اساس استفساریه از مجلس شورای اسلامی صورت گرفته و در آن اسفساریه، مجلس حکم کرده که، چون این افراد دانشجو شده‌اند و دیگر داوطلب نیستند، مشمول نیستند، باید سر کلاس بروند و درسشان را ادامه بدهند.
تمهیدات امسالی
حالا و در آستانه برگزاری کنکور سراسری در روزهای آخر این هفته، سردار وحید مجید در تشریح جزئیات این خبر گفته که با توجه به حساسیت مربوط به ایام کنکور و پیرو مجموعه اقدامات سال گذشته از ابتدای سال جاری پلیس فتا فراجا ضمن هدایت و نظارت عملیاتی کلیه رده‌های پلیس سایبری در سراسر کشور در زمینه ارتقاء امنیت آزمون های کنکور سراسر نوبت اول اردیبهشت ۱۴۰۳ اقدام کرده است.
وی ادامه داد : با انجام اقدامات اطلاعاتی، عملیاتی و رصدهای تخصصی بالغ بر ۳۰۰ نشانگاه مجرمانه مورد شناسایی قرار گرفته است که از این تعداد ۸۰ مورد موضوع تحت اقدام عملیاتی بوده و تعداد ۲۰ نفر از مدیران و گردانندگان اصلی این صفحات، کانال و اکانت که مدعی فروش و واگذاری سوالات کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ با قبولی تضمینی در کنکور و آزمون و یا واگذاری ادوات تقلب افزار بوده‌اند دستگیر شده و برای سیر مراحل قانونی پرونده‌شان به مرجع قضایی ارجاع شده است.
تمهیدات کنکور
همچنین رئیس سازمان سنجش آموزش کشورنیزدر این خصوص گفته است: دستگاه‌های اجرایی، انتظامی، امنیتی و قضایی به صورت فعال برای برگزاری آزمون سراسری در امنیت و سلامت کامل در حال فعالیت هستند که جای تقدیر و تشکر دارد و با همکاری پلیس فتا شبکه‌های کلاهبرداری در فضای مجازی شناسایی شده و برخورد لازم با آنها انجام می‌شود لذا بار دیگر از داوطلبان و خانواده‌های آنها درخواست می‌شود فریب این شبکه‌های اجتماعی کلاهبرداری مدعی تقلب کنکور را نخورند که خسارات وارده و محرومیت‌ها به هیچ عنوان قابل گذشت و جبران نیست.
عبدالرسول پورعباس در مورد زمان برگزاری آزمون سراسری، گفت: در این آزمون در مجموع یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۵۱۸ داوطلب ثبت نام کرده‌اند و آزمون گروه‌های آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم انسانی صبح روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ماه، هنر و زبان‌های خارجی عصر همان روز و گروه آزمایشی علوم تجربی صبح روز جمعه ۷ اردیبهشت ماه در ۴۱۲ شهر، ۶۲۴ حوزه اصلی و ۱۹۹۳ حوزه فرعی برگزار خواهد شد.
ولی تکلیف برگزاری کنکور در مناطق سیل زده چه می شود؟ سوالی که رئیس سازمان سنجش آموزش با اشاره به بروز حادثه سیل در برخی نقاط کشور، گفت:
هماهنگی‌های لازم با وزارت کشور و استانداران و بویژه استانداری سیستان و بلوچستان برای برگزاری آزمون انجام شده است و از همه ظرفیت‌ها برای برگزاری آزمون سراسری استفاده خواهد شد
چرا تقلب؟
اما چرا در چند سال گذشته تقلب تا این حد افزایش یافته و حساسیت برانگیز شده است؟ محمدرضا نیک‌نژاد، معلم و کارشناس آموزش در این خصوص می‌گوید: «تقلب در کنکور وجود داشته و چند دهه هست دارد اتفاق می‌افتد، اما مسئولان برگزاری آن اعلام می‌کنند چنین چیزی وجود ندارد، درحالی‌که در چند سال گذشته مجلس و قوه قضائیه به آن ورود کرده است، وقتی در آزمون سراسری با آن همه دقت خطا و تقلب وجود دارد دیگر چه انتظاری از آموزش‌وپرورش داریم که هزاران حوزه امتحانی دارد، بنابراین با توجه به گستردگی فضای مجازی حتما تقلب رخ می‌دهد، اما به نظر می‌رسد کسانی‌که این طرح را مطرح کردند چندان به آن توجه نکردند.»
