روزان: «امروز روز زن است. روز زنی است که عالم به او افتخار دارد؛ روز زنی است که دخترش در مقابل حکومتهای جبار ایستاد و آن خطبه را خواند و آن حرفها را زد که همه میدانید؛ زنی که در مقابل یک جباری ایستاد ـ که اگر مردها نفس میکشیدند همه را میکشتند ـ و نترسید و ایستاد و محکوم کرد حکومت را، یزید را محکوم کرد.»
اینها بخش هایی از سخنان بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۸ است. مردی که روز ولادت حضرت فاطمه(س) را به پاس مقام بانوان و مادران ایرانی، روز زن نامید.
شاید بد نباشید که بدانید، در نگاه دینی شأن همسری، از شأن مادری بالاتر است و اولویت‌های زن همسری، مادری، فعالیت‌های خانگی و فعالیت‌های اجتماعی است. پررنگ‌کردن نقش والدگری نسبت به همسری می‌تواند اختلال تربیتی ایجاد کند. مهم‌ترین رابطه در خانواده باید رابطه زن و شوهر باشد. از سوی دیگر متأسفانه پررنگ‌کردن و اهمیت‌دادن به نقش مادری، سبب کم‌رنگ شدن نقش پدری و به حاشیه‌رفتن آن شد.
حالا در آستانه روز زن، دولت و مجلس دو طرح مهم را در دستور کار خود قرار داده اند. طرح یسنا و لایحه حمایت از زنان.
طرح یسنا
در آستانه روز مادر از عیدی دولت به مادران ایرانی در قالب طرح یسنا رونمایی شد. در این طرح که اجرای آن از از روز پنجم دی ماه آغاز شده، از مادران باردار و شیرده دارای فرزند زیر ۲ سال حمایت شده و حساب این مادران برای خرید کالا شارژ شده است. طرح یسنا در گام اول در ۸ استان آغاز شده و به زودی در سایر استان‌های کشور نیز اجرایی خواهد شد.
طرح یسنا سومین طرح تشویقی دولت پس از طرح یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی و یارانه کودکان دارای فقر غذایی و نیازمند تغذیه است و در گام اول مادران شیرده (دارای فرزند زیر ۲ سال) در دهک یک درآمدی در ۸ استان کهگیلویه و بویراحمد، خراسان‌جنوبی، ایلام، خراسان‌شمالی، گلستان، فارس، هرمزگان و لرستان، مشمول این طرح هستند.
اجرای این طرح در راستای اجرای ماده ۲۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت با هدف حمایت از مادران شیرده دارای فرزند زیر ۲ سال در دهک یک درآمدی در هشت استان کم‌برخوردار (با اولویت محرومیت و نرخ باروری زیر ۲/۵ درصد) با ارائه سبد غذایی رایگان در بستر کالابرگ الکترونیکی انجام می‌شود.
عیدی دولت به مادران چقدر است؟
معاون رفاهی وزارت درباره طرح یسنا که در آستانه روز مادر رونمایی شده است بیان کرد: طرح یسنا مربوط به مادران باردار و شیرده دهک اول تا سوم می‌شود. در مرحله نخست فقط برای ۸ استان خراسان جنوبی، خراسان شمالی، لرستان، هرمزگان، فارس، گیلان، کهکیلویه و بویراحمد و گلستان می‌شود. مادران نیازمند به کالری از سوی وزارت بهداشت شناسایی شده‌اند. جمعیت مادران (باردار و شیرده) در این ۸ استان ۲۷ هزار نفر بوده که ۲۲ هزار نفر آن‌ها مشمول طرح دریافت یارانه برای مصرف کالری مورد نیاز شده‌اند.
عسگریان عنوان کرد: در طرح سوم به هر مادر مشمول مبلغ ۴۰۰ هزار تومان ماهانه پرداخت می‌شود که باید از ۱۶ قلم معرفی شده در طرح کودکان استفاده کنند.
لایحه حمایت از زنان
«لایحه ارتقای امنیت زنان» ۵۱ ماده و ۵ فصل دارد که از سال ۱۳۹۱ بین نهادها، سازمان‌ها و کمیسیون‌های مختلف دست به دست شد تا اینکه در نهایت فروردین‌ماه سال جاری، با ۱۹۰ رأی موافق به تصویب اهالی بهارستان رسید. البته لایحه فوق به شرط اینکه به واقع اقدامی برای ارتقای سطح امنیت زنان باشد، مدت طولانی در کمیسیون اجتماعی خاک خورد و در نوبت صحن قرار گرفت.
