گروه دیپلماسی: عمران خان که در سال ۲۰۱۸ با حمایت ارتش به قدرت رسیده بود، با برنامه ویژه اپوزیسیون برای گرفتن رای اعتماد از او در آستانه سقوط قرار گرفته است. بحران جدید در دولت عمران خان که احتمال سقوط کابینه او حتی در صورت برگزاری انتخابات زودهنگام را افزایش داده، به نوعی تکرار دومینوی سقوط دولت‌های متعدد در پاکستان طی سال‌های بعد از ۱۹۴۸ است. در واقع، از سال ۱۹۴۸ و پس از استقلال پاکستان از بریتانیا هیچ نخست‌وزیری موفق به اتمام دوره ۵ساله خود نبوده است.
اکنون شاهد هستیم آینده سیاسی عمران‌خان دیروز پس از رأی پارلمان برای برکناری وی با چالشی جدی مواجه شد، اتفاقی که می‌تواند باعث ناآرامی و آشوب در این کشور ۲۲۰میلیون نفری باشد که یک قدرت هسته‌ای نیز به‌شمار می‌رود. مخالفان عمران‌خان تصمیم داشتند در جلسه دیروز پارلمان که قرار بود در ساعت ۱۱:۳۰ برگزار شود به وی رأی عدم اعتماد دهند.
اما جلسه نهایی برای رای گیری درخصوص طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر این کشور دیروز به ریاست «قاسم خان سوری» نائب رئیس مجلس پاکستان برگزار شد. ریاست مجلس پاکستان طرح ارائه شده از اپوزیسیون برای رای عدم اعتماد علیه عمران‌خان را مغایر با قانون اساسی کشور و استقلال و حاکمیت کشور دانست. قاسم خان سوری با مردود اعلام کردن طرح ارائه عدم اعتماد علیه نخست وزیر پاکستان اعلام کرد: به هیچ قیمتی براساس مداخله خارجی و توطئه، طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر پاکستان یا برکناری دولت قابل قبول نیست.
متعاقب این رخداد، خبرگزاری فرانسه گزارش داده است که عمران‌خان به رئیس جمهور این کشور توصیه کرده است پارلمان را منحل کند. همچنین، لحظاتی پس از انحلال پارلمان ملی پاکستان وزیر اطلاع رسانی این کشور منحل شدن رسمی کابینه دولت را نیز اعلام کرد. نخست وزیر پاکستان با تاکید بر مقابله با توطئه‌های خارجی از مردم خود خواست تا برای انتخابات عمومی آینده آماده شوند. او اعلام کرده است که رأی پارلمان به برکناری احتمالی‌اش را که هماهنگ‌شده با آمریکاست نمی‌پذیرد.
عمران خان از عرش به فرش
عمران احمد خان نیازی رییس حزب تحریک انصاف با کسب اکثریت آرای نمایندگان مجلس ملی به عنوان بیست و دومین نخست وزیر پاکستان انتخاب شد و روز ۲۷ مرداد ۱۳۹۷ (۱۸ اوت ۲۰۱۸) سوگند خدمت یاد کرد. عمران‌خان بازیکن بین‌المللی کریکت و رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان، با وعده پاکستان جدید و پایان دادن به فساد در این کشور در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۸ حضور یافت و پیروز آن شد اما جناح مخالف مدعی تقلب گسترده در انتخابات و تبانی عمران‌خان با تشکیلات قدرتمند نظامی شدند. عمران‌خان ۶۹ ساله، چندین سال است برای جلب حمایت عمومی در انتخابات تلاش می‌کند؛ او در سال ۱۹۹۶ حزب تحریک انصاف پاکستان را تاسیس کرد.
وی تنها کاندیدای این حزب در انتخابات ۲۰۰۲ برای کسب کرسی پارلمان این کشور بود و این حزب، انتخابات سال ۲۰۰۸ را تحریم کرد. تلاش او سرانجام در انتخابات عمومی گذشته در سال ۲۰۱۳ نتیجه داد و حزب او به عنوان بازیگری جدی در صحنه سیاسی پاکستان ظاهر شد. حزب تحریک انصاف در آن سال به عنوان دومین حزب بزرگ آرا را به خود اختصاص داد.
از سال ۱۳۲۶ شمسی (۱۹۴۷میلادی) که جمهوری اسلامی پاکستان به استقلال دست یافت، تا به امروز هیچ یک از ۲۱ نخست وزیر این کشور نتوانستند دوره ۵ ساله نخست وزیری خود را کامل کنند. هر کدام از آن‌ها به دلایل مختلف از جمله ترور، کودتای نظامی، پرونده‌های فسادمالی، عدم توانایی اداره کشور ویا عدم ایجاد امنیت در کشور زودتر از موعد پنج ساله صندلی نخست وزیری را ترک کرده‌اند.
در شرایط کنونی نیز به‌نظر می‌رسد درصورت حفظ اتحاد میان احزاب مخالف، آرای حامی نخست وزیر پاکستان به زیر ۱۷۲ رأی لازم برای ادامه حیات سیاسی عمران‌خان برسد و این مسئله خبر خوبی برای وی به‌شمار نمی‌رود.