وی با اشاره به تجربیات سالهای گذشته در کنکور نیز معتقد است که «سالهای قبل نیز وقتی داوطلبان متقلب در کنکور شناسایی شدند، می‌شد به‌راحتی سرمنشاء لو رفتن سوال‌ها و شبکه آنها را شناسایی یا دستگیرشان کرد» در ادامه می‌افزاید: بروز اینگونه اتفاقات علاوه برپیامدهای اخلاقی، ورود این دانش آموزان به دانشگاه‌ها تبعات مالی و اقتصادی زیادی را برای دانشگاه‌ها وارد می‌کند. ضمن آنکه در جایی‌که اکثر خانواده‌ها سالها وقت و پول و انرژی خود را صرف می‌کنند تا فرزندشان وارد دانشگاه شود، چنین برخوردهایی کاملا باعث ناامیدی در جامعه می‌شود. ضمن آنکه کیفیت آموزش و فارغ التحصیلی این دانشجویان نیز موضوع دیگری است که نباید از آن غافل ماند.
د می‌گوید: داستان تقلب تابع یک بازار است بازاری که در آن هم تقاضا وجود دارد و هم عرضه. وقتی تقاضا وجود دارد، عرضه هم راه خود را پیدا می‌کند.
اما در این میان ابهاماتی وجود دارد که هنوز پاسخ درستی به آنها داده نشده است. مثل اینکه در مسئله مهمی مثل کنکور چرا با متقلبین برخورد نمی‌شود؟ چرا پرونده‌های آنها علنی نمی‌شود؟ چرا دادگاها به صورت علنی برگزار نمی‌شود؟ ریشه این داستان کجاست. نمی‌توان گفت به صورت کامل اما بخشی از موضوع به نتایجی رسیده است این نتایج چرا منتشر نمی‌شود؟ چرا مسئولان مردم را در جریان پرونده‌هایی به این اهمیت نمی‌گذارند؟ نیک‌نژاد در این زمینه با ذکر اینکه، به نظر می‌آید این یک مسئله تعارض منفعت است می گوید: یعنی افرادی در بدنه دست کم اجرایی وجود دارد که رسیدن به آنها کار دشواری است. این مسئله باعث می‌شود این پرونده‌ها به نتایج درست نرسند.
عضو کانون صنفی معلمان در این مورد می افزاید: پمی‌گویند اسامی طراحان سوال اگر فاش شود، هم طراحان تحت فشار قرار می‌گیرند و هم فضا برای سوء استفاده بازتر می‌شود در حالی که در برخی از موسسه‌های اسم و رسم‌دار بعضی از اساتید از لقب «من طراح سوال کنکور هستم» برای جذب بیشتر داوطلب کنکوری استفاده می‌کنند. اینجاست که پای چرخه‌های اقتصادی چند صد میلیاردی فاسد به میان می‌آید و شاید همین عدم شفافیت باعث به وجود آمدن شبه‌هایی در مسیر برگزاری سالم آزمون می‌شود.
وی تصریح می کند: همچنین معتقدم که تقلب همواره وجود داشته و دارد و اینکه بگوییم با استفاده از ابزار روز به صفر می رسد واقعا حرف نادرستی است. بلکه باید بگوییم با ابزار جدید تلاش می کنیم تا آمار تقلب کنندگان کاهش پیدا کند.
رئیس پلیس فتای فراجا به تشریح اقدامات این پلیس در زمینه ارتقاء امنیت آزمون‌های کنکور سراسری پرداخت و گفت که بیش از ۳۰۰ فقره تارنمای فعال در زمینه تبلیغ فروش سوالات آزمون سراسری شناسایی شده است.