حالا پس از گذشت ۱۲ سال، لایحه «پیشگیری از آسیب‌دیدگی زنان و ارتقای امنیت آنان در برابر سوءرفتار» که در دولت روحانی تحت عنوان لایحه منع خشونت علیه زنان به مجلس دهم ارسال شد، با تغییر و اصلاحاتی متعدد حتی در نام، در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۴۰۲ به تصویب مجلس‌یازدهمی‌ها رسید. این لایحه با تمرکز بر بازدارندگی و پیشگیری، ارتقای امنیت روانی و جسمانی زنان در محیط خانه، کار و اجتماع سعی دارد امنیت زنان را با حمایت‌های قانون تأمین کند.
البته اعضای کمیسیون اجتماعی دلیل این تأخیر را وجود حساسیت‌های جامعه نسبت به این لایحه چالشی می‌دانند و معتقدند اگر همه جوانب امر را در نظر نگیرند، ممکن است مثل لایحه عفاف و حجاب در جامعه حساسیت‌برانگیز شود. به همین دلیل هم بررسی آن در کمیسیون اجتماعی به درازا کشیده است. گفتنی است لایحه «منع خشونت علیه زنان» در مجلس دهم بررسی شد و با روی کار آمدن دولت رئیسی مورد بازنگری‌های مجدد قرار گرفت. هرچند در کنار اعضای فراکسیون زنان مجلس دهم، شهین‌دخت مولاوردی هم به عنوان معاون رئیس‌جمهور وقت پیگیر این لایحه بود. او در همان زمان نسبت به حذف بسیاری از نکات مثبت این لایحه توسط قوه قضائیه اعتراض و انتقاد کرد.
اما بالاخره روز یکشنبه ۱۰ دی‌ماه، پس از یک بازه زمانی طولانی، قالیباف اعلام کرد لایحه فوق در دستور کار صحن قرار دارد و مجلس قصد دارد جزئیات آن را هرچه سریع‌تر در صحن بررسی کند.
اهداف یک لایحه
طبق آنچه نمایندگان اظهار می‌کنند هدف این لایحه، تمرکز بر بازدارندگی و پیشگیری، ارتقای امنیت روانی و جسمانی زنان در محیط خانه، کار و اجتماع است. به قول، ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی که گفت این لایحه بنا دارد رسوم غلط و اشتباهی مثل خون‌بس را که در بخشی از جامعه اجرا می‌شود حذف کند؛ تأکید کرد که در‌این‌باره جرم‌انگاری‌هایی صورت گرفته است. نکته دیگری که در این لایحه دیده شده است، حمایت از حریم خصوصی زنان در مقابل ضابطان قانونی، امکان استفاده از اذن قاضی برای خروج زنان از کشور در موارد ضروری، مجازات شوهری که همسر خود را از خانه اخراج کرده یا مانع ورودش به خانه شود، جرم تلقی‌شدن اجبار زن به ازدواج یا طلاق توسط هر کسی از جمله ولی، قیم و… از دیگر اهداف این لایحه است.
نمایندگان نباید این‌گونه برای زنان قانون بنویسند
سمیه محمودی، عضو فراکسیون زنان مجلس دهم و یازدهم درباره لایحه خشونت علیه زنان در مجلس دهم که بعد از تغییراتی در مجلس یازدهم به لایحه ارتقای امنیت زنان تغییر نام یافت،گفت: «مسائل و موضوعاتی که قانون‌گذار درباره مشکلات زنان می‌بیند با آنچه در جامعه وجود دارد و واقعیت است تفاوت دارد؛ چراکه نمایندگان درگیر مسائل این‌چنینی نیستند و بر اساس شنیده‌های خود می‌خواهند قانونی در حوزه امنیت زنان مصوب کنند که ممکن است اگر مسائل و مشکلات را واقعی و ملموس درک نکنند، نه‌تن‌ها ممکن است قانون مصوب حمایتی نباشد، بلکه آسیب‌زننده هم باشد».
نماینده مردم شهرضا در مجلس یازدهم ادامه داد: «بنابراین معتقدم کمیسیون اجتماعی که بررسی‌کننده این لایحه است، باید نظر قوه قضائیه را در‌این‌باره جلب کند؛ چراکه آن‌ها به طور مداوم در جریان بحث زنان و موضوعات و اختلافات خانوادگی هستند و احساس می‌کنم آن‌ها باید بیشتر نظر بدهند تا قانون واقعی نوشته شود». محمودی افزود: «صرف اینکه بگوییم قانونی برای حمایت از زنان مصوب کرده‌ایم، به اعتقاد من مصرف تبلیغاتی انتخاباتی دارد. اما اینکه در دادگاه‌ها چه می‌گذرد و مشکلات چه مواردی است و راهکار و خلأ‌ها چیست نکات و مواردی است که باید به طور کارشناسانه به آن پرداخته شود».
