سرویس سیاسی: مذاکرات ایران و غرب از همان ابتدا که در دولت حسن روحانی شروع شد با مخالفت اصولگرایان به ویژه اصولگرایان تندرو گره خورد. مخالفانی که پس از همایش «دلواپسیم: همایش بزرگ مخالفان توافق با آمریکا» در اردیبهشت ۱۳۹۳ پس از توافق لوزان برگزار شد، به نام دلواپسان شناخته شدند. مخالفت‌های این گروه در تمام دوره ریاست جمهوری حسن روحانی با سیاست و تیم دیپلماسی او، ادامه داشت. آنان معتقد بودند که روحانی و مذاکره‌کنندگان میخواهند ایران را به سازش با آمریکا مجبور کنند. بنابراین از همه نفوذ و قدرت سیاسی خود استفاده کردند تا مانعی برای تحقق توافق بین ایران و غرب شوند. همین گروه دلواپس همایش و راهپیمایی دیگر “دلواپسیم” را در مشهد به راه انداختند و با پلاکاردهای «اجازه نمیدهیم» برای دولت یازدهم، خط و نشان کشیدند در طول دوره مذاکرات و پس از آن، از تربیون‌ها و ابزارهای مختلفی برای تحقق ادعای خود مبنی بر اجازه نمیدهیم، استفاده کردند. تا جایی که برخی تحلیلگران، حمله به سفارت عربستان در مشهد و هوا کردن یک موشک با شعاری که وعده نابودی اسرائیل را میداد، در چارچوب همین اقدامات و تلاشها علیه مذاکرات و برجام تلقی کردند.
تندروها و مذاکره در دولت حسن روحانی
روح اله حسینیان از چهرههای شاخص جریان دلواپس که در آن زمان نماینده مجلس نهم بود، در صحن مجلس، خطاب به علی اکبر صالحی گفته بود که قسم جلاله یاد کرده‌اند که وی را در آب سنگین اراک اعدام کنند و داخل بتن قرار دهند. چنین ادعاها، تهدیدها و فشارهایی حتی پس از حصول توافق ادامه داشت. با خروج ترامپ از برجام در تابستان ۹۷، وضعیت برای دولت و مذاکراه‌کنندگان و حامیانشان دشوارتر نیز شد. به ویژه با به پایان رسیدن مجلس اصلاحطلب دهم و آغاز به کار مجلس انقلابی یازدهم، برای سازندگان برجام این فشارها سنگین‌تر نیز شد و در نهایت در تابستان ۱۳۹۹، یک سال مانده به پایان دوره دوازهم دولت، جواد کریمی قدوسی به نمایندگی از ۴۰ نماینده دیگر، با طرح سوالاتی، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه را به مجلس کشاند. سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی این سولات را قرائت کرد: «سوال اول مبنی بر این است که دلیل نادیده گرفتن مصادیق حقوق هستهای ملت ایران در موافقتنامه ژنو چیست؟ سوال دوم: آیا وقت آن نرسیده با پشتوانه این ملت انقلابی و شهدای این مرز و بوم در مقابل اهانت‌های مقامات آمریکا و رفتارهای غیردیپلماتیک مقامات متکبر غربی عکس‌العمل انقلابی در وزن وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نشان بدهید و از خوشبینی به این مقامات فریبکار و غیرقابل اعتماد غربی و آمریکایی بکاهید؟» اگر چه اکثریت همان مجلس اعلام کرد که از پاسخهای وزیر خارجه قانع شده است اما ۸۶ نماینده انقلابی و رادیکال پاسخها را قانع‌کننده ندانستند و حتی کریمی قدوسی و چند نماینده دیگر در پایان سخنان ظریف در پاسخ به سوالات، علیه او شعار دادند: « مرگ بر دروغگو!»
تندروها و احیای برجام
پرونده مذاکرات هستهای در دولت رئیسی با اما و اگرهای زیادی باز شد. اول آنکه رئیسی بارها گفته بود که سیاستهای دولتش را به مذاکرات گره نمیزند و دوم آنکه رئیس تیم مذاکره‌کننده از مخالفان برجام بود. به علاوه سعید جلیلی نیز پیشنهاداتی برای تغییر جهت در مذاکرات پیشنهاد. اما واقعیت بینالمللی و داخلی کشور و مسئولیت اصولگرایان که اکنون همه قدرت را در دست داشتند، آنان را لاجرم به پای میز مذاکره برای احیای برجام نشاند و از قضا با فراز و فرودها و بیم‌های فراوان این روزها همه نشانهها حاکی از موفقیت تیم مذاکره کننده دولت رئیسی در احیای برجام دارد. شاید از مهم‌ترین نشانههای نهایی شدن توافق میان ایران و آمریکا، مواضع آشتیجویانه مخالفان دو آشته پیشین برجام باشد.
