گروه دیپلماسی: ریشی سوناک، دیروز (سه‌شنبه) پس از دیدار با چارلز سوم، پادشاه بریتانیا، رسما مامور تشکیل کابینه شد. ماموریت سوناک برای تشکیل کابینه در شرایطی صورت گرفت که پس از ۴۵ روز ریاست بر دولت بریتانیا، لیز تراس در ۲۸ مهر ماه از سمت خود کناره‌گیری کرد. با کناره‌گیری بوریس جانسون و خانم پنی موردانت از رقابت درون حزبی، «ریشی سوناک» به رهبری حزب محافظه‌کار برگزیده شد.
ریشی سوناک کیست و چه کارنامه‌ای دارد؟
ریشی سوناک از نسل جدید نمایندگان حزب محافظه‌کار، متولد سال ۱۹۸۰ در شهر ساوتهمپتون از خانواده‌ای هندی‌تبار است. او پنجاه و هفتمین نخست وزیر کشور انگلستان است و با ۴۲ سال سن جوان‌ترین نخست وزیر تاریخ معاصر این کشور خواهد بود. سوناک با اصالتی پنجابی، اولین نخست وزیر آسیایی‌تبار و غیرسفیدپوست بریتانیا به شمار می‌رود.
نخست‌وزیر جدید انگلستان، لیسانس «فلسفه، سیاست و اقتصاد» از دانشگاه آکسفورد و فوق‌لیسانس ام‌بی‌ای از دانشگاه استنفورد آمریکا دارد. همسر سوناک، آکشاتا مورتی، دختر نارانایا مورتی، میلیاردر هندی و از مؤسسان شرکت اینفوسیس بوده و صاحب دو دختر است.
او هفت هفته قبل در رقابت نهایی، قافیه را به لیز تراس باخته بود اما با گذشت ۵۰ روز، حالا ساکن جدید خانه شماره ۱۰ خیابان داونینگ شده است. سوناک برگزیده حوزه انتخاباتی ریچموند (یورکشایر) در پارلمان بوده و پیشتر منصب وزیر دارایی را برعهده داشته است. او از طرفداران خروج انگلستان از اتحادیه اروپا (برگزیت) است و اعتقاد دارد برگزیت بریتانیا را «آزادتر، عادلانه‌تر و مرفه‌تر» می‌کند.
مدیریت سوناک در وزارت دارایی برای کمک به مردم و کسب‌وکارها در دوران اجرای قرنطینه سراسری کرونا، عامل اصلی محبوبیت او بود. این محبوبیت اما پس از جنگ روسیه علیه اوکراین و افزایش نرخ حامل‌های انرژی در اوایل سال جاری، کاهش یافت. سوناک در شرایطی نخست‌وزیر جدید بریتانیا شده که کشور انگلستان با مشکلات اقتصادی بزرگی مواجه است. علاوه بر مقابله با تورم و تبعات همه‌گیری کرونا، سوناک ماموریت تامین انرژی را بر عهده دارد. علاوه براین نخست‌وزیر هندی‌تبار بریتانیا، مسئولیت بازگشت وحدت و مدیریت تنش‌ها در داخل حزب محافظه‌کار را پیش‌رو دارد.
نگاه ویژه به اسرائیل
همچون سایر رهبران حزب محافظه‌کار، ریشی سوناک از حامیان سرسخت روابط انگلیس و رژیم صهیونیستی است. او اوایل سال‌جاری میلادی به گروه دوستی حزب محافظه‌کار با اسرائیل در پارلمان انگلیس گفت که “بیت‌المقدس را پایتخت اسرائیل” می‌داند.
در جریان مراسم برگزار شده از سوی محافظه‌کاران دوست اسرائیل در ماه آگوست، سوناک گفته بود که «موردی بسیار قوی» برای انتقال سفارت بریتانیا از تل‌آویو به بیت‌المقدس و به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل وجود دارد. بریتانیا مدت‌هاست که ماموریت دیپلماتیک خود را در تل آویو حفظ کرده است. این وضعیت حتی پس از آن که اسرائیل بیت المقدس را به عنوان پایتخت خود اعلام کرد، نیز ادامه یافته است. این پافشاری بریتانیا در طول سالیان گذشته بخشی از یک سیاست طولانی مدت بوده که طبق آن لندن معتقد است وضعیت نهایی بیت المقدس باید پس از انجام مذاکرات تعیین شود.
ماه گذشته، تراس از بررسی موضوع انتقال سفارتخانه بریتانیا به بیت المقدس خبر داد که محکومیت از سوی رهبران مسیحی، مسلمان و همچنین احزاب اپوزیسیون بریتانیا را به همراه داشت. سوناک با آپارتاید خواندن دولت اسرائیل مخالفت کرده است؛ اصطلاحی که سازمان‌های برجسته حقوق بشری از جمله دیده بان حقوق بشر، عفو بین‌الملل و بتسیلم در ماه‌های اخیر به کار برده‌اند.