به اوج رسیدن بحران در اسلام آباد و ورود قوه قضاییه به عمق بحران
باتوجه به حساسیت موضوع، پلیس و نیروهای شبه‌نظامی حضور پررنگی در خیابان‌های شهر اسلام‌آباد دارند و از کانتینرهای باربری برای مسدود کردن جاده‌ها استفاده شده است. مخالفان دولت در پاکستان عمران‌خان را به برآورده نشدن وعده‌های خود برای احیای اقتصاد پاکستان و از بین بردن فساد متهم می‌کنند. از سوی دیگر عمران‌خان عنوان کرده است که آمریکا طرح اصلی برای برکناری وی را برنامه‌ریزی کرده اما واشنگتن این موضوع را رد کرده است.
با این اوصاف، به دنبال تحولات سریع مرتبط با جنجال سیاسی میان دولت و اپوزیسیون پاکستان، پس از رد طرح عدم اعتماد «عمران‌خان» از سوی مجلس ملی و دستور ریاست جمهوری پاکستان برای انحلال پارلمان، قوه قضاییه این کشور به موضوع منحل شدن مجلس ورود کرد؛ این درحالی است که کابینه دولت پاکستان نیز منحل شد.
با این اوصاف، دیوان عالی پاکستان در واکنش به تصمیم ریاست مجلس در نحوه استفاده از اختیارات خود برای رد طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر و سپس انحلال پارلمان از سوی ریاست جمهوری واکنش نشان داد. قوه قضاییه پاکستان کمیته ویژه‌ای را مامور رسیدگی دقیق و کامل به نحوه رد طرح عدم اعتماد از سوی نائب رئیس مجلس این کشور کرد.
حقوق دانان پاکستانی و کارشناسان قانون اساسی این کشور گفتند که ریاست مجلس فراتر از اختیارات خود و در دفاع از نخست وزیر، جلوی طرح عدم اعتماد را گرفت؛ درحالی که نمایندگان جناح مخالف از اکثریت برای تصویب این طرح برخوردار بودند. این در حالی است که امروز رئیس مجلس ملی پاکستان با محکومیت مداخله خارجی در امور داخلی این کشور رسما هرگونه طرح عدم اعتماد علیه «عمران‌خان» نخست وزیر پاکستان برپایه مداخله خارجی را مردود اعلام کرد.
در همین حال اپوزیسیون پاکستان مردود اعلام شدن طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر توسط ریاست مجلس را یک اقدام غیرقانونی خواند و اعلام کرد: جناح مخالف علیه دستورالعمل امروز ریاست مجلس به دیوان عالی پاکستان شکایت خواهد کرد. رئیس حزب مردم پاکستان نیز مدعی شد که اقدام عمران‌خان برای طرح پیشنهاد انحلال پارلمان ملی نیز مغایر با مفاد قانون اساسی است.
روند تشکیل دولت موقت و برگزاری انتخابات تا ۹۰ روز آینده
«عمران‌خان» روز یکشنبه و ساعاتی پس از پایان جلسه پارلمان طی گفت‌وگوی زنده تلویزیونی، از مردم پاکستان خواسته بود تا خود را برای انتخابات زودهنگام پارلمانی در این کشور آماده کنند. وی به طور تلویحی خطاب به عناصر پشت پرده مداخله خارجی در امور داخلی پاکستان گفت که باید مردم پاکستان تصمیم بگیرند که چه دولتی قدرت را در کشور به دست داشته باشد. «عارف علوی» رئیس جمهوری پاکستان امروز پیشنهاد نخست وزیر این کشور برای انحلال پارلمان را پذیرفت و به این ترتیب پاکستان خود را برای انتخابات زودهنگام آماده می‌کند.
وزیر اطلاع رسانی پاکستان نیز دیروز –یکشنبه- پیش اعلام کرد که کابینه دولت منحل شده است، اما عمران‌خان تا زمان تشکیل دولت موقت (انتقالی) همچنان کرسی نخست وزیری را در اختیار خواهد داشت. براساس قانون اساسی پاکستان، پس از انحلال پارلمان ملی، دولت موقت (انتقالی) برای تامین مقدمات برگزاری انتخابات آتی تشکیل شده و در عرض ۹۰ روز انتخابات عمومی باید در این کشور برگزار شود.
رهبران اپوزیسیون پاکستان اقدام دولت عمران‌خان را نقض آشکار قانون اساسی کشور دانسته و از آمادگی خود برای مراجعه به دیوان عالی و به چالش کشاندن تصمیم ریاست مجلس و انحلال پارلمان خبر دادند. عمران‌خان پیش‌تر نسبت به مداخله خارجی به ویژه تحرکات آمریکا برای تحریک اپوزیسیون علیه دولت منتخب در پاکستان هشدار داده و افشا کرد که واشنگتن در تلاش برای تغییر دولت منتخب است زیرا ما زیر بار حرف زور نرفته و درپی پیروی از سیاست مستقل خارجی هستیم.
