سرویس سیاسی: با گذشت یک سال از عمر دولت ابراهیم رئیسی، دوستان، حامیان، منتقدان و رقبای او هر یک از زاویه دید خود کارنامه ریاست جمهوری او را بررسی کردهاند. آنچه اهمیت دارد فقط نقدهای وارد شده بر دفاعهای صورت گرفته از عملکرد رئیس جمهور نیست بلکه این نکته نیز حائز اهمیت است که کدام گروه یا فردی به این امر میپردازد. این گزاره عمدتا درباره اصولگرایان مصداق بیشتری دارد. چرا که رئیسی کاندیدایی بود که اصولگرایان با وجود اختلافهای گاه جدی، همه تخممرغهایشان را در سبد او گذاشتند. در صحنه انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، از سعید جلیلی که نماینده جبهه پایداری محسوب میشد تا زاکانی از موسسین «جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی» همه کنار کشیدند تا راه پاستور را برای ابراهیم رئیسی بازکنند. بنابراین ارزیابی عملکرد رئیسی پس از یک سال، از زاویه دید طیفهای مختلف اصولگرا دستکم برای پیشبینی تحولات آینده لازم به نظر میآید. به ویژه آنکه قدرت رسمی در کشور به تمامی در اختیار این جناح است و لاجرم تمرکز تحلیلگران، از اصلاحطلبان، میانه‌روها و سایر مدعیان سیاست در ایران، به سوی شکافهای داخلی اصولگرایان سوق مییابد.
در این چارچوب به اظهارات اخیر مالک شریعتی میپردازیم تا از این رهگذر بتوان به تحلیلی روشنتر از مناسبات درونی اصولگرایان دست‌یافت. مالک شریعتی نیاسر، نماینده تهران در مجلس یازدهم، رئیس و از موسسین فراکسیون شهید دیالمه، سخنگوی ستاد تبلیغاتی علیرضا زاکانی در انتخابات ریاست جمهوری و دبیرکل جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، پس از زاکانی است. همچنین او و فراکسیون متبوعش که در سومین دوره انتخابات هیئت رئیسه مجلس، از ریاست مجدد قالیباف حمایت کرد، کارنامه رئیسی را واجد نکات مثبت و منفی میبیند که در ادامه به آن اشاره میشود.
- تکیه بر داخل کشور
شریعتی اولین مورد مثبت در دولت رئیسی را تغییر رویکرد از خارج کشور به داخل میداند و میگوید: «شاهد تفاوت رویکرد دولت سیزدهم نسبت به دوره قبل بودیم که همان تکیه به داخل است (به جای اینکه همه تلاش‌هایمان را معطوف به خارج از کشور کنیم)؛ فعالیت‌های ما باید درون‌زا و برون‌نگر باشد. همچنان که با سایر کشورها اعم از همسایگان و… در ارتباطیم، حتما اتکای اساسی ما خصوصا در موضوع اقتصاد باید به ظرفیت‌های داخلی باشد… . روابط ما با برخی کشورها که به دلیل سیاستهای اشتباه دولت‌های قبل خدشه‌دار شده بود از جمله با کشور ترکمنستان، دوباره احیا شد. قرارداد سوآپ گازی که بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان اجرایی شد آغازگر این احیا است که بخشی از بدهی‌مان نسبت به ترکمنستان را پرداخت کردیم.»
او در دفاع از این رویکرد دولت یادآور میشود: «در عمر یک ساله دولت تقریبا به خنثی‌سازی مین‌های گذشته که خارجی‌ها و داخلی‌ها آنها را سر راه ملت قرار داده بودند، پرداخته شد. اهداف بین‌المللی از جمله پالرمو و… ما را در تنگنا قرار داد.»
- شفافیت
شریعتی در اشارهای کوتاه، عملکرد مثبت دیگر دولت رئیسی را شفافیت میداند و میگوید: «اعلام اسامی بدهکاران بانکی و شفافیت نیز جزو دیگر اقدامات دولت سیزدهم است.»
- سفرهای استانی
وی سومین مورد مثبت درعملکرد دولت را سفرهای استانی رئیس‌جمهور میداند و در این باره میگوید: «نامه‌ای که با بیشترین امضا برای تشکر از رئیس جمهور در صحن مجلس امضا شد، موضع نمایندگان مجلس در قبال سفرهای استانی رئیس جمهور را مشخص کرد؛ از طرفی عموم مردم از این سفرها راضی هستند.»
چنانچه از لحن کلام این نماینده جوان و اصولگرای مجلس برمیآید، او موافقت با سفرهای رئیسی را نه از موضع خود که از موضع دیگر نمایندگان و مردم اعلام میکند؛ اما به هر حال قابل دفاع بودن آن را بیان میکند.
با وجود آنکه مالک شریعتی، مواردی را در دفاع از عملکرد دولت سیزدهم مورد توجه دارد اما به نظر، نقدهای کلیدی نیز به دولت وارد میداند:
- انتصاب بانیان وضع موجود
مالک شریعتی مانند بسیاری از منتقدان اصولگرای دولت، نقد را متوجه همکاران و منتصبان دولت میکند و اشکال کار رئیسی را درانتصاباتش میداند. او در این مورد تصریح میکند: « برخی انتقادات هم به عملکرد دولت وارد است. نحوه انتصابات در دولت به معنای اینکه مدیرانی که نگرششان با نگاه دولت متفاوت است و بانیان وضع موجود همچنان در دولت حضور دارند و باعث برخی کندی‌ها در کارها هستند.»