سوناک به نشریه یهودی «جوئیش کرونیکل» گفته بود: «ادعای آپارتاید بودن اسرائیل نه تنها از نظر واقعی نادرست است بلکه کاملا توهین‌آمیز است. همانند هرکشور دیگری اسرائیل نیز در همه موارد کامل و بی‌نقص نیست. با این وجود، اسرائیل یک دموکراسی چند قومیتی چالاک با مطبوعات آزاد و حاکمیت قانون است. این به مثابه چراغی درخشان و امیدبخش در منطقه‌ای است که شاهد وجود خودکامگی‌ها و افراط‌گرایی مذهبی در آن هستیم.»
استراتژی مهار و سیاست در قبال توافق هسته‌ای با ایران
در اوایل سال جاری، جانسون نخست وزیر سابق بریتانیا به دلیل سفر به عربستان سعودی برای دیدار با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در جستجوی تولید نفت بیش‌تر از سوی آن کشور بدون توجه به سوابق بد حقوق بشری پادشاهی سعودی مورد انتقاد قرارگرفت.
سوناک در برنامه صبحگاهی «بی بی‌سی» در ماه مارس درباره سفر جانسون به عربستان سعودی گفت: «هیچ کس چشمانش را بر روی نقض حقوق بشر نمی‌بندد. من گمان می‌کنم منظور شما از ذکر سفر نخست وزیر به خاورمیانه این موضوع بود. او زمانی که آنجا بود موارد نقض حقوق بشر را ذکر کرد اما همچنین گفتگوی بسیار سازنده‌ای در مورد این که چگونه می‌توانیم با متحدان‌مان در سرتاسر جهان کار کنیم تا امنیت انرژی بهتری را برای بریتانیا به ارمغان بیاوریم نیز داشت و این کار درستی است که او انجام می‌دهد.»
در طول همان برنامه «سوناک» به دلیل نظرات قبلی خود به چالش کشیده شد چرا که او گفته بود از این موضوع «متحیر» شده که چگونه شرکت DP World مستقر در امارات و صاحب کشتی‌های P&O عملا تعدادی از بندرهای آزاد بریتانیا را تحت کنترل خود دارد. آن شرکت چندملیتی اماراتی مدتی بعد ۸۰۰ نفر از کارکنان شرکت کشتیرانی را اخراج کرد؛ تصمیمی که خشم بریتانیا را برانگیخت. سوناک درباره این اخراج دسته جمعی گفته بود: «آنچه اتفاق افتاد، وحشتناک است. نباید چنین رفتاری داشت.»
به گفته «لیام فاکس» وزیر دفاع پیشین و متحد سوناک در مورد ایران، نخست‌وزیر تازه بریتانیا موضعی «به غایت تندتر» و «سرسختانه‌تر» از وزارت خارجه دوره جانسون خواهد داشت. فاکس می‌گوید: «او خواستار اعمال حداکثر تحریم‌ها علیه ایران است. او می‌خواهد ببیند آیا می‌تواند از طریق تحریم، ایران را متقاعد یا مجبور سازد تا توافقی گسترده‌تر و فراتر از برنامه هسته‌ای را بپذیرد یا خیر.»
سوناک معتقد است که برجام، برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نمی‌کند بلکه تنها آن را به تاخیر می‌اندازد و روند پیشرفت آن را قدری دشوارتر می‌سازد. علاوه بر این، سوناک گفته که «اسلام گرایی افراطی» بزرگ‌ترین تهدید برای «امنیت ملی بریتانیا» است و افزوده که راهبرد پیشگیری و مهار دولت بریتانیا در رسیدگی به این موضوع ناکام بوده است.
سوناک اعلام کرده که قصد دارد با افرادی که «بریتانیا را بدنام می‌کنند» به عنوان عناصر «افراطی» برخورد کند تا از این طریق برنامه بحث برانگیز خود برای مبارزه با تروریسم را مطرح کند. سوناک در ماه ژوئیه اظهارکرد که «هر کاری که لازم باشد» انجام خواهد داد تا طرح به شدت مورد انتقاد قرارگرفته دولت بریتانیا برای اخراج پناهجویان و فرستادن آنان به روآندا را در سطحی گسترده و جامع اجراکند. اوگفته قصد دارد شرایط اعطای پناهندگی در بریتانیا را دشوارتر سازد.
نگاه ویژه به خلیج فارس
سوناک همچنین از روابط انگلیس با کشورهای حاشیه خلیج فارس به خصوص امارات متحده عربی حمایت می‌کند. لیام فاکس، وزیر دفاع سابق انگلیس در مصاحبه‌ای به روزنامه نشنال ابوظبی گفت که سوناک، توافقنامه ابراهیم (توافق عادی‌سازی روابط با اسرائیل) را – میان امارات، اسرائیل، بحرین و مراکش – به عنوان پیشرفتی مثبت تلقی می‌کند. سوناک همچنین امارات را شریک مهمی می‌داند.
زمانی که بوریس جانسون، به عنوان نخست‌وزیر انگلیس خدمت می‌کرد، این کشور در ماه ژوئن مذاکراتی را با شورای همکاری خلیج فارس درخصوص توافقنامه تجارت آزاد آغاز کرد.
