پول یک نشانه قدرتمند از وضعیت اقتصادی یک کشور، جایگاه قدرت سیاسی و تصمیم سازی یک حکومت یا دولت در عرصه بین المللی، شرایط اجتماعی و میزان رفاه یک جامعه، توان تنظیم و هدایت بازارهای تجاری/مالی از سوی متولیان اقتصادی یک کشور، جدیت یک سرمایه گذاری از مذاکرات صرف برای ورود سرمایه تا ثبت مالی و سرمایه گذاری مصوب (تفاوت میان جلب سرمایه گذاری خارجی با جذب آن) است. و حتی وضعیت و واقعیت روابط میان انسان هاست. قدرت یا همان ارزش پول یک کشور به منزله زیربنای اقتصادی، علاوه بر تعیین سالانه متغیرها و مؤلفه های کلان اقتصادی نظیر رشد، تورم، رکود، پایداری اقتصاد، قدرت خرید، تراز تجاری و میزان جذب سرمایه گذاری خارجی معتبر امروزه به روادید شهروندان نیز تسری یافته است و دور از واقعیت های میدانی نیست اگر بگوییم امروزه نفوذ و اعتبار قدرتها مدیون دستاورهای اقتصادیشان است. قدرت پول یک کشور، به سلایق و سبک زندگی شهروندانش نیز ارزش و اعتبار می بخشد و هرچه ارزش واحد پول کشوری بیشتر باشد و کمتر دچار نوسان و تکانه های ریزش و افت گردد، قدرت سیاسی،امکان مشارکت، آزادی انتخاب در وضعیت های متغیر و سیال، امکان ترسیم بستر بازی و آرایش سیاسی بازیگران بین المللی برای ساختار حکمرانی آن کشور، بیشتر و گسترده تر خواهد بود. اهرم های فشار، ایجاد موازنه قدرت، حفظ نظم مستقر یا برهم زدن آن، تبیین و تلقیح روایت های مطلوب از وقایع و رخدادها، ترسیم و تعیین زمین بازی بازیگران، فرصت سازی برای خود در برابر سایر رقبا، بهره کشی از سازمان ها و نهادهای بین المللی توسعه ای/تجاری/اقتصادی/مالی و حقوق بشری همگی در جهان در هم تنیده فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در اختیار دولت کشورهایی است که از نماد ارزی و قدرت پول ملی خود در راستای تثبیت و تسری اثرگذاری و پیگیری اهداف خود در ساختارهای فراملی، منطقه ای و بین المللی استفاده می کنند.
برای فهم درست تر از تغییر پاردایم از قدرت ژئوپلیتیک که بر داده‌های مربوط به اقتدار دیپلماتیک/نظامی/توانایی دفاعی یا تهدید/شرایط سرزمینی/مرزهای مشترک با همسایه گان و جمعیت یک کشور(قدرت سخت) تمرکز دارد به قدرت ژئواکونومی که برساخته مفاهیم و ابزار اقتصادی/سرمایه گذاری/داد و ستد/تولید ناخالص داخلی/تکنولوژی/مذاکره و پیشبرد اهداف ملی و توانایی تحمیل اراده یک ملت بر دیگر ملت هاست(قدرت نرم) باید رد پول و شبکه های انتقال پول را دنبال کرد و اگر مسیر تعاملات مالی و نحوه برخورد شبکه های بدون مرز انتقال پول را دنبال کنیم احتمالاً برآورد بهتر و واضح تری از چشم انداز و درونمای گفتگوهای هسته ای یا مذاکرات احیای برجام خواهیم داشت. در شرایطی که مدتهاست پیگیری وضعیت پرونده هسته ای ایران به جز اخبار متصل به موضوع ظرفیت های نظامی ایران به خصوص در ارتباط با جنگ کنونی حماس و اسرائیل، از صدر خبرهای روز، کنار رفته است، هر از چندگاهی خبر از توافق یا عدم مخالفت با دسترسی ایران به منابع مالی بلوکه شده خود در بعضی کشورها منتشر می شود. تازه ترین آن، احتمال موافقت جو بایدن با صدور معافیت تحریمی برای آزادسازی پول‌های ایران در عراق و امکان انتقال ۱۰ میلیون دلار پول‌های بلوکه‌شده ایران از عراق به حساب‌های بانکی ایران در اروپا و عمان می باشد. روزنامه «واشنگتن فری بیکن» با مطرح کردن این ادعا نوشت: این معافیت در واقع تمدید معافیتی است که پیشتر، در ماه ژوئیه صادر شد و ۱۴ نوامبر ۲۰۲۳ (۲۳ آبان ماه سال جاری) موعد آن پایان یافت. پیش از این و چندی قبل از ۷ اکتبر نیز، ۶ میلیارد دلار دیگر نیز از پول‌های بلوکه‌شده ایران از کره جنوبی به عنوان بخشی از توافق تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا آزاد شد. این پول‌ها به دلیل اقدامات تنبیهی واشنگتن و وضع تحریم ها علیه تهران در بانک‌های کره جنوبی مسدود شده بود و در ازای صدور معافیت،این پول‌ها به سوییس، سپس به حساب‌های بانکی محدودشده‌ای در قطر به عنوان میانجی این توافق و ناظر بر هزینه کرد این منابع مالی منتقل شد. بر اساس اطلاعات منتشره سال ۲۰۲۲ میلادی،حدود ۱۰ میلیارد دلار در عراق، سه میلیارد دلار در ژاپن،هفت میلیارد دلار در کره جنوبی و با یک نگاه کمی متفاوت۲۰ میلیارد در چین، میزان دارایی های بلوکه شده ایران نزد دیگر کشورها ناشی از امواج سه گانه تحریم های هدفمند، ریسک محور و فلج کننده بوده است که از این میان، بخش کره جنوبی، تسویه گردید. اینکه میزان جدیت و اهتمام عملیاتی دولت ایالات متحده و همدستان غربی آن در اعمال فشار بر تهران چه میزان واقعی و لازم الاجراست نه در سیاست های اعلامی و رسانه ای که در رفتار و دیپلماسی آنها قابل مشاهده است. یکی از عوامل بسیار موثر در بازتعریف اعمال مجازات و سیاست های تنبیهی علیه تهران، ناکارآمدی و پیچیدگی اجرای تحریم ها در جهان به هم متصل و بازارهای مالی تودرتوست. به همین دلیل دولت ایالات متحده گه گاه با انتشار خبر صدور معافیت های احتمالی علیه ایران سعی دارد با استفاده از پول به عنوان ابزاری کارآمد و جهان روا مجدداً موضوع پرونده هسته ای ایران را به روز کند، به خصوص وقتی که قرار است بلافاصله رئیس جمهور چین در سانفرانسیسکو با خودروی سدان لوکس و تحسین شده اش تردد کند. چین بی صدا و به ظاهر بی مدعا، ابرقدرت اقتصادی جهان نوین و متحدی دیپلماتیک برای غرب شده است.