وی یادآور میشود که این موضع او دخالت درکار دولت نیست و میگوید: «نمایندگان نباید در انتصابات دخالت کنند ولی اگر فرد ضعیفی را ببینیم، به دولت اعلام می‌کنیم تا تعیین تکلیف صورت گیرد.»
در واقع به نظر میرسد دبیرکل جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، اولین مسئله را به کار نگرفتن نیروهای انقلابی در بخش‌های مختلف دولت میداند.
- عدم اجرای طرح کالابرگ
نقد دیگری که شریعتی به رئیسی وارد میداند، یکی از محورهای اختلاف مجلس با دولت است و بسیاری از نمایندگان با مواضع سیاسی مختلف بر آن تاکید دارند و آن موضوع تخصیص کالابرگ در چارچوب هدفمند کردن یارانههاست. او در این مورد نیز مختصر اشاره میکند: «مجلس تکلیف کرده بود در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها از کالابرگ استفاده شود و همان قیمت‌های شهریور ۱۴۰۰ باشد که این اتفاق رخ نداد. طبق قانون دولت باید تا پایان مرداد گزارش عملکردش را طبق وعده‌های داده شده در برنامه وزرا به مجلس ارائه می‌کرد که این اتفاق به طور کامل رخ نداده است؛ البته نماینده‌ها به برخی از وزرا نامه نوشته‌اند و گزارش عملکرد گرفته‌اند که باید کامل شود.»
- مذاکرات احیای برجام
شریعتی در مورد مذاکرات ایران و غرب که این روزها با اخبار مثبتی در جریان است، مخالفت جدی و مشخصی نکرده است و شاید نتوان آن را در نکته منفی عملکرد رئیسی از دیدگاه او ارزیابی کرد اما به هرحال به نحوی ضمنی، تردیدهای خود را بیان میکند. او معتقد است، نخست؛ مذاکرات تحمیل شده از دولت قبل است و دوم؛ موافقت خود را در این مورد اعلام نکرده و آن را به نوعی منوط به گزارش به مجلس و انطباق آن را با مصوبه « اقدام راهبردی رفع تحریمها» میکند.
وی درباره مورد اول میگوید: «مذاکرات از دولت قبل شروع شده و عملا به این دولت تحمیل شده است؛ شاید اگر مذاکرات درجریان نبود، این دولت مسیر دیگری را طی می‌کرد.»
شریعتی در دومین مورد با تاکید بر نقش مجلس یازدهم یادآوری میکند: «مجلس یازدهم از حالت انفعال بیرون آمد و در رأس امور قرار گرفت؛ قانون اقدام راهبردی خشاب خالی شده دولت را کاملا پر کرد و مسیر یک‌طرفه امتیازگیری از ایران را برگرداند و خاکریزی محکم در دفاع از منافع اقتصادی مردم ایجاد کرد. در مذاکرات برای ما نتیجه مهم است؛ کاری به صحبت‌های دولت و متن توافق نداریم، در حال بررسی هستیم تا ببینیم به قانون اقدام راهبردی عمل میشود یا خیر. از دولت هم می‌خواهیم اگر توافقی امضا شد به گونه‌ای باشد که بتواند پاسخگوی مردم، نمایندگان مجلس و رهبری باشد. لغو تحریمها همراه با راستی‌آزمایی است که می‌تواند برای کشور سودآور باشد.» او ادامه میدهد: «طبق قانون اقدام راهبردی منتظر شنیدن گزارش دولت در حوزه رفع تحریمها هستیم. اگر این گزارش، مجلس را قانع کرد دولت اجازه پیدا میکند تعهدات هستهای را طبق موادی که قبلا اجازه پیدا کرده بود کاهش دهد؛ اگر مجلس قانع نشد، دولت مجوزی در این خصوص نخواهد داشت. ممکن است شرایطی ایجاد شود که اجازه موقتی برای اجرا داده شود.»
بنابراین به نظر میرسد رئیس فراکسیون دیالمه مجلس که خود از جوانان انقلابی محسوب میشود، به نتیجه حاصل شده در مذاکرات مشکوک است و حتی خوشبین نیست. با این حال از مخالفت با آن نیز امتناع کرده و بر جایگاه مجلس در این مورد تاکید میکند.
در مجموع از مواضع این فعال سیاسی اصولگرا میتوان چنین ارزیابی کرد که جریان نزدیک به زاکانی و حدادعادل در مجلس، چندان همراه دولت رئیسی محسوب نمیشود و حاضر به حمایت بی قید و شرط از او و کابینهاش نیست. همچنین با وجود آنکه برخی اصولگرایان تندرو و حامی دولت رئیسی، علیرغم مخالفتهای پیشین خود با برجام، امروز با نتایج مذاکرات در احیای برجام موافقت کرده و به خاطر این دستاورد به دولت تبریک میگویند. مالک شریعتی، درباره این مذاکرات و دستاوردها مشروط و مردد سخن میگوید؛ به نحوی که میتوان فاصله این طیف از اصولگرایان با دولت رئیسی را نتیجه گرفت.
