سرویس سیاسی: رئیس ستاد مرکزی اربعین گفت: « توصیه اکید ما این است که زائران از سفر خود منصرف شوند.» مجید میراحمدی، در گفتگوی تلویزیونی در تشریح وضعیت مرزهای غربی کشور تاکید کرد: « سفر برای زیارت اربعین منتفی است.» به جز سفرهای هوایی که برای آن هیچ ممنوعیتی قائل نشدیم. البته در داخل عراق مشکلات مختلفی وجود دارد و از نجف هم از ما درخواست شده تا آب آشامیدنی ارسال کنیم. توصیه اکید ما این است که زائران از سفر خود منصرف شوند. اگر شرایط تغییر کند، طی ۴۸ ساعت آینده اطلاع‌رسانی میشود. بدون اینکه این مسائل حل شود، نمیتوانیم مجوز حرکت زائران را صادر کنیم.»
این اظهارات رئیس ستاد مرکزی اربعین، برخلاف همه تبلیغات چند ماهه و به ویژه چند هفته اخیر بود که طی این مدت تلاش گسترهای برای تشویق مردم برای سفر به عراق به مناسبت اربعین حسینی (ع) بود. از رسانههای مختلف و به یژه از صداوسیما مردم برای شرکت در این گردهمایی و راهپیمایی جهانی دعوت میشدند و دائما تسهیل صدورگذرنامه، راه اندازی موکبها و ارائه خدمات نهادهای مختلف کشور در این برنامه و حتی تخصیص وام ۵ میلیون تومانی بدون ضامن تبلیغ میشد و از این روی خود برگزارکنندگان تخمین میزدند که حدود ۵ میلیون نفر زائر کربلا در اربعین امسال خواهیم داشت. از همین روی است که توصیه اکید رئیس ستاد برگزاری برای منصرف شدن از سفر به عراق، عجیب به نظر میآید.
البته فقط او نیست که تلاش دارد از سفر مردم جلوگیری کند. وزیر کشور نیز از مردم خواست بازگردند و تاکید کرد دیگر برگه عبور صادر نمیشود.
سردار محمد شرفی، فرمانده قرارگاه اربعین فراجا نیز با اعلام اینکه در ساعت یک بامداد ۱۸ شهریور به خاطر وضعیت نگران‌کننده زائران جلسه‌ای اضطراری تشکل شده است، در تشریح آخرین وضعیت حضور زائران ایرانی در مرزهای عراق میگوید: «تصمیم گرفته شد زائرانی که هنوز سوار اتوبوس نشده‌اند، بلیت‌های‌شان‌صادر نشود و وجوه به آنها استرداد شود.» او وضعیت را به خصوص برای کودکان، زنان و افرادی که بیمار هستند، “به‌شدت نگران‌کننده” خوانده است.
درتوضیح آنچه در حال وقوع است، بسیاری به بلاتکلیفی و سردرگمی انبوه زائران ایرانی در مرزها، فقدان وسایل نقلیه برای انتقال زائران به نجف و کربلا و سوداگری رانندگان عراقی و رفتارهای تحقیرآمیز و توهین‌آمیز ماموران اشاره میکنند.
بنا براعلام سازمان هلال احمر ۹ زائر ایرانی نیز متاسفانه درکربلا جان باخته‌اند. ستاد مرکزی اربعین، دلیل بسته شدن مرزهای عراق به روی زائران ایرانی را «نبود آمادگی و زمینه‌ها و بسترهای طرف عراقی در سرعت عمل پذیرش زائران و نقل و انتقالات، ناکافی بودن امکانات در آن سوی مرز و همچنین کثرت جمعیت و هوای گرما»اعلام کرده است؛ ادعایی که دستکم از جانب بسیاری شاهدان عینی توضیح کامل وضعیت نیست. آنان به مشکلاتی در مدیریت این جمعیت در خود ایران نیز اشاره میکنند.
وضعیتی ناشی از بیتجربگی
شهریارحیدری، نماینده قصر شیرین که یکی از شهرهای غربی هم مرزبا عراق است، دلیل به وجود آمدن چنین «شرایط نگران‌کننده»ای را بیتجربگی دولت میداند و در این مورد میگوید: «اطلاع‌رسانی دولت درباره پیش‌بینی سفر ۵ میلیون زائر ایرانی اربعین، ناشی از بیتجربگی بود.»
نماینده مردم قصر شیرین درباره این که دولت پیش‌بینی کرده بود امسال حدود ۵ میلیون نفر راهی راهپیمایی اربعین می‌شوند، اما چرا شاهد مشکلات بودیم، تصریح میکند: معتقدم پیش‌بینی حضور ۵ میلیون نفر کار معقولانه‌ای نیست؛ شخصا ۳ سال دبیر ستاد اربعین بودم حداکثر ظرفیت بیش از ۲٫۵ میلیون نفر نیست. سال‌های قبل دولت عراق محدودیتی نداشت و کرونایی هم وجود نداشت اما امروز دولت عراق نگران کرونا است و مسائل سیاسی داخلی عراق وجود دارد، بنابراین ۵ میلیون نفر عدد معقولانه‌ای نیست و پیش‌بینی‌ها باید برای ۲٫۵ میلیون نفر در نظر گرفته میشد. تمام ملت ایران مشتاق زیارت و شرکت در این برنامه عظیم و جهانی هستند اما این دلیلی بر این نیست که تشویق کنیم همه ملت در این راهپیمایی شرکت کنند. توجه داشته باشید مردم هم بر اساس سیاست‌های دولت برنامهریزی میکنند؛ یعنی اینکه وقتی اعلام میکنند ۵ میلیون نفر، آنها هم فکر میکنند تمام امکانات برای این ۵ میلیون نفر آماده شده و با اشتیاق و راحتی می‌توانند بروند و بازگردند. از این جهت اینگونه اطلاع‌رسانی ناشی از بیتجربگی بود.»