عضو فراکسیون زنان مجلس یازدهم تأکید کرد: «بررسی لایحه ارتقای امنیت زنان ظاهرا فقط در کمیسیون اجتماعی بررسی شده که یک اشکال است. این لایحه باید به طور مشترک در کمیسیون حقوقی و قضائی و اجتماعی بررسی می‌شد. درست است که موضوع آن اجتماعی است، اما بخش قضائی آن مهم‌تر است». این نماینده مجلس ادامه داد: «نباید طبق آمال و آرزو‌های خودمان قانون بنویسیم. متأسفانه در بسیاری از قوانین همین‌طور است. من قانون‌گذار نمی‌دانم خلأ قانونی در حوزه زنان چیست و کسی که قانون را در‌این‌باره اجرا می‌کند و حکم می‌دهد می‌داند که خلأ‌های قانونی این حوزه چیست؛ بنابراین در این زمینه قوه قضائیه ارجح‌تر از همه بخش‌هاست و مشکلات این حوزه را می‌داند و باید در تدوین و ارائه راهکار و نظر اثر پررنگ‌تری داشته باشد».
در لایحه ارتقای امنیت زنان، زن و مرد را در مقابل یکدیگر قرار نداده‌ایم
شیوا قاسمی‌پور، عضو هیئت‌رئیسه فراکسیون زنان مجلس یازدهم، اما لایحه ارتقای امنیت زنان را مفید دانست و در توضیح آن گفت: «هفته گذشته در جلسه‌ای خدمت رهبری رسیدیم و زنان جلسه به عنوان یک مطالبه موضوع امنیت زنان را با ایشان مطرح کردند و ایشان هم در این خصوص تأکید کردند که هرچه سریع‌تر موضوع فوق به لحاظ اهمیت در دستور کار مجلس قرار گیرد». او با بیان اینکه زن به عنوان محور خانه اگر امنیت نداشته باشد قطعا نمی‌تواند فرزندان خوبی تربیت کند و آرامش را به جامعه منتقل کند، گفت: «به اعتقاد من با دادن امنیت به زنان در واقع امنیت را به جامعه هدیه داده‌ایم.
باید تلاش کنیم با تصویب این قانون در مجلس یازدهم و تخصیص بودجه‌های قیدشده برای حوزه زنان در بند‌های برنامه هفتم توسعه و دیدن و افزایش این بودجه در بودجه ۱۴۰۳ بتوانیم تحولی بزرگ در حوزه امنیت زنان ایجاد کنیم». نماینده مردم سراوان در مجلس یازدهم در پاسخ به اینکه لایحه امنیت زنان چه ضعف‌هایی دارد؟ بیان کرد: «قصد دارم نگاه مثبتی به این لایحه داشته باشم و به نقاط ضعف و منفی آن نپردازم. هرچند برخی قوانین مجلس به نفع گروهی و ضرر گروهی می‌تواند باشد؛ اما به اعتقاد من این قانون یکی از بهترین مصوبات مجلس یازدهم می‌تواند باشد به شرطی که درست اجرا شود».
باید همه جوانب در قانون‌گذاری برای زنان در نظر گرفته شود
علی‌اصغر عنابستانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس یازدهم نیز با بیان اینکه مدت زمان طولانی از بررسی لایحه ارتقای امنیت زنان در کمیسیون اجتماعی می‌گذرد گفت: «لایحه منع خشونت علیه زنان که در دولت روحانی به مجلس دهم آمد، مدتی در کمیسیون اجتماعی در حال بررسی بود و دولت جدید که روی کار آمد لایحه را برای اعمال تغییراتی برگرداند و اصلاحاتی روی آن انجام شد.
این لایحه پس از اصلاحات اعمال‌شده دوباره به کمیسیون اجتماعی برگردانده شد و در کمیسیون مشترک با کمیسیون فرهنگی که جلسات طولانی و متعددی هم بود، این لایحه را بررسی کردیم و اکنون در دستور کار صحن قرار دارد». او ادامه داد: «بخش‌هایی از مشکلات حوزه زنان به اشکالاتی بر‌می‌گردد که در ساختار اجتماعی ما در تعامل با زنان وجود دارد. بخش‌های دیگر هم متوجه بخش قانونی است.
به هر حال خشونت‌هایی علیه زنان در جامعه یا خانواده اعمال می‌شود و در مواقعی احساس می‌شد حقوق زنان در قوانین مدون ما به نحو شایسته‌ای لحاظ نشده است به همین دلیل ضرورت تصویب چنین قانونی احساس شد». عضو کمیسیون اجتماعی مجلس یازدهم افزود: «در کمیسیون اجتماعی بررسی‌های خوبی انجام شد و البته گزارش مناسبی هم تنظیم شد. البته اختلاف‌نظر‌های زیادی هم درباره این لایحه وجود داشت و بعضا برخی معتقد بودند که برخی از احکام موجود در لایحه ممکن است به استحکام بنای خانواده آسیب بزند و تبعات اجتماعی دیگری داشته باشد.