چین به انجمن کشورهای روسیه، میانمار، کوبا، ایران، کره شمالی، سوریه و نزوئلا پیوسته است که در تقابل با هژمون آمریکا، همسو و همراستا هستند و کلیه تراکنش‌های تجاری و مالی با نهاد‌ها و افراد در این کشورها تحت پیگرد و نظارت جامع ایالات متحده قرار دارد. واضح است، بازهم مسئله پول است، اینکه از کجا به کجا، برای چه، توسط چه کسی، چه طور و به چه میزان جابه جا می شود؟ علاوه بر کشورهای یادشده، افغانستان، بلاروس، جمهوری دموکراتیک کنگو، اتیوپی، عراق، لبنان، لیبی، مالی، نیکاراگوئه، سودان و یمن نیز تحت تحریم‌های هدفمند قرار دارند، به این معنی که بر اساس قوانین ایالات متحده، روابط مالی و تجاری با برخی شرکت‌ها، افراد و اغلب خود دولت این کشورها ممنوع است. به این فهرست هفت کشور دیگر، از جمله چین، اریتره، هائیتی و سریلانکا را هم که تحت کنترل‌های صادرات خاص قرار دارند و السالوادور، گواتمالا، پاراگوئه را هم که مشمول لایه تحریم های هدفمند درخصوص برخی افراد و کسب و کارها قرار دارند، اضافه کنیم. حتی مناطقی مانند هنگ کنگ، بالکان یا مناطق کریمه، دونتسک و لوهانسک در اوکراین نیز در دایره ی اجرایی و تخصصی تأسیس شده در خزانه داری آمریکا با حدود ۷۰۰ کارمند و کارگزار، در فهرست تحریم شده ها قرار دارند!!!
حالا پکن، به دلیل وزن اقتصادی، تاثیر دیپلماتیک رو به رشد خود در مناطق و دسته بندی های سیاسی و اقتصادی جهان، توان برقراری یا برهم زدن پایداری ساختار تحریم ها را به شیوه تعیین کننده ای داراست. مدتهاست ایالات متحده در تنظیم و به روزرسانی فهرست سیاه تحریمی خود به مشکل اساسی چین به عنوان متحد اقتصادی، دیپلماتیک و اخلاقی جنوب خود در جهان برخورد کرده است. اینجا هم قدرت یوان آهسته آهسته باعث نگرانی می شود. در آوریل گذشته، موضوع حمایت و پذیرش یک ارز مشترک برای تجارت میان کشورهای بریکس یا گروه اقتصادهای نوظهور رو به توسعه (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تکرار شد و با انجام ترتیبات اجرایی قوت گرفت. این پیشنهاد که سالها پیش به صورت پی رنگی ضعیف از توافقات و در میانه گفتگوهای پنلیست های کشورهای درحال توسعه و مخالف با هژمون دلار در اقتصاد جهانی مطرح شده بود حالا مبدل به رویه اصلی و راهبرد مجدانه بریکس و بانک زیرساخت آسیا به عنوان بدیلی برای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول شده است.
مسئله پول است، پول رقبا را مبدل به شریک و شرکا را تبدیل به متحد می سازد، پول مسیر و شدت ارتباط و تعاملات را مشخص می کند، پول است که بلندتر از نجوای احتمال گسترش منازعات و توقف همکاری ها در میان مصاحبه با سیاستمداران، آتیه مناسبات و همگرایی ها را فریاد می زند، پول دست همه را رو می کند، خطوط درآمیخته و نامرئی آنچه می گویند، آنچه اراده می کنند و آنچه به واقع اجرا می کنند را مشخص می سازد. پول مثل آب در جریان است و ارزشش در جابه جایی است، در مسیرش هر مانعی را می فرساید، به شکل دلخواه تغییر می دهد و نهایتاً از آن عبور می کند.