وی یادآور میشود: «سال‌های گذشته به دلیل تجارب زیادی که در این ارتباط بود نوسانات سال‌های قبل‌تر برطرف میشد از این جهت یک مقداری تجربه اثر خودش را داشت اما امسال سیل عظیمی از جمعیت به سمت مرزها رفتند به طوری که روز گذشته شاهد بودیم خدمات ضعیف، مشکل ترافیک و ازدحام جمعیت را به وجود آورد که این مسائل باعث شد یکسری نگرانی برای زائران پیش بیاید.»
این نماینده مجلس در ادامه مجددا بر مسائل و دلایل آن تاکید میکند: «بله؛ یکسری نارسایی‌ها هم در حمل و نقل زمینی و هوایی وجود داشته است و اگر اقدمات به موقع بود و حمل و نقل هوایی یک مقداری بیشتر مدیریت میشد، جمعیت زیادی از زائران می‌توانستند از طریق هوایی در زمان مقررحضور پیدا کنند. ضمن اینکه از طریق زمینی هم حمل و نقل عمومی به موقع در اختیار زائران قرار نگرفت و مدیریت نشد. امروز هم انتظار این است که برای روزهای باقی مانده به مراسم اربعین تمام سعی و تلاش مدیران این باشد که از ازدحام جلوگیری شود تا شاهد خدمات بیشتر و بهتری باشیم.»
محدودیت عراق و نقش زائران
شهریاری وجه دیگر مسئله را نه قصور دولت عراق که محدویتهای آن میداند و میگوید: «در کنار ظرفیت مرزها، محدودیت خدمات خود کشور عراق مطرح است، زیرا کشور عراق به هر حال یکسری محدودیت‌هایی دارد. روز گذشته رئیس ستاد اربعین عراق اعلام کرد که ظرفیت ما محدود است و زیاد نیست. زائران ایرانی بعد از زیارت به ایران بازگردند تا زمینه شرکت بقیه مردم فراهم شود اما به دلیل اینکه کمتر به این موضوع توجه شد، ما شاهد ترافیک در مرزها بودیم.»
حیدری از مردم نیز میخواهد در چنین شرایطی به هشدارها و توصیهها توجه داشته باشند و با بیان اینکه « هیچ راهی هم به جز همکاری زائران وجود ندارد» تاکید میکند: «بسیار اهمیت دارد که زائران عتبات عالیات توجه کافی به هشدارهای ستاد چه در استان‌ها و چه در مراکز داشته باشند که بتوانند به راحتی تردد و عبورکنند تا رفت و آمد جریان پیدا کند، اما هنگامی که به این هشدارها توجه نمیشود، مشاهده می‌کنیم در یک روز حدود یک میلیون نفر به ۴ مرزی که حداکثر توان ترخیص ۱۰۰ هزار نفر را دارد مراجعه میکنند که قطع به یقین هم ترافیک ایجاد میشود و هم مشکلات زیادی برای زائران ایجاد میکند.»
یادآوری سوابق دولت قبل
این نماینده مجلس در نهایت ادامه میدهد: «گرچه نباید نافی خدمات دولت به مردم باشیم که واقعا از یک ماه پیش کسانی که علاقمند بودند به هر شکلی در راهپیمایی اربعین حسینی چه در حوزه خدمات چه در حوزه حمل و نقل پای کار بودند اما اصل سیاست اربعین به عهده ستاد است، یعنی باید به گونه‌ای برنامهریزی کنند هم زمان مدیریت شود و هم خدمات متناسب با جمعیت در نظر بگیرند که البته اینها به تجربه بازمی‌گردد.»
وی با یادآوری عملکرد ستاد برگزاری اربعین در سال‌های گذشته، تاکید میکند: «سال‌های قبل سعی می‌کردیم زمان به گونه‌ای مدیریت شود که زائران با کمترین ترافیک و ازدحام مواجه شوند. شاید در سال‌های گذشته با یک یا ۲ ساعت ازدحام مواجه نبودیم که با طرح لایه‌بندی که در مرزها داشتیم مدیریت صورت می‌گرفت و کارها الحمدالله به خوبی انجام میشد. مسئولان توجه داشته باشند روزهای منتهی به اربعین مشتاقان زیاد هستند؛ خدمات و امکانات محدود است و باید زائران عزیز را مدیریت کنند که با ازدحام و ترافیک مواجه نشویم.»
در مجموع با وجود اهمیت سیاسی و استراتژیکی مراسم و راهپیمایی اربعین برای جمهوری اسلامی، برگزاری بی حاشیه و برنامهریزی شده آن میتواند نمایش قدرت ایران و خلاف این وضعیت، میتواند بیانگر نقاط ضعف نظام باشد.
وجه دیگری که در وضعیت نگران‌کننده مرزها و زائران باز هم زخم کهنه مخالفان دولت را باز کرده است، بسیاری از رسانه‌ها و افراد اصلاحطلب و میانهرو با یادآوری فشارهایی که بر دولت حسن روحانی برای عدم برگزاریِ گسترده این مراسم، میگوید آنچه باعث میشد دولت دوازدهم چنین تبلیغات وسیعی را ترتیب ندهد، نه اشرافیت و غربگرایی دولتمردان که داشتن درک و توان برنامهریزی و پشتیبانی از آن بوده است؛ آنچه به زعم برخی، دولت رئیسی دستکم در مراسم اربعین به طور نسبی فاقد آن بوده است.