جواد کریمی قدوسی، این روزها موافق احیای برجام است و آن را نقطه وفاق همه در کشور میداند. او روز گذشته در میان اخبار مثبت از حصول توافق به ایلنا گفته است: « اینکه دولت سیزدهم، از روز اول راهبرد خود را در بحث مذاکرات به اقتصاد، بازار، تولید، سرمایه‌گذاری و روابط با همسایگان گره نزده، یک دستاورد است.» او ادامه میدهد:« بنده پیشنهادم به آقای رئیس‌جمهور در روزهای اول این بود که اخبار مذاکرات را در کف اخبار قرار بدهید نه در رأس؛ رسانه ملی هم اینگونه عمل کند. در دولت یازدهم و دوازدهم اخبار مذاکرات در رأس خبرهای ملی بود، ۹۰ درصد موضع‌گیری‌های آقای رئیس‌جمهور قبل روی بحث مذاکرات بود. چرا این حرف را زدم؟ چون آن مهندسی در آن دولت عامل اصلی رکود اقتصاد ما شد. همه فعالان حوزه اقتصادی معطل بودند که «سرمایه‌گذاری کنند یا خیر»، «خرید کنند یا خیر» «بفروشند یا خیر»، «وارد کنند یا صادرکنند»، «تسهیلات بگیرند یا نگیرند» و … خلاصه اینکه برجام چه می‌شود؟»
قدوسی که عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است، در ادامه نقد خود به دولت پیشین میگوید: «این عامل اصلی رکود بود؛ شرطی کردن همه امور کشور باعث معطل ماندن موضوعات و کارها به مذاکره و توافق می‌شود که دیدیم بعد به چیزهای دیگر هم گره زدند؛ حتی ازدواج جوانان، آب خوردن و بارش ابر همه را به برجام گره زدند و اثر منفی داشت.»
اما نکته جالب اظهارت کریمی قدوسی به آنجا باز میگردد که تضاد و تقابل درباره موضوعی ملی مانند برجام را حاصل گره زدن امور به نتایج مذاکرات میداند و میگوید: «نکته بسیار تلخ آن سیاست، دوقطبی شدن جامعه بود؛ ما در مجلس دوقطبی را کامل دیدیم. دوقطبی بر روی بود و نبود مذاکره و برجام در میان نخبگان و مردم اتفاق افتاد و موافقین و مخالفین به صف شدند و این دو قطبی عاملی شد برای زمینه‌سازی اعتراضات که اینها همه بشود نقطه قوت آن تیم برای تحمیل خواست آمریکایی‌ها به نظام، رهبری و ولایت که در جلسه‌ای آقای ظریف خدمت مقام معظم رهبری میگوید:«این متن را اگر شما قبول نکنید، من دیگر نمی‌توانم وزیر خارجه باقی بمانم» و آقا هم می‌گویند «خب نمان» که من این مساله را در کمیسیون امنیت به آقای ظریف گفتم که اعتراض کرد و فریاد کرد؛ رسانه ملی هم در کمیسیون بود ضبط کرد و اخبار ۱۴ هم یک گوشه از آن را پخش کرد.» در واقع حتی امروز که این نماینده عضو جبهه پایداری از مذاکرات راضی است باز هم، مخالفت و حمله به تیم و دولت پیشین را لازم میداند. اگرچه به زعم برخی تحلیلگران، این تقابل با دولت قبل برای توضیح و اقناع افکار عمومی در همراهی با حصول توافق در دولت اصولگرا لازم است.
پس از تعیین تکلیف با مذاکرات پیشین، کریمی قدوسی درباره توافق به نظر قطعی شده ایران، آمریکا و غرب توسط تیم مذاکره‌کننده دولت فعلی میگوید: «علی‌ایحال این موفقیت را واقعا باید به این دولت تبریک گفت که حقیقتاً مردم را امیدوار کرد؛ در روابط خارجی، نگاه به داخل و سفرهای استانی و مدیریت منابع، سرنوشت مردم را به مذاکره و برجام گره نزد. نگاه به این صورت بود که این مذاکره هم یکی از صدها موضوع است و شد شد، نشد نشد، اگر هم نشد از راه‌های دیگر اقدام می‌کنند و راهکارهای دیگر و پلن B و امثال اینها کار را انجام می‌دهند.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه اظهاراتش این دستاورد دولت رئیسی را فراتر از نتایج اقتصادیاش ارزیابی کرده و آن را عامل وحدت ایدئولوژیک میداند و اظهار میکند: «تحلیل من این است که این یک نقطه‌ای برای وحدت بسیاری از جریان‌هایی است که دل در گرو اسلام ناب، کشور و امنیت ملی دارند برای اینکه با هم رفاقت کنند. ما فقط نگاه نکنیم که این توافق اگر حاصل شد، دستاورد اقتصادی دارد؛ به نظر من دستاوردهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی‌اش خیلی بیشتر از دستاوردهای مالی و اقتصادی است.»
او در پایان میگوید: «لذا بنده شرایط را بسیار مطلوب می‌بینم و تحلیل من هم این است که این اتفاق رخ داده و اثراتش را گذاشته است. این تتمه کار هم دارد آمریکایی‌ها را کمی در واقع بینی نسبت به جایگاه ایران سر عقل می‌آورد. اگر بیشتر سر عقل بیایند و به خواسته‌های ما تن بدهند و در نهایت ان‌شاءالله برسیم به نقطه‌ای که رهبر انقلاب پیش‌بینی کردند، دشمن حتی فکر تحریم ما را از ذهن خود خارج کند.»
در چنین شرایطی که یکی از اصلی‌ترین و تندترین مخالفان مذاکره و توافق، در دولت حسن روحانی که در عدم تحقق برجام اقدام نیز کرده است، امروز از نتایج مذاکره راضی و خرسند به نظر میرسد و آن را فراتر از دستاوردهای اقتصادی، دستاوردی ایدئولوژیک و اعتقادی تبیین میکند، به نظر اولا باید علیرغم عدم اعلام نهایی رسیدن به توافق، آن را تمام شده پنداشت و از سوی دیگر به اجرایی شدن آن دستکم تا دولت بعدی در آمریکا خوشبین بود.
